Η Ελλάδα είναι καταδικασμένη στη μετριότητα

Σχεδόν κάθε χρόνο, αρκετοί αγρότες κλείνουν τους δρόμους με τα τρακτέρ, ταλαιπωρώντας τους υπολοίπους  και επιβαρύνοντας το περιβάλλον, για να διεκδικήσουν μεγαλύτερες επιδοτήσεις. 

Αφού περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα, οι ίδιοι «σκληραίνουν» τα μπλόκα με τα τρακτέρ, η εκάστοτε κυβέρνηση κάνει πίσω, τους καλεί σε διάλογο, τους μοιράζει κάποιες επιδοτήσεις και αυτοί αποσύρονται. Οι συγκοινωνίες αποκαθίστανται, αν έχουν συλληφθεί αγρότες για βιαιοπραγίες πηγαίνουν σπίτι τους  και όλοι ξεχνάνε το γεγονός μέχρι να έλθει η επόμενη χρονιά και να επαναληφθούν τα ίδια γεγονότα.

Όλα αυτά είναι προβλέψιμα στην Ελλάδα. Δείχνουν ότι κάποια πράγματα δεν αλλάζουν γιατί δεν υπάρχει ούτε διάθεση, ούτε σχέδιο από το πολιτικό προσωπικό για να σπάσουν αυγά και να γίνει ομελέτα.  Όμως, υπάρχει πάντα διάθεση για συναλλαγή. Λεφτά (των άλλων) αντί για ψήφους.  

Είναι μια έκφανση του ελληνικού πελατειακού συστήματος που συμβαδίζει με ένα προβληματικό οικονομικό πρότυπο το οποίο συνεχίζει να βασίζεται υπέρμετρα στη κατανάλωση παρά την αξιοσημείωτη ενίσχυση των εξαγωγών την τελευταία 10ετία και πλέον.

Αυτό το κοκτέιλ είναι αρκετά τοξικό από μόνο του ώστε να βάλει εμπόδια στην ανάπτυξη της χώρας με υψηλούς ρυθμούς.

Όμως, δεν είναι μόνο του. Οι δημογραφικές προβλέψεις για την Ελλάδα είναι τόσο δυσμενείς ώστε οδηγούν σε μείωση του εργατικού δυναμικού κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες τις επόμενες δεκαετίες.  Επομένως, ένας από τους τρεις σημαντικούς παράγοντες στο μακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα έχει αρνητική συνεισφορά.

Από την άλλη πλευρά, η συνεισφορά του φυσικού κεφαλαίου εκτιμάται ότι θα είναι μεν θετική λόγω της ανάκαμψης των επενδύσεων αλλά περιορισμένη. Με τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης να τελειώνουν το 2026, οι προοπτικές δεν μοιάζουν ιδανικές μεσοπρόθεσμα.

Τι απομένει; Η ολική παραγωγικότητα (total factor productivity) που ήταν η χαμηλότερη στην ευρωζώνη τα τελευταία 40-50 χρόνια με αύξηση κάπου 0,2% ετησίως. Οι ειδήμονες συνήθως αναφέρουν ότι μόνο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να τονώσουν την αύξηση της παραγωγικότητας. 

Οι κυβερνητικοί  αξιωματούχοι πιστεύουν στη καλή εκδοχή λόγω των δεκάδων μεταρρυθμίσεων που εφαρμόσθηκαν τα τελευταία χρόνια. Όμως, άλλοι είναι πιο κουμπωμένοι, αμφιβάλλοντας  αν η επίπτωση στη παραγωγικότητα θα είναι τόσο αξιοσημείωτη από την στιγμή που το σύστημα είναι πελατειακό και υπάρχει σημαντική διαφθορά. 

Υπό αυτές τις συνθήκες, το σενάριο για υποτονικούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μακροπρόθεσμα συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες κατά την άποψή μας. Οι ίδιες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές από αγρότες, άλλους επαγγελματίες και ολιγάρχες ενισχύουν αυτή την άποψη.