Δίχως πυξίδα με όλα τα μέτωπα ανοιχτά η αγορά των ΑΠΕ

Το πόσο μπερδεμένο έχει γίνει το κουβάρι, που η κυβέρνηση δεν λέει να το «κόψει» τουλάχιστον προς το παρόν, αναδεικνύει η χθεσινή ευρεία συνάντηση των φορέων του κλάδου των φωτοβολταϊκών με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, κατά την οποία δεν βγήκε «λευκός καπνός».

Σε μια συνάντηση που έγινε περισσότερο για να ακούσει το υπουργείο την αγορά και να δείξει ότι «αφουγκράζεται» την αγωνία της, χωρίς να δεσμευτεί για κάποιο μέτρο, μπήκαν στο τραπέζι όλα τα μεγάλα θέματα, με όλα τα μεγάλα μέτωπα να παραμένουν ανοικτά.

Πρώτον, το ζήτημα των περικοπών, όπου όλα δείχνουν ότι θα ξεπεράσουν φέτος το 10%, που όσο αυξάνονται καθιστούν μη βιώσιμα χιλιάδες έργα (των μη καθετοποιημένων) και που οι μικροεπενδυτές δεν βλέπουν την πολιτεία να δίνει κάποιο «σήμα» για τη λήψη μέτρων, ικανών να εγγυηθούν ότι το πρόβλημα δεν θα αποκτήσει μη διαχειρίσιμες διαστάσεις. Και δεύτερον, το ζήτημα των μπαταριών, της μόνης λύσης που μπορεί να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα των φωτοβολταϊκών, με δεδομένο ότι η ενέργεια που σήμερα «πετιέται στα σκουπίδια» (πάνω από 1 TWh έως τώρα οι περικοπές, περισσότερες απ' ό,τι όλο το 2024), θα αποθηκεύεται για να πουληθεί στο σύστημα σε υψηλότερες τιμές τα βράδια, όταν και την έχει ανάγκη.

Στο μέτωπο αυτό, η πρόοδος των έργων είναι πολύ αργή. Δύο χρόνια μετά τον πρώτο διαγωνισμό της ΡΑΕΕΥ τον Αύγουστο του 2023 δεν έχει εγκατασταθεί ούτε μισό κιλοβάτ και ο κλάδος φωνάζει ότι τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και οι «γκρίζες ζώνες» (που συνδέονται με τις αδειοδοτήσεις και την τραπεζική χρηματοδότηση) απειλούν με εκτροχιασμό μια σειρά από κρίσιμες επενδύσεις.

Γρίφος Νο 1: Μπαταρίες και παράταση

Στο κρίσιμο αυτό κεφάλαιο, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη λάβει αποφάσεις. Από τη μια πλευρά, ακριβώς για να μην ξεφύγει η κατάσταση με τις περικοπές και επιδεινωθεί ο αναβρασμός στους παραγωγούς, επείγει να μπουν στο σύστημα όσο πιο γρήγορα γίνεται όσο το δυνατό πιο πολλές μπαταρίες. «Μέχρι τον Ιούνιο του 2026 πρέπει να έχουμε 1 GW μπαταρίες», αναφέρει μιλώντας στο τελευταίο podcast του ΑΔΜΗΕ «Στην Πρίζα», ο ΓΓ του ΥΠΕΝ Αρ. Αϊβαλιώτης. 

Από την άλλη, το υπουργείο κατανοεί ότι συχνά η αγορά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους απαιτητικούς χρόνους που βάζει το Ταμείο Ανάκαμψης από το οποίο και επιδοτούνται αυτά τα έργα, οπότε βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με τους φορείς. «Προς το παρόν δεν έχει ληφθεί απόφαση για παράταση στα έργα των διαγωνισμών», δήλωσε χθες από το βήμα του συνεδρίου «Hydrogen & Green Gases Forum» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Τσάφος, εξηγώντας ότι κάτι τέτοιο θα υπονόμευε την προσπάθεια για γρήγορη ολοκλήρωση των έργων που τόσο πολύ χρειάζεται το ηλεκτρικό σύστημα.

Το ίδιο πάντως αίτημα της αγοράς υπήρξε και με τη μεγάλη πρόσκληση του ΥΠΕΝ για standalone merchant μπαταρίες, ισχύος 4,6 GW, χωρίς ενίσχυση και μόνο με αδειοδοτικά κίνητρα, με το υπουργείο να δίνει τελικά παράταση μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου.

Γρίφος Νο 2: Στοπ σε νέους όρους σύνδεσης

Εκτός από το θέμα των μπαταριών, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη καταλήξει ως προς το τι θα κάνει και με το αν θα διακόψει ή θα επιτρέψει τη συνέχιση στη χορήγηση όρων σύνδεσης για νέα έργα ΑΠΕ, ζήτημα που έβαλε πρόσφατα στο τραπέζι ο ίδιος ο Ρυθμιστής (ΡΑΑΕΥ), ενώ έχει ζητήσει από παλαιά και ο Διαχειριστής του συστήματος (ΑΔΜΗΕ). Ως μόνο μέτρο για να εξορθολογιστεί η κατάσταση μιας «φουσκωμένης» αγοράς που κανιβαλλίζεται πλέον καθημερινά.

«Πρέπει να δώσουμε μια λύση δομική, άρα να δούμε ποιος είναι ο τελικός προορισμός που θέλουμε να φτάσουμε. Έχουμε ακούσει 7-8 προτάσεις για τις προτεραιότητες σύνδεσης και τις τεχνολογίες. Δεν έχουμε ακόμη πάρει κάποια απόφαση», δήλωσε από την πλευρά του ο υφυπουργός.

Τα δεδομένα ωστόσο πιέζουν, πολυτέλεια χρόνου δεν υπάρχει και σύντομα το πρόβλημα θα επιδεινωθεί. Σήμερα, με καθηλωμένη τη ζήτηση στη χώρα για ηλεκτρική ενέργεια στα 6 GW, πλην κάποιων λιγοστών ωρών του χρόνου που αγγίζει τα 11 GW, η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ (κυρίως φωτοβολταϊκά) είναι 16 GW. Επιπλέον 16 GW έχουν όρους σύνδεσης και πάνω από 40 GW προσδοκούν να πάρουν όρους σύνδεσης. Σύντομα, το άκρως προβληματικό αυτό ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης θα γίνει ακόμη περισσότερο μη βιώσιμο, καθώς οι εκτιμήσεις μιλούν για επιπλέον 2,6 GW νέων φωτοβολταϊκών που θα τεθούν από φέτος σε λειτουργία. 

Η ώρα του λογαριασμού

Το πρόβλημα έχει να κάνει με τη ζήτηση, όχι με την έλλειψη μπαταριών, όπως φωνάζει χρόνια τώρα ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ) Στέλιος Λουμάκης, και επανέλαβε και στη χθεσινή συνάντηση. Η αποθήκευση το μόνο που κάνει σε ένα σύστημα είναι να ετεροχρονίζει, δηλαδή να μεταφέρει την έγχυση της παραγωγής σε άλλες ώρες. Δεν αυξάνει την ετήσια κατανάλωση. Αυτή εξαρτάται από την ανάπτυξη της οικονομίας, δεν αυξομειώνεται κατόπιν διαταγών. Το ίδιο ισχύει και με τα επιπλέον δίκτυα. Απλώς μεταφέρουν την ενέργεια σε διαφορετική τοποθεσία για κατανάλωση, με προϋπόθεση όμως ότι θα υπάρχει ζήτηση.

«Τα πιεστικά χρονοδιαγράμματα δεν ωφελούν κανέναν. Ας αφήσει τουλάχιστον το υπουργείο «ανοικτή» την πρόσκληση για τις standalone merchant μπαταρίες στη λογική όσοι πιστοί προσέλθετε ή ας μεταθέσει την προθεσμία μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου. Οσοι άλλωστε μπορούν, θα κάνουν τα έργα νωρίτερα», σχολιάζει ο κ. Λουμάκης. 

Τα προβλήματα στην αγορά πιέζουν για λύσεις. Και πέραν των ακροτήτων που ακούστηκαν και χθες από ορισμένους στη σύσκεψη του ΥΠΕΝ για «εξαίρεση κάποιων κατηγοριών έργων από τις περικοπές» ή «να μην μπαίνουν στην ημερήσια αγορά τα αιολικά», πολυτέλεια χρόνου δεν υπάρχει.

Τη λύση τη δίνει προσώρας η ίδια η αγορά. Αρκετά έργα (κυρίως cluster μικρομεσαίων φωτοβολταϊκών) αλλάζουν χέρια, υπό τον φόβο των ιδιοκτητών τους ότι ενδεχομένως δεν θα μπορούν στην πορεία να εξυπηρετήσουν ούτε τα δάνεια για την υλοποίηση των σταθμών και έπονται περισσότερα. Ταυτόχρονα μεγάλοι παίκτες «εξορθολογίζουν» τα σχέδιά τους στις ΑΠΕ, βλέποντας τις απώλειες εσόδων να αυξάνονται, χωρίς από την άλλη να φαίνεται ότι η πολιτεία έχει ως προτεραιότητα να υπάρξουν μέτρα που θα οδηγούν σε κάποιο «ταβάνι» των απωλειών.

Τον λογαριασμό για την ώρα τον πληρώνουν μόνο οι μικροεπενδυτές που πίστεψαν πριν από κάποια χρόνια ότι μπορούν με ένα φωτοβολταϊκό να λύσουν το οικονομικό τους πρόβλημα. Αργά ή γρήγορα θα τον πληρώσει και η κυβέρνηση για τις προσδοκίες που καλλιέργησε διαχρονικά η ελληνική πολιτεία σε χιλιάδες ανθρώπους και τις οποίες δεν μπόρεσε να τηρήσει.