Το πείραμα της Ισλανδίας των 35-36 ωρών εργασίας και η Ελλάδα

Οι 2.500 υπάλληλοι αντιπροσώπευαν το 1% περίπου της εργατικής δύναμης της νησιωτικής χώρας. Στο τέλος του προγράμματος το 86% των συμμετεχόντων δήλωσαν ευχαριστημένοι σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής δεξαμενής σκέψης Autonomy και του ισλανδικού Alda.

Γι' αυτό τον λόγο, το 2019, το πρόγραμμα έγινε επίσημο. Η Ισλανδία δεν πέρασε κάποιο νόμο, αλλά επέτρεψε συμφωνίες μεταξύ των εργατικών ενώσεων και των επιχειρήσεων για εβδομαδιαία εργασία 36 ωρών από 40 προηγουμένως χωρίς μείωση μισθών (35.5 ώρες για την ακρίβεια) όπως μαθαίνουμε. Σήμερα, σχεδόν 9 στους 10 Ισλανδούς εργαζόμενους απολαμβάνουν τις μειωμένες ώρες εβδομαδιαίας εργασίας.

Κι εκεί που πολλοί περίμεναν μείωση της παραγωγικότητας και αυξημένα κόστη για τις επιχειρήσεις, εκθέσεις δείχνουν ότι η παραγωγικότητα είτε παρέμεινε αμετάβλητη, είτε αυξήθηκε σε κάποιους κλάδους.

Επιπλέον, οι εργαζόμενοι ανέφεραν ότι η ισορροπία μεταξύ της δουλειάς και της προσωπικής ζωής τους ήταν καλύτερη, είχαν λιγότερο στρες και γενικά ήταν σε καλύτερη πνευματική και φυσική κατάσταση. Αξίζει να αναφερθεί ότι η εβδομάδα των μειωμένων ωρών εργασίας  είναι ευθυγραμμισμένη με τον στόχο της Ισλανδίας για ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, π.χ. οι άνδρες έχουν περισσότερες ώρες να ασχοληθούν με τα παιδιά τους στο σπίτι. 

Το ισλανδικό παράδειγμα διαφέρει από εκείνο του Βελγίου. Το τελευταίο εισήγαγε με νόμο την εβδομάδα των 4 ημερών εργασίας μέσω του Εργατικού Ντιλ του 2022.  Το Βέλγιο απαιτεί όπως οι εργαζόμενοι καλύψουν την διαφορά των ωρών εργασίας από τις 40, δουλεύοντας περισσότερες ώρες τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας. Ισως, γι' αυτό τον λόγο, μόλις το 1% των εργαζομένων έχει αποδεχτεί να δουλεύει 4 ημέρες την εβδομάδα. 

Ανάλογα πιλοτικά προγράμματα σε μικρή κλίμακα εφαρμόζονται σήμερα σε χώρες όπως η Γερμανία, Πορτογαλία κ.τ.λ.- για δημοσίους υπαλλήλους σ' ένα Εμιράτο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- και πόλεις, π.χ. το Τόκυο λόγω του οξύ δημογραφικού προβλήματος όπως αποτυπώνεται στην αναλογία 1,2 παιδιά ανά γυναίκα.

Φυσικά, ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας του πειράματος της Ισλανδίας είναι η τεχνολογία.  Η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και των επιχειρήσεων στην Ισλανδία μέσω επενδύσεων έχει υποβοηθήσει την εξ' αποστάσεως εργασία και την διατήρηση της παραγωγικότητας σε υψηλά επίπεδα. Η ταχύτητα των ιντερνετικών συνδέσεων είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο, λένε.  

Από την άλλη πλευρά στην Ελλάδα, δαπανώνται πολλά χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης και από αλλού για την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, αλλά το αποτέλεσμα δεν είναι ανάλογο μέχρι στιγμής. Η σπατάλη, η έμφαση στην απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων και κυρίως η ψηφιοποίηση της υφιστάμενης γραφειοκρατίας είναι πιθανές αιτίες. 

Πρόσφατα, ο νομπελίστας καθηγητής κ. Πισσαρίδης επισήμανε ότι η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα υστερεί σε σχέση με εκείνα που επισήμανε η έκθεση της επιτροπής που φέρει το όνομά του.

Προφανώς, όλα αυτά δυσχεραίνουν την εφαρμογή της εβδομάδας των 35-36 ωρών εβδομαδιαίως ή 4 ημερών χωρίς μείωση αποδοχών στην Ελλάδα. Όμως, θα έπρεπε να υπάρξει μια πιλοτική προσπάθεια είτε σε μέρος του δημοσίου, είτε στον ιδιωτικό τομέα για να δούμε τα αποτελέσματά της.