Wolf: Η παγκόσμια οικονομία διαλύεται

Τι έπεται για την παγκόσμια οικονομία; Μια ευλογοφανής απάντηση είναι πως έχει αρχίσει να διαλύεται. Αυτό είναι το επιχείρημα του Neil Shearing, επικεφαλής οικονομολόγου της Capital Economics, στο νέο του βιβλίο με τίτλο «The Fractured Age».

Η διάλυση, όπως σημειώνει, δεν είναι το ίδιο με την «από-παγκοσμιοποίηση». Το εμπόριο και άλλες μορφές παγκοσμιοποίησης ίσως να μην συρρικνωθούν κατά πολύ. Δεν θα μοιάζει με την κατάρρευση της δεκαετίας του 1930. Αλλά το εμπόριο με αντιπάλους θα συρρικνωθεί και το εμπόριο με τους φίλους θα αυξηθεί.

Συγκεκριμένα, όπως υποστηρίζει, ο κόσμος θα διαχωριστεί μεταξύ ενός αμερικανοκεντρικού μπλοκ και ενός κινεζοκεντρικού μπλοκ, με έναν αριθμό ανυπότακτων χωρών να βρίσκονται στη μέση και να προσπαθούν να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν.

Μεγάλα τμήματα της αμερικανικής πολιτικής ελίτ ήδη βλέπει την άνοδο της Κίνας ως την πρόκληση της εποχής. Πράγματι, φαίνεται να είναι σχεδόν το μόνο σημείο στο οποίο ως επί το πλείστον συμφωνούν και τα δυο κόμματα. Ο Σι Τσινπίνγκ επίσης παραλλήλησε την σύγχρονη «ηγεμονία» των ΗΠΑ με τις «αλαζονικές φασιστικές δυνάμεις» προ 80ετίας, πριν τη σύνοδο με τον Βλαντίμιρ Πούτιν τον περασμένο Μάιο.

Πρόκειται για εμπρηστικές κουβέντες.

Ο Shearing υποστηρίζει επίσης πως ο ΗΠΑ θα έβγαιναν κερδισμένες από μια τέτοια διάλυση της παγκόσμιας οικονομίας. Η βασική δικαιολογία είναι πως οι σύμμαχοι της Αμερικής είναι οικονομικά ισχυρότεροι από αυτούς της Κίνας επειδή συμπεριλαμβάνουν σχεδόν όλες τις προηγμένες χώρες. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία είναι ο μόνος σημαντικός σύμμαχος της Κίνας. Σε τιμές αγοράς, το μερίδιο του μπλοκ των ΗΠΑ στο παγκόσμιο ΑΕΠ είναι 68%, έναντι του 26 για το μπλοκ της Κίνας. Ακόμα και σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, το μερίδιο του μπλοκ των ΗΠΑ είναι 50% έναντι του 32% της Κίνας.

Ένα αμφιλεγόμενο σημείο του Shearing είναι πως ενώ πολλές χώρες θα θελήσουν να παραμείνουν ανοικτές και στις δυο πλευρές, οι περισσότερες θα αναγκαστούν να επιλέξουν. Στο τέλος, οι πιο οικονομικά ικανές χώρες στον κόσμο θα παραμείνουν πιο κοντά στις ΗΠΑ, επειδή εξαρτώνται από την ομπρέλα ασφαλείας τους, τις αγορές τους και το νόμισμά τους, ή επειδή, σε τελική ανάλυση, είναι πιο καχύποπτες με την Κίνα.

Το μπλοκ των ΗΠΑ είναι επίσης πιο οικονομικά διαφοροποιημένο και ελέγχει περισσότερες θεμελιώδεις τεχνολογίες, κυρίως στην τεχνολογία της πληροφορίας. Η Κίνα, όπως έχει δείξει πρόσφατα, έχει δημιουργήσει μια ισχυρή θέση στα κρίσιμα ορυκτά και τις σπάνιες γαίες. Αλλά αυτά μπορούν να αντικατασταθούν μεσομακροπρόθεσμα. Επιπλέον, τα νομίσματα και οι χρηματαγορές των ΗΠΑ και των συμμάχων είναι παγκοσμίως αναντικατάστατα. Η Κίνα δεν θέλει καν να τα αντικαταστήσει, επειδή είναι εξαιρετικά αντίθετη με το είδος της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς που θα δημιουργούσαν οι ανοικτές κεφαλαιαγορές.

Επιπλέον, όπως υποστηρίζει ο Shearing, η Κίνα θα έχανε επίσης περισσότερα από τις ΗΠΑ από μια διαλυμένη παγκόσμια οικονομία. Ένας λόγος είναι πως διαθέτει διαθρωτικό πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών. Οι μόνες χώρες στις οποίες μπορούν να επενδυθούν με ασφάλεια αυτά τα κεφάλαια είναι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους. Η εναλλακτική είναι να δανείσει ευρέως τις αναπτυσσόμενες χώρες, που ίσως να μην μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους.

