Η επιλογή της «ανακωχής» πλανάται πάνω από την Ουκρανία

Για ορισμένους συντηρητικούς, κάθε κρίση εξωτερικής πολιτικής είναι ένα «Μόναχο». Για ορισμένους αριστερούς, κάθε πόλεμος απειλεί να μετατραπεί σε «Βιετνάμ». Αλλά καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας κινείται ακάθεκτα προς τον δεύτερο χρόνο σύγκρουσης, έχει αρχίσει να κυκλοφορεί μια λιγότερο συνηθισμένη αναλογία: η Κορέα.

Το σημείο σύγκρισης είναι πως ο πόλεμος της Κορέας δεν έληξε επισήμως ποτέ. Τελείωσε με μια ανακωχή το 1953, που σταμάτησε τις εχθροπραξίες χωρίς την υπογραφή μιας επίσημης ειρηνευτικής συνθήκης. Αντ’ αυτού υπάρχει μια εκεχειρία δεκαετιών, που ουσιαστικά «πάγωσε» τη σύρραξη.

Η ελπίδα πως μια ανακωχή μπορεί να είναι ο δρόμος για τον τερματισμό των εχθροπραξιών στην Ουκρανία βασίζεται σε τρεις ιδέες. Πρώτον, ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία είναι σε θέση να πετύχουν απόλυτη νίκη. Δεύτερον, οι πολιτικές θέσεις των δύο χωρών απέχουν τόσο που δεν μπορεί να υπάρξει μια ειρηνευτική συμφωνία. Τρίτον, και οι δύο χώρες υφίστανται σοβαρές απώλειες που θα μπορούσαν να κάνουν ελκυστική την εκεχειρία.

Είναι αλήθεια πως η Μόσχα εξακολουθεί να μιλά τη γλώσσα της νίκης. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρομοιάζει τον εαυτό του με τον Μεγάλο Πέτρο, τον τσάρο που κέρδισε τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο μετά από 21 χρόνια σύγκρουσης με τη Σουηδία. Αλλά η πραγματικότητα είναι πως ο Πούτιν έχει ήδη αποτύχει στην Ουκρανία. Οι δυνάμεις του έχουν αναγκαστεί σε υποχώρηση από το Κίεβο, το Χάρκοβο και τη Χερσώνα. Η μερική επιστράτευσή του έχει προκαλέσει τη φυγή χιλιάδων Ρώσων από τη χώρα, αλλά δεν κατάφερε να αντιστρέψει τους όρους στο πεδίο της μάχης. Περίπου 100.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί -με περισσότερους να πεθαίνουν κάθε εβδομάδα στον κτηνώδη πόλεμο χαρακωμάτων.

Η ανικανότητα του Πούτιν να παραδεχθεί την κλίμακα της καταστροφής που έχει επιφέρει στην ίδια του τη χώρα, καθώς και τα εγκλήματα πολέμου που έχει τελέσει η Ρωσία στην Ουκρανία, είναι τώρα τα μεγάλα εμπόδια για την ειρήνη.

Αλλά είναι πιθανό πως μια ρωσική απόφαση να σταματήσει σταδιακά τον πόλεμο θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως μια προσαρμογή στρατιωτικών τακτικών, αντί για μια παραδοχή ήττας. Αυτό συνέβη όταν η Ρωσία αποσύρθηκε από τη Χερσώνα. Ο Πούτιν αποστασιοποιήθηκε από την απόφαση, η οποία ανακοινώθηκε από στρατιωτικούς διοικητές και από τον υπουργό Άμυνας.

Ο Sir Lawrence Freedman, συγγραφέας του βιβλίου «Command: The Politics of Military Operations from Korea to Ukraine» που εκδόθηκε πρόσφατα, βλέπει μια πιθανότητα για «στρατιωτικές διαπραγματεύσεις απεμπλοκής». Ενώ ο Freedman τονίζει πως υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ του πολέμου της Κορέας και του πολέμου της Ουκρανίας, θεωρεί πως η κορεατική ανακωχή δείχνει την πιθανότητα να «σταματήσουν οι εχθροπραξίες, διαχωρίζοντας τις δυνάμεις» -χωρίς να υπάρξει πλήρης ειρηνευτική συμφωνία.

Αν δεν μπορέσει να ισχυριστεί πως είχε εδαφικά ή πολιτικά κέρδη, ο Πούτιν είναι απίθανο να μπορέσει να ανακοινώσει το τέλος του πολέμου. Αλλά ίσως μπορέσει να αποδεχθεί μια διακοπή των εχθροπραξιών -κάτι που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως μια απάντηση σε στρατιωτικές συμβουλές ή ως μια κίνηση καλής θέλησης.

