Πετρελαιοκηλίδες αφήνουν πίσω τους «σκιώδη» ρωσικά τάνκερ

Αρκετά πλοία που συνδέονται με τη Ρωσία συνεχίζουν να πλέουν ανεμπόδιστα σε ευρωπαϊκά ύδατα παρά τις δυτικές κυρώσεις, αφήνοντας πίσω τους... πετρελαιοκηλίδες, συμπεραίνει κοινή έρευνα της μη κερδοσκοπικής δημοσιογραφικής ομάδας SourceMaterial και του POLITICO.

Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την αδυναμία της Ευρώπης να ελέγξει τον λεγόμενο "σκιώδη στόλο" της Μόσχας και να προστατεύσει επαρκώς τα ύδατά της από οικολογικές ζημιές.

Μόνο τον τελευταίο χρόνο, τουλάχιστον πέντε τέτοια δεξαμενόπλοια, εντοπίστηκαν να παρακάμπτουν τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, και να δημιουργούν πετρελαιοκηλίδες. Πρόκειται για «ένα τεράστιο πρόβλημα», δήλωσε ο Λετονός υπουργός Ενέργειας Κάσπαρς Μέλνις. «Είμαστε αρκετά τυχεροί αυτή τη στιγμή που δεν έχουμε καμία περιβαλλοντική καταστροφή».

Κυρώσεις και «σκιώδης στόλος»

Το 2022, η G7 επέβαλε πλαφόν στην τιμή με την οποία η Μόσχα θα μπορεί να εξάγει πετρέλαιο παγκοσμίως, σε μια προσπάθεια να μετριάσει τα έσοδά της από τις πωλήσεις του καυσίμου. Από την πλευρά τους και οι Βρυξέλλες έχουν εντάξει στη μαύρη λίστα τους 444 πλοία, ενώ η Βρετανία έχει επιβάλει κυρώσεις σε 450.

Αξίζει να αναφερθεί, ότι οι εξαγωγές ενέργειας είναι κρίσιμης σημασίας για τη Ρωσία, καθώς τα έσοδα που προκύπτουν από τις πωλήσεις πετρελαίου αντιστοιχούν περίπου στο ένα τέταρτο του προϋπολογισμού του Κρεμλίνου. Δεν προκαλεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι από το 2022, η χώρα έχει αυξήσει κατά κόρον τα πλοία του σκιώδους στόλου της, τα οποία αυτή τη στιγμή φτάνουν τα 1.300 σύμφωνα με την Lloyd's List Intelligence, ώστε να διατηρήσει ανεπηρέαστες τις σχετικές δραστηριότητές της. 

Ωστόσο τα δεξαμενόπλοια αυτά βρίσκονται ως επί τω πλείστον σε άθλια κατάσταση, κάτι που τα καθιστά πιο επιρρεπή σε ατυχήματα και διαρροές πετρελαίου. Για να καθαριστεί μια μεγάλη πετρελαιοκηλίδα που θα προκληθεί από ένα τέτοιο δεξαμενόπλοιο το κόστος θα μπορούσε να ανέλθει σε έως και 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Το ποσό αυτό πιθανότατα θα επιβάρυνε τους Ευρωπαίους φορολογούμενους.

«Ο σκιώδης στόλος είναι η απεγνωσμένη και επικίνδυνη προσπάθεια του [Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ] Πούτιν να προσκολληθεί στα κέρδη του από το πετρέλαιο και να μολύνει τη θάλασσα εν τω μεταξύ», δήλωσε εκπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών. «Χρησιμοποιεί πλοία που αγνοούν τα βασικά πρότυπα ασφαλείας, αυξάνοντας την πιθανότητα καταστροφικών πετρελαιοκηλίδων».

Νέες ευρωπαϊκές κυρώσεις

Ωστόσο αρκετοί είναι οι αξιωματούχοι που πιέζουν για ανάληψη ακόμη ουσιαστικότερης δράσης.

Η ΕΕ πρέπει να πλήξει «ολόκληρη την αλυσίδα αξίας» που εμπλέκεται στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου, το οποίο υποβάλλεται σε κυρώσεις δήλωσε η Φινλανδή υπουργός Ενέργειας Σάρι Μουλτάλα στο POLITICO.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ενταχθούν στο ευρωπαϊκό black list περισσότερα διυλιστήρια που ξεφορτώνουν πετρέλαιο από "σκιώδη" τάνκερ και να επιβληθούν κυρώσεις στα νηολόγια σημαιών.

Οι εθνικές ακτοφυλακές θα πρέπει επίσης να καταλαμβάνουν πλοία καθώς διέρχονται από ευρωπαϊκά ύδατα, εάν στο παρελθόν έχουν προκαλέσει διαρροές πετρελαίου, ή αν λειτουργούν χωρίς νόμιμη ασφάλιση ή φέρουν ψευδείς σημαίες.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εθνικές αρχές έχουν πάρει την κατάσταση στα χέρια τους. Τον Απρίλιο, η Εσθονία κατέλαβε ένα ύποπτο δεξαμενόπλοιο του ρωσικού σκιώδους στόλου. Την Τετάρτη επίσης, Γάλλοι στρατιώτες έκαναν έφοδο σε ένα παρόμοιο πλοίο έχοντας υποψιαστεί ότι χρησιμοποιήθηκε για την παράκαμψη των κυρώσεων της ΕΕ.

Την Πέμπτη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων της Ευρώπης και το ΝΑΤΟ θα αναπτύξουν νέες «κοινές δράσεις τις επόμενες εβδομάδες» για να «εμποδίσουν ύποπτα πλοία» να εισέλθουν στα γαλλικά χωρικά ύδατα.

Τέλος εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε επίσης ότι η ΕΕ υποχρεούται να επιβάλλει «κυρώσεις... για περιπτώσεις παράνομης απόρριψης ρύπων από πλοία».