Φον ντερ Λάιεν: Πιέσεις για δεύτερο SAFE πριν καν εφαρμοστεί το πρώτο

Η είδηση από τις Βρυξέλλες χθες βράδυ δεν βγήκε από τις προειδοποιήσεις που εκτόξευσε η πρόεδρος της Κομισιόν προς τον Ντόναλντ Τραμπ αλλά από το γεγονός ότι η Ούρσουλα Φον Ντερ Λαιεν αποκάλυψε ότι ίσως έρχεται ένα δεύτερο αμυντικό πρόγραμμα SAFE πριν καν εφαρμοστεί πλήρως το πρώτο!

Το πραγματικό μήνυμα λοιπόν είναι ότι η ΕΕ εξοπλίζεται και θα εξοπλίζεται σαν αστακός. Η πρόεδρος της Κομισιόν, αποκάλυψε χθες ότι πολλά κράτη-μέλη πιέζουν τις Βρυξέλλες για τη δημιουργία δεύτερου SAFE, καθώς το τρέχον πρόγραμμα έχει ήδη υπερκαλυφθεί πριν καν αρχίσουν οι πληρωμές.

Μιλώντας στην εκδήλωση POLITICO 28 στις Βρυξέλλες, η Φον Ντερ Λάιεν χαρακτήρισε το Security Action for Europe (SAFE), ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το πιο επιτυχημένο εργαλείο της νέας ευρωπαϊκής αμυντικής αρχιτεκτονικής.

«Το SAFE είναι τόσο υπερκαλυμμένο από τα κράτη-μέλη, που κάποιοι ήδη ζητούν δεύτερο εργαλείο», ανέφερε, επιβεβαιώνοντας ότι η ζήτηση για κοινές αγορές όπλων και πυρομαχικών ξεπερνά τα διαθέσιμα κονδύλια.

Το SAFE βασίζεται σε χαμηλότοκα δάνεια, με στόχο να ενισχύσει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και να συντονίσει τις εθνικές προμήθειες. Τα κράτη-μέλη κατέθεσαν τα σχέδιά τους το φθινόπωρο, δείχνοντας έτσι τις αμυντικές ανάγκες που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η σταδιακή απομάκρυνση των ΗΠΑ από το ρόλο του εγγυητή ασφάλειας της Ευρώπης.

Η συζήτηση για έναν «δεύτερο SAFE» ξεκινά νωρίς και με ένταση, ενόψει του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (MFF), το οποίο θα είναι προς συζήτηση το 2026. Ήδη, κυκλοφορούν σενάρια για αμυντικές δαπάνες έως και δέκα φορές περισσότερες από το σημερινό επίπεδο.

Ωστόσο, κάθε περαιτέρω κοινός δανεισμός για την άμυνα αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις από τις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες, που είναι επιφυλακτικές απέναντι στην μόνιμη υιοθέτηση της έκδοσης κοινού ευρωπαϊκού χρέους. Από την άλλη πλευρά, βέβαια όλες οι χώρες πλην της Ουγγαρίας ανησυχούν για τις ξαφνικές αποφάσεις που παίρνει ο Ντόναλντ Τραμπ χωρίς προηγουμένως να ενημερώσει τους συμμάχους. Για τον Αμερικανό Πρόεδρο βέβαια, η ΕΕ, βάση των δηλώσεων του, μάλλον θεωρείται βραχνάς παρά σύμμαχος.

Δημοκρατία, Τραμπ και «κόκκινες γραμμές».

Από το επιτελείο της προέδρου της Κομισιόν διέρρευσε ότι η εμφάνιση της Φον Ντερ Λάιεν στο POLITICO 28 είχε και σαφή πολιτική διάσταση. Η πρόεδρος της Κομισιόν έστειλε ευθέως μήνυμα στον Ντόναλντ Τραμπ, καλώντας τον να μην παρεμβαίνει στις ευρωπαϊκές δημοκρατικές διαδικασίες, μετά τη δημοσίευση της νέας Εθνικής Στρατηγικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.

«Η επιλογή των Ηγετών ανήκει στους πολίτες κάθε χώρας. Αυτή είναι η κυριαρχία των ψηφοφόρων και πρέπει να προστατεύεται. Κανείς άλλος δεν δικαιούται να παρεμβαίνει», τόνισε.

Η αμερικανική στρατηγική (ΝΕΣΑ) αναφέρει ότι η Ευρώπη θα «εξαφανιστεί πολιτισμικά» μέσα στα επόμενα 20 χρόνια και ασκεί κριτική στις ευρωπαϊκές προσπάθειες να περιορίσουν τα ακροδεξιά κόμματα, υιοθετώντας ρητορική που έχει ήδη υιοθετήσει ο Βίκτορ Όρμπαν και που έχει βρει ανταπόκριση και στη Μόσχα.

Ιδιαίτερη ενόχληση στις Βρυξέλλες προκαλεί η αναφορά στην ανάγκη «καλλιέργειας αντίστασης» στην πορεία της Ευρώπης, καθώς μια τέτοια διατύπωση εκλαμβάνεται ως άμεση αμφισβήτηση της ευρωπαϊκής πολιτικής κυριαρχίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, η φον ντερ Λάιεν υπερασπίστηκε το σχέδιο Democracy Shield, το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση της προστασίας των εκλογικών διαδικασιών από ξένες παρεμβάσεις, κυρίως μέσω ψηφιακών πλατφορμων.

Παρόλο που δήλωσε «πεπεισμένη Διατλαντίστρια», η πρόεδρος της Κομισιόν αναγνώρισε ότι η σχέση ΕΕ–ΗΠΑ έχει αλλάξει. Όχι λόγω ρήξης, αλλά επειδή, όπως είπε, «η ίδια η Ευρώπη αλλάζει».

«Πρέπει να γνωρίζουμε τη δύναμή μας, να σταθούμε όρθιοι και να είμαστε περήφανοι για αυτό που είμαστε», υπογράμμισε, σε μια δήλωση που ερμηνεύεται ως πολιτικό σήμα προς τα κράτη-μέλη ενόψει δύσκολων αποφάσεων για άμυνα, προϋπολογισμό και στρατηγική αυτονομία. Οι δύσκολες αυτές συζητήσεις αναμένεται να ξεκινήσουν στην Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ την άλλη εβδομάδα στις Βρυξέλλες

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δηλώσεις Φον Ντερ Λαιεν έγιναν λίγες ημέρες μετά τη συνέντευξη του Τραμπ στο Politico, όπου χαρακτήρισε την Ευρώπη «παρακμάζουσα» και τους ηγέτες της «αδύναμους». Χθες, το ίδιο μέσο κατέταξε τον Τραμπ στην κορυφή της λίστας P28 ως τον ισχυρότερο παράγοντα που επηρεάζει σήμερα την ευρωπαϊκή πολιτική.

Για τις Βρυξέλλες, το μήνυμα ήταν σαφές: η επόμενη φάση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, είτε στην άμυνα είτε στη δημοκρατία, δεν θα είναι τεχνοκρατική αλλά βαθιά πολιτική. Τώρα οι ηγέτες της ΕΕ, πλην της Ουγγαρίας καλούνται να βρουν την χρυσή τομή μεταξύ της δημοσιονομικής προσαρμογής και των δαπανών στην Άμυνα ώστε να δείξουν ότι η ΕΕ μπορεί να βασιστεί στα κράτη μέλη της, δείχνοντας την απαραίτητη αυτάρκεια.