Γιατί, όμως, να αποδεχθούν κάτι τέτοιο οι Ουκρανοί; Το ηθικό, πολιτικό και υπαρξιακό ζήτημα για να συνεχίσουν να πολεμούν είναι ισχυρό. Η δυναμική στον πόλεμο είναι με την Ουκρανία. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει υποσχεθεί να ανακαταλάβει κάθε εκατοστό κατεχόμενου εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, που η Ρωσία προσάρτησε το 2014. Μετά τις θηριωδίες που υπέστη η Ουκρανία από τον Πούτιν, η ιδέα οποιασδήποτε «κανονικής» σχέσης με μια μη μεταρρυθμισμένη Ρωσία φαίνεται αδιανόητη για πολλούς Ουκρανούς. Και υπάρχει επίσης ένας ρεαλιστικός φόβος πως η Ρωσία απλώς θα χρησιμοποιούσε μια εκεχειρία για να επανεξοπλιστεί, προτού επιτεθεί για μια ακόμα φορά στην Ουκρανία.

Υπάρχουν όμως και υπολογισμοί -αναμφίβολα πολύ πιο δύσκολο να εκφραστούν- που μπορεί να κάνουν ελκυστική για την Ουκρανία μια παρατεταμένη εκεχειρία όπως αυτή της Κορέας. Όπως οι Ρώσοι, έτσι και οι Ουκρανοί συνεχίζουν να έχουν βαριές απώλειες. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν μια κτηνώδη αλλά αποτελεσματική ρωσική τακτική -την εσκεμμένη στόχευση ουκρανικών υποδομών.

Κάνοντας τον χειμώνα πολύ δύσκολο, η απώλεια ύδρευσης και ηλεκτρισμού κάνει πολύ πιο δύσκολο για εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Αντιθέτως, δημιουργείται ένα ακόμα κύμα προσφύγων. Καθώς οι μήνες της εξορίας γίνονται χρόνια, γίνεται όλο και λιγότερο πιθανό οι πρόσφυγες να επιστρέψουν στην Ουκρανία -κάτι που δημιουργεί τεράστιες πιέσεις στις οικογένειες και στην κοινωνία.

Κατ’ ιδίαν, ορισμένοι Ουκρανοί παραδέχονται πως για την ανακατάληψη της Κριμαίας θα χρειάζονταν ακόμα περισσότερες κτηνώδεις μάχες, σε μια προσπάθεια να ανακαταληφθεί ένα έδαφος όπου πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων -αλλά όχι μόνο- στρατιωτικών αξιωματούχων, είναι πιστοί στη Ρωσία.

Άρα και οι Ουκρανοί έχουν ορισμένα κίνητρα να «παγώσουν» τη σύρραξη -χωρίς να εγκαταλείπουν τους απώτατους πολιτικούς τους στόχους. Το μεγάλο εμπόδιο για αυτούς είναι η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης στις ρωσικές προθέσεις. Αλλά το γεγονός πως οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας είδαν και αυτοί να καταρρέουν οι ψευδαισθήσεις τους αναφορικά με τη Ρωσία του Πούτιν, σημαίνει πως μια Ουκρανία μετά την εκεχειρία δεν θα αφεθεί μόνη της να αντιμετωπίσει το μέλλον της. Αντιθέτως, πιθανόν να της χορηγηθούν στρατιωτική βοήθεια και εγγυήσεις ασφάλειας για να μετατραπεί σε έναν «σκαντζόχοιρο» που δεν θα μπορεί να «χωνέψει» η Ρωσία και έτσι θα διστάσει να της επιτεθεί.

Μια εκεχειρία θα επέτρεπε επίσης στους συμπαθούντες την Ουκρανία να χορηγήσουν ξένη βοήθεια που θα επέτρεπε στη χώρα να ανοικοδομηθεί. Η Νότια Κορέα ήταν παντελώς κατεστραμμένη μετά τον πόλεμο της Κορέας, αλλά τώρα είναι ένα προηγμένο κράτος που ευημερεί. Αντιθέτως, μια Ρωσία της οποίας εξακολουθεί να ηγείται ο Πούτιν και η οποία έχει αρνηθεί να επανορθώσει για τα εγκλήματά της στην Ουκρανία, θα μπορούσε να περιμένει ένα μέλλον συνεχιζόμενης διεθνούς απομόνωσης και αυξανόμενης φτώχειας.

Καθώς αυτή η πραγματικότητα αρχίζει να γίνεται αντιληπτή, η πολυαναμενόμενη πολιτική ανοικοδόμηση της Ρωσίας μπορεί επιτέλους να αρχίσει.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation