Ενέργεια: Στον αέρα βρίσκονται τεράστιες επενδύσεις σε μπαταρίες

Τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και οι «γκρίζες ζώνες» γύρω από τις μπαταρίες απειλούν με εκτροχιασμό μια σειρά από κρίσιμες επενδύσεις, που αποτελούν το μοναδικό αντίδοτο της αγοράς των ΑΠΕ απέναντι στις αυξανόμενες περικοπές της πράσινης παραγωγής.

Δύο περίπου χρόνια μετά τον πρώτο διαγωνισμό της ΡΑΑΕΥ για μπαταρίες στην Ελλάδα (Αύγουστος 2023) και ενώ λογικά οι επενδύσεις αυτές που έχουν «κλειδώσει» τιμές θα έπρεπε να είχαν πάρει τις απαραίτητες άδειες και να βρίσκονται στο τελικό στάδιο ωρίμανσης, τίποτα από όλ’ αυτά δεν συμβαίνει. Στη συντριπτική τους πλειονότητα τα έργα ωριμάζουν περίπου «στον αυτόματο πιλότο».

Αργοί αδειοδοτικοί χρόνοι μέχρι να εγκριθούν οι όροι σύνδεσης, «γκρίζες ζώνες» που συνδέονται με την τραπεζική χρηματοδότηση και γενικότερα μη ρεαλιστικοί χρόνοι υλοποίησης έχουν ως αποτέλεσμα πολλές απ’ αυτές τις επενδύσεις να γράφουν καθυστερήσεις και στο χειρότερο σενάριο να κινδυνεύουν ακόμη και να χάσουν την ενίσχυση του Ταμείου Ανάκαμψης, από το οποίο και επιδοτούνται.

Καθώς οι προθεσμίες μετρούν αντίστροφα μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου, οπότε με βάση τους όρους του RRF, θα πρέπει οι επενδυτές να έχουν ολοκληρώσει το πρώτο μεγάλο κύμα έργων σε μπαταρίες, ισχύος 700 MW (σ.σ.: των δύο πρώτων διαγωνισμών της ΡΑΑΕΥ) και άρα να υποβάλουν «δήλωση ετοιμότητας» στον Διαχειριστή, προκειμένου να τα συνδέσει στο σύστημα, μικροί και μεγάλοι παίκτες διαμηνύουν στο ΥΠΕΝ ότι τα χρονοδιαγράμματα δεν βγαίνουν.

Το αρμόδιο υπουργείο βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Αν δεν δώσει παράταση, όσα από τα έργα των δύο πρώτων διαγωνισμών της ΡΑΑΕΥ αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις, θα βρεθούν στον αέρα. Στον αντίποδα, αν δώσει παράταση μερικών μηνών, αυτό σημαίνει ότι η εμφάνιση των μπαταριών στην ελληνική αγορά θα μετατεθεί για ακόμη πιο βαθιά στο μέλλον.

Άρα, όσο θα καθυστερεί η τοποθέτησή τους τόσο θα διογκώνονται οι περικοπές πράσινης ενέργειας. Διότι ο λόγος για τον οποίο επιδιώκεται χρόνια τώρα η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης στην ελληνική αγορά είναι ακριβώς για να συγκρατηθούν οι περικοπές που πλήττουν τη βιωσιμότητα των «πράσινων» επενδύσεων. Εάν επομένως η κυβέρνηση δώσει παράταση, θα κατηγορηθεί από την ίδια την αγορά ότι δεν κάνει το παραμικρό για να αμβλυνθεί η άκρως προβληματική κατάσταση που επικρατεί στον χώρο. 

Το κουβάρι των αδειών και της τραπεζικής χρηματοδότησης

Το μπλεγμένο αυτό κουβάρι έχει πολλές πτυχές. Η πρώτη αφορά τις αργές αδειοδοτικές διαδικασίες (με ευθύνη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και φυσικά των Διαχειριστών), με αποτέλεσμα οι υποψήφιοι επενδυτές στις μπαταρίες να κινδυνεύουν με κατάπτωση της εγγυητικής, η οποία ισούται με 5 εκατ. ευρώ.

Η δεύτερη πτυχή αφορά την εξασφάλιση τραπεζικής χρηματοδότησης, πρόβλημα που δεν αφορά τους λιγοστούς μεγάλους καθετοποιημένους (με ανοικτές πιστωτικές γραμμές), αλλά τους πολλούς μικρότερους.

Κάθε project πρέπει να έχει εξασφαλίσει δάνειο, οι όροι του οποίου εξαρτώνται από τον πλήρη φάκελο της επένδυσης. Αλλά για πολλά έργα οι τράπεζες δεν έχουν ακόμη στα χέρια τον πλήρη φάκελο, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί η αδειοδότησή τους. Αν, όμως, η τράπεζα δεν εγκρίνει το δάνειο στον επενδυτή, δεν μπορεί κι εκείνος με τη σειρά του να παραγγείλει τον εξοπλισμό.

Στην περίπτωση, για παράδειγμα, μιας μεγάλης παραγγελίας για μπαταρίες δίωρης διάρκειας, π.χ. ισχύος κοντά στα 100 MW, που καλύπτουν μια επιφάνεια 40-50 στρεμμάτων (ίση δηλαδή με 50 κοντέινερ), το κόστος αντιστοιχεί σε 30-40 εκατ. ευρώ και ο χρόνος παράδοσης κινείται στον ένα χρόνο.

Στην κουβέντα υπεισέρχονται μια σειρά από προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα (στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι μπαταρίες προέρχονται από την Κίνα) και του γεγονότος ότι ο εξοπλισμός θα πρέπει να έχει παραδοθεί λίγο πριν το έργο μπει σε λειτουργία. Τούτων δοθέντων, πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι το deadline του Σεπτεμβρίου είναι ανέφικτο για πολλές από τις παραπάνω επενδύσεις.

Το σφικτό 18μηνο για τις merchant standalone μπαταρίες

Το πρόβλημα με τα χρονοδιαγράμματα δεν αφορά μόνο τους διαγωνισμούς με ενίσχυση που διεξήγαγε η ΡΑΕΕΥ για μπαταρίες συνολικής ισχύος 900 MW, αλλά και τη μεγάλη πρόσκληση του ΥΠΕΝ για merchant standalone μπαταρίες, ισχύος 4,6 GW, οι οποίες «μεταφράζονται» σε επενδύσεις έως 2 δισ. ευρώ. Αυτές που θα αποκομίζουν έσοδα αποκλειστικά από τη συμμετοχή τους στην αγορά, χωρίς την παραμικρή στήριξη.

Αν και αύριο εκπνέει η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων στην πρόσκληση του ΥΠΕΝ, επίσημη ακόμη ανακοίνωση από το υπουργείο δεν έχει εκδοθεί. Απλώς έχει διαρρεύσει ότι πρόκειται να δώσει παράταση στην προθεσμία που προβλέπει η πρόσκληση. Σύμφωνα με πληροφορίες, η παράταση θα αφορά την προθεσμία για υποβολή αιτήσεων για την υλοποίηση «μεγάλων» μπαταριών άνω των 10 MW, οι οποίες θα εγκατασταθούν στο σύστημα μεταφοράς.

Στο συγκεκριμένο εγχείρημα της εγκατάστασης μπαταριών 4,6 GW, ένα έτερο στοιχείο που η αγορά θεωρεί προβληματικό αφορά το όριο των 18 μηνών, εντός των οποίων τα παραπάνω έργα θα πρέπει να υποβάλουν δήλωση ετοιμότητας. Από τους 18 μήνες, μόνο οι 12 αφορούν τη διάρκεια αδειοδότησης, όπως λένε πηγές επιχειρήσεων που έχουν ή προτίθενται να υποβάλουν αιτήσεις. Στο σενάριο που η επένδυση συνεπάγεται και εγκατάσταση υποσταθμού, δηλαδή απαιτείται και η ενεργή εμπλοκή Διαχειριστή, το χρονοδιάγραμμα καθίσταται ανέφικτο.

Συνοψίζοντας, δύο περίπου χρόνια μετά τον πρώτο διαγωνισμό της ΡΑΑΕΥ για μπαταρίες και παρότι οι περικοπές κάθε μήνα διογκώνονται, δεν έχουμε φροντίσει να μπει στο σύστημα ούτε ένα κιλοβάτ αποθήκευσης. 

Οι καθυστερήσεις είναι πολύ μεγάλες και αντίστοιχα μεγάλες -ως προς τις χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτεί η ολοκλήρωση αυτών των επενδύσεων- είναι και οι ευθύνες των εμπλεκόμενων φορέων, καθώς η ανισορροπία ανάμεσα στη μεγάλη προσφορά πράσινης ενέργειας και στην περιορισμένη κατανάλωση δεν προέκυψε χθες. Είναι γνωστή εδώ και χρόνια και ως μέγεθος είναι απολύτως μετρήσιμο, αναμενόμενο και υπολογισμένο. Τίποτα ωστόσο δεν έχει συμβεί για να επιταχυνθεί η εγκατάστασή τους.

Στο ερώτημα ποια θα είναι η από εδώ και πέρα πορεία της ελληνικής αγοράς των ΑΠΕ, οι ειδικοί μιλούν για έναν τομέα ολοένα και υψηλότερου ρίσκου, με όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση. Μιλούν για διόγκωση των περικοπών και επιμένουν ότι οι μπαταρίες, παρότι δεν θα λύσουν το πρόβλημα, εντούτοις θα δώσουν ανάσες σε σύστημα και παραγωγούς.

«Βλέπουν» ότι το energy management, η γεωγραφική διασπορά του κινδύνου (επενδύσεις εντός και εκτός Ελλάδος) και η καθετοποίηση, θα παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο και δεν αποκλείουν να δούμε συγχωνεύσεις, εξαγορές και αποχωρήσεις ξένων παικτών, καθώς ο χώρος γίνεται όλο και πιο δύσκολος, ειδικά αν συγκριθεί με γειτονικές αγορές όπως η Ρουμανία. Ακριβώς όπως και στη λιανική του ρεύματος όπου δρομολογούνται διαδικασίες συγχωνεύσεων, έτσι και στις ΑΠΕ, η όξυνση του ανταγωνισμού θα φέρει αναπόδραστα consolidation, με στόχο τη μείωση του κόστους και την καλύτερη διαχείριση των πόρων.