Εργασιακό: Έρχονται οι συμβάσεις κατά παραγγελία

Ευέλικτες μορφές εργασίας, που σήμερα υπάρχουν στην… σκιά της νομιμότητας, όπως οι συμβάσεις  κατά παραγγελία, ακόμη και μηδενικών ωρών, θεσμοθετούνται επίσημα και στη χώρα μας, με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας που αναμένεται να δοθεί εκτός απροόπτου σήμερα, σε  δημόσια διαβούλευση.

Στόχος της πρώτης αυτής νομοθετικής παρέμβασης του υπουργείου Εργασίας, είναι να καθιερωθεί ένα συγκεκριμένο προστατευτικό πλαίσιο, επί τη βάση της Κοινοτικής Οδηγίας 2019/1152 για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας, που οφείλει να κυρώσει η χώρα μας, καθώς κινδυνεύει με πρόστιμο. Στο πλαίσιο αυτό, θεσμοθετούνται μορφές εργασίας που ισχύουν εδώ και χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο, με στόχο να βγουν από την περιοχή της «μαύρης» εργασίας, όπου εφαρμόζονται  χωρίς κανέναν έλεγχο και καμία προστασία.

Στο σχέδιο νόμου που αναμένεται να πάρει το δρόμο προς την Βουλή από Σεπτέμβριο, θα περιλαμβάνει και άλλες, συμπληρωματικές διατάξεις, με αιχμή τη μείωση της γραφειοκρατίας σε επιχειρήσεις που θα εφαρμόζουν την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας.

Υπάρχουν όμως και διατάξεις, όπως αυτή που  θεσμοθετηθεί ως ποινικό αδίκημα την κατάληψη εισόδων σε χώρους εργασίας, κατά την διάρκεια απεργίας και την παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργαστούν να εισέλθουν ή να εξέλθουν αυτής. Στην πράξη, με την προωθούμενη νομοθετική διάταξη συμπληρώνεται ο εργασιακός νόμος Χατζηδάκη και πλέον, εκτός από αστικές ευθύνες, οι συνδικαλιστές θα έχουν και ποινικές ευθύνες.

Πρόκειται για διατάξεις που αναμένεται να προκαλέσουν έντονες αντιδράσεις από την πλευρά των συνδικάτων αλλά και την αντιπολίτευσης.  

Αναλυτικά, στο σχέδιο νόμου  που αναμένεται να γίνει νόμος του κράτους εντός του Σεπτεμβρίου, ρυθμίζεται για πρώτη φορά και στην Ελλάδα το ζήτημα ειδικών, ευέλικτων μορφών απασχόλησης, όπως των «συμβάσεων μηδενικών ορών απασχόλησης » (zero hours contract) καθώς και της κατά παραγγελία απασχόλησης (on demand). Πρόκειται για ένα μοντέλο απασχόλησης, που ο εργοδότης μπορεί να καλεί τον απασχολούμενο όποτε τον χρειάζεται και να τον πληρώνει  ανάλογα με την ώρα που έχει εργαστεί. Τέτοιες μορφές απασχόλησης είναι πολύ συχνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση,  ενώ τα τελευταία χρόνια έκαναν την εμφάνισή τους και στην χώρα μας. Πλέον, το υπουργείο Εργασίας προωθεί την θεσμοθέτησή τους, κυρώνοντας βέβαια και την Οδηγία ώστε να οριστεί  παράλληλα ένα προστατευτικό πλαίσιο, με στόχο να απαγορεύεται η κατάχρηση των ειδικών αυτών μορφών απασχόλησης.

Το γεγονός  βέβαια ότι, στις ευέλικτες αυτές μορφές απασχόλησης υπάρχουν πολλά θολά σημεία, με αιχμή τα δικαιώματα των εργαζομένων, το ύψος των αμοιβών ώστε αυτό να μην είναι κάτω από τον κατώτατο μισθό αλλά και συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας, αναμένεται να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, κάτι που γνωρίζουν καλά στην «οδό Σταδίου».  

Τα πλέον «καίρια» άρθρα είναι αυτά που καθορίζουν τον τρόπο λειτουργίας της παράλληλης απασχόλησης σε συνδυασμό με την ελάχιστη προβλεψιμότητα στην αγορά εργασίας.

Αναλυτικά, η διατάξεις ορίζουν τα εξής:

1. Δεν επιτρέπεται να συνάπτονται συμφωνίες ή να τίθενται ρήτρες με τις οποίες ο εργαζόμενος απαγορεύεται να παρέχει εργασία σε άλλους εργοδότες εκτός του συμφωνημένου ωραρίου. Στο σημείο αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι θα πρέπει να τηρούνται οι διατάξεις για τον ελάχιστο χρόνο ανάπαυσης ανά ημέρα, που απαγορεύει την απασχόληση κατά δύο 8ωρα ημερησίως. Άλλωστε, η διάταξη αφορά κατά κύριο λόγο εργαζόμενους με μερική απασχόληση, πχ σε πλατφόρμες, και ορίζει ότι απαγορεύεται η εργασία σε άλλον εργοδότη, μόνο εάν υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι, όπως η υγεία και η ασφάλεια, η εργασία σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, η εξασφάλιση του επιχειρηματικού απορρήτου, η αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων. Όπως επεσήμανε άλλωστε το Euro2day.gr, η διάταξη απελευθερώνει την δυνατότητα απασχόλησης πέραν του νόμιμου ωραρίου σε έναν εργοδότη και την δυνατότητα μερικής απασχόλησης σε δεύτερο εργοδότη, χωρίς συνολικά η εργασία να εκτείνεται πέραν των 13 ωρών.

Όσο για τις νέες ευέλικτες συμβάσεις, η σχετική διάταξη ξεκαθαρίζει ότι όταν το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας του εργαζομένου είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο, ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να απασχοληθεί από τον εργοδότη, μόνο όταν πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες δύο προϋποθέσεις:

α) η εργασία παρέχεται εντός προκαθορισμένων ωρών και ημερών αναφοράς, οι οποίες πρέπει να γνωστοποιούνται υποχρεωτικά στον εργαζόμενο

β) ο εργαζόμενος έχει ειδοποιηθεί εγγράφως από τον εργοδότη του (γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου – sms , μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κ.α.) για την ανάληψη εργασίας, σε εύλογο χρόνο που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των  24 ωρών,  πριν την πραγματοποίησή της. Προβλέπεται βέβαια και η δυνατότητα  περιπτώσεων που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης, όμως κι αυτός πρέπει να  γνωστοποιείται εξ αρχής στον εργαζόμενο.

Εάν τα παραπάνω δεν ισχύουν, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να αρνηθεί την ανάληψη της εργασίας, χωρίς  οποιαδήποτε δυσμενή διάκριση σε βάρος του από τον εργοδότη. Επίσης, εάν  η ανάληψη εργασίας ακυρωθεί από τον εργοδότη  μέσα στις τελευταίες 24 ώρες, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση που αντιστοιχεί στο ημερομίσθιο της εργασίας που ακυρώθηκε.

Συμπληρωματικά μέτρα για «συμβάσεις κατά παραγγελία»

Σε περίπτωση σύναψης σύμβασης κατά παραγγελία,  τα μέρη υποχρεούνται να συμφωνούν έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους προστατευτικούς όρους:

α) περιορισμούς στη χρήση και τη διάρκεια των κατά παραγγελία ή παρόμοιων συμβάσεων εργασίας

β) μαχητό τεκμήριο για την ύπαρξη σύμβασης εργασίας με ελάχιστο ποσό αμειβόμενων ωρών εργασίας βάσει του μέσου όρου των ωρών εργασίας που παρασχέθηκαν κατά τη διάρκεια μιας δεδομένης περιόδου

γ) άλλα ισοδύναμα μέτρα που εξασφαλίζουν αποτελεσματική πρόληψη των καταχρηστικών πρακτικών.

Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Άδωνι Γεωργιάδη,  «η Ελλάδα άργησε πολύ να κυρώσει την κοινοτική οδηγία, απειλούμαστε με πρόστιμο και δεν πρέπει να φοβόμαστε μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν να πέσει η ανεργία». Σημειώνει δε, ότι «οι διατάξεις που αφορούν τους εργαζόμενους  μηδενικού ωραρίου θα βοηθήσουν τελικά και τους ίδιους να ρυθμίσουν τον χρόνο τους αλλά και τις επιχειρήσεις να έχουν ευέλικτες μορφές εργασίας».

Και ποινικές ευθύνες συνδικαλιστών

Στο υπό διαμόρφωση σχέδιο νόμου θα υπάρχει επίσης, διάταξη με την οποία θα συμπληρώνεται το  άρθρο 93 του Ν.4808/2021 (Νόμος Χατζηδάκη) ώστε εκτός από τις αστικές να υπάρχουν και ποινικές ευθύνες στην παρεμπόδιση της εργασίας, κατά την διάρκεια απεργίας.

Έτσι, θα ορίζεται ρητά πως όποιος εμποδίζει την ελεύθερη προσέλευση ή αποχώρηση από την εργασία ή την παροχή της εργασίας από εργαζομένους που επιθυμούν να εργαστούν ή ασκεί σωματική ή ψυχολογική βία σε βάρος τους ή συμμετέχει σε κατάληψη χώρων εργασίας ή εισόδων τους, ιδίως κατά τη διάρκεια απεργίας, θα τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον 5.000 ευρώ,  αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη.  

Σε περίπτωση υποτροπής τα  όρια διπλασιάζονται. «Είναι ιερό και σεβαστό το δικαίωμα στην απεργία, αλλά είναι εξίσου σεβαστό και ιερό το δικαίωμα στην εργασία. Θέλουμε να είναι σαφές ότι μπορούν οι εργαζόμενοι να προχωρήσουν σε κινητοποιήσεις διεκδικώντας αυτά που νομίζουν, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται χωρίς να εμποδίζεται η λειτουργία μιας επιχείρησης και κυρίως χωρίς να εμποδίζεται το δικαίωμα των εργαζομένων που δεν θέλουν να απεργήσουν, να δουλέψουν κανονικά» δηλώνει χαρακτηριστικά ο κ. Γεωργιάδης.