Τέλος, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει ήδη επιβραδυνθεί και είναι πιθανόν να επιβραδυνθεί ακόμα περισσότερο. Ο Shearing υποστηρίζει μάλιστα, προκλητικά, πως ο ρυθμός ανάπτυξής της μπορεί να επιβραδυνθεί στο 2%, όσο περίπου των ΗΠΑ, εν μέρει λόγω αυτής της συνεχιζόμενης «διάλυσης».

Εξίσου σημαντικό, καμία από τις μεγάλες αγορές του κόσμου δεν θα ανεχθεί την πλημμύρα των κινεζικών εξαγωγών με την οποία απειλούν οι βιομηχανικές της πολιτικές. Αν αυτό είναι σωστό, τότε η οικονομία της Κίνας μπορεί να μην γίνει ποτέ αποφασιστικά μεγαλύτερη από αυτήν των ΗΠΑ, πόσο μάλλον του μπλοκ των ΗΠΑ συνολικά.

Το επιχείρημα πως ο κόσμος (και άρα η παγκόσμια οικονομία) βρίσκεται σε διαδικασία διάλυσης είναι σωστό. Ο Shearing έχει επίσης δίκιο ότι η παλιά πολυμέρεια πεθαίνει. Αλλά είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί υπερβολικά αισιόδοξος για το μέλλον του «μπλοκ των ΗΠΑ» και υπερβολικά απαισιόδοξος για τις οικονομικές προοπτικές της Κίνας.

Ένας λόγος για την πρώτη άποψη είναι πως οι ΗΠΑ έχουν εξαπολύσει μια αυτοκτονική επίθεση κατά των βασικών τους ατού. Μεταξύ αυτών ήταν πράγματι η αξιοπιστία τους ως συμμάχου και ως οποιουδήποτε είδους εταίρου.

Η συμπεριφορά του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στη Βραζιλία, τον Καναδά, την Ινδία και την Ουκρανία, για να πούμε τέσσερις, έχει καταστρέψει τη φήμη της αξιοπιστίας της χώρας του. Άλλα ατού που δέχονται επίθεση συμπεριλαμβάνουν το κράτος δικαίου, την υποστήριξη της επιστήμης και των σπουδαίων πανεπιστημίων τους, και την ανοικτότητα προς τη μετανάστευση.

Ναι, πολλές χώρες θα συνεχίσουν να βασίζονται στις ΗΠΑ. Αλλά αν δεν αποκηρυχθεί η αλλοπρόσαλλη προσέγγιση του Τραμπ έναντι του υπόλοιπου κόσμου, τότε το «μπλοκ των ΗΠΑ» μπορεί να μαραζώσει. Άλλωστε, το ίδιο το Capital Economics έχει μεταφέρει την Ινδία στο στρατόπεδο των «ανυπότακτων» από το «ξεκάθαρα ΗΠΑ».

Ένας άλλος λόγος είναι πως είναι λάθος να ξεγράψουμε την Κίνα. Μια ανάπτυξη 2% είναι απίθανη σε μια οικονομία το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της οποίας (σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) είναι περίπου 30% του επιπέδου των ΗΠΑ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Κίνα, δεδομένων των εξαιρετικών της ανθρώπινων πόρων.

Συμφωνώ πως το νυν καθεστώς έχει υιοθετήσει λανθασμένες πολιτικές. Αλλά, όπως έδειξε ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, ακόμα και οι καταστροφικές πολιτικές μπορούν να αλλάξουν. Στοιχηματίζω πως θα αλλάξουν. Η Κίνα δεν θα δεχθεί μια φτωχή οικονομική επίδοση επ’ αόριστον.

Το μεγάλο ερώτημα, λοιπόν, είναι ποιοι από τους δυο επίδοξους ηγεμόνες θα εγκαταλείψει νωρίτερα την τρέχουσα ανοησία του.

Ωστόσο αυτά τα αντεπιχειρήματα δεν αλλάζουν την πρόβλεψη του Shearing για κατακερματισμό. Απλώς αλλάζουν τον πιθανό χαμένο. Επίσης, δεν αλλάζουν την προφανή πραγματικότητα πως ένας κόσμος που κατακερματίζεται πιθανόν θα είναι ένας επικίνδυνος κόσμος.

Οι Graham Allison και James Winnefeld γράφουν πως «οι τελευταίες οκτώ δεκαετίες ήταν η πιο μακρά περίοδος χωρίς πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, μετά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία». Θα συνεχιστεί αυτό αν οι κυρίαρχες δυνάμεις του κόσμου πιστεύουν πως παίζουν ένα παιχνίδι μηδενικού ή αρνητικού αποτελέσματος;

Ακόμα και χωρίς τέτοιες καταστροφές, ένας κόσμος που διαλύεται θα είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμος από όλους. Η απουσία των ΗΠΑ από τις πρόσφατες συνομιλίες για το κλίμα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Μπορούμε να συζητάμε αν η Κίνα ή οι ΗΠΑ θα τα πάνε σχετικά καλύτερα σε έναν τέτοιο κόσμο. Αλλά η πιθανότητα είναι πως όλοι θα τα πάνε χειρότερα σε απόλυτους όρους.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation