Καμπανάκι Κομισιόν για επενδύσεις 3 δισ. στην αποθήκευση άνθρακα

Τον κώδωνα του κινδύνου ότι ανάμεσα στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης που κινδυνεύουν λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων είναι και όλα όσα αφορούν τη δημιουργία της αλυσίδας δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 στην Ελλάδα, κρούει στη κυβέρνηση η Κομισιόν.

Σε ένα από τα πιο σοβαρά καμπανάκια των τελευταίων ετών, πηγές της Επιτροπής καλούν τη κυβέρνηση να εκπληρώσει μέσα στον επόμενο χρόνο όλα όσα δεν έγιναν στη τελευταία τετραετία του προγράμματος.

Και προειδοποιούν ότι ανάμεσα στα έργα με το μεγαλύτερο πρόβλημα, που θεωρείται δύσκολο να ολοκληρωθούν έως τα μέσα του 2026, συγκαταλέγονται και όσα αφορούν τη δέσμευση CO2 από βιομηχανίες, και την εν συνεχεία αποθήκευσή του σε εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου ή αερίου, εννοώντας την υπόγεια αποθήκη της Energean στο Πρίνο.

Τα σύννεφα πάνω από τα έργα της αλυσίδας Carbon Capture and Storage αξίας μέχρι και 3 δισ. ευρώ πυκνώνουν εδώ και καιρό, όπως και τα μηνύματα ότι η κυβέρνηση πρέπει να ανεβάσει ταχύτητα για να μην χαθούν πόροι. Είναι ωστόσο η πρώτη φορά που η Κομισιόν κρούει τόσο ηχηρά τον κώδωνα του κινδύνου.

Στη περίπτωση για παράδειγμα του εμβληματικού έργου Prinos CO2 η καθυστέρηση αφορά την έκδοση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), η οποία απειλεί να θέσει σε κίνδυνο την τήρηση του χρονοδιαγράμματος. Η έγκριση είναι απαραίτητη για να προχωρήσουν οι γεωτρήσεις εντός του 2026, οι οποίες αποτελούν προαπαιτούμενο για τη χρηματοδότηση της πρώτης φάσης του έργου με 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Τι θα συμβεί αν «σπάσει» ένας κρίκος της αλυσίδας

Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός πως είναι τέτοια η δομή της υπό δημιουργίας αλυσίδας CCS, που αν ένας κρίκος της «σπάσει», τίθεται εν αμφιβόλω και η συνολική της υλοποίηση.

Δηλαδή, αν δεν υλοποιηθεί η αποθήκη του Πρίνου, δεν πρόκειται να «τρέξουν» και τα εργοστάσια δέσμευσης CO2 που δρομολογούν, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας, τρεις βιομηχανίες: Ο Ηρακλής («Olympus» με 1 εκατ. τόνους), ο Τιτάνας («Ifestos» με 1,5 εκατ.) και η Motor Oil («IRIS», 500.000 τόνοι). Αν πάλι δεν υλοποιηθούν τα έργα δέσμευσης CO2, τότε δεν πρόκειται να γίνει το έργο του  Πρίνου.

Το μεγάλο στοίχημα για τη νέα αυτή αγορά είναι ο ταυτόχρονος χρονισμός των παραπάνω επενδύσεων. Οταν για παράδειγμα θα είναι έτοιμο μέσα στο 2029 το «Olympus», για το οποίο ο όμιλος Ηρακλή θα πάρει την τελική επενδυτική απόφαση σε περίπου ένα χρόνο, θα πρέπει να βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής η δεύτερη φάση του project της αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο. Εκεί όπου θα μεταφέρεται και θα αποθηκεύεται η ποσότητα του 1 εκατ. τόνων που θα δεσμεύει η επένδυση του Ηρακλή στο Αλιβέρι της Εύβοιας.

Σημειωτέον ότι η EnEarth, θυγατρική της Energean, έχει ήδη υποβάλει στην ΕΔΕΥΕΠ το τελικό σχέδιο για τη διενέργεια των γεωτρήσεων που προβλέπουν την εισπίεση CO₂ και την παραγωγή νερού. Οι γεωτρήσεις, μαζί με την κατασκευή νέου αγωγού, συνθέτουν τον κορμό της πρώτης φάσης ανάπτυξης. Εντούτοις, παρ’ ότι η δημόσια διαβούλευση έχει ολοκληρωθεί από τον Μάιο με θετικές γνωμοδοτήσεις όλων των αρμόδιων φορέων, η έκδοση της απόφασης καθυστερεί, προκαλώντας ανησυχία για την τήρηση των δεσμεύσεων έναντι του RRF.

Σημειωτέον ότι στον Κόλπο της Καβάλας βρίσκονται σε εξέλιξη γεωφυσικές έρευνες από ειδικό σκάφος, που καταγράφουν τα δεδομένα βυθού στη διαδρομή που συνδέει τις χερσαίες εγκαταστάσεις του Πρίνου με τις θαλάσσιες εξέδρες, οι οποίες και πρόκειται να υποστηρίξουν την πόντιση του νέου αγωγού μεταφοράς υγροποιημένου CO2. Ενός αγωγού που θα ακολουθήσει τη χάραξη των υφιστάμενων υποθαλάσσιων καλωδίων και αγωγών.

Η συνολική επένδυση στο Prinos CO2 αναμένεται να υπερβεί το 1 δισ. ευρώ, με το project να έχει ενταχθεί στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη δεύτερη φάση ανάπτυξης του έργου προβλέπεται η κατασκευή σταθμού ελλιμενισμού πλοίων για τη μεταφορά του υγροποιημένου CO2. Σε πλήρη λειτουργία, το έργο θα διαθέτει δυναμικότητα αποθήκευσης 2,8 εκατ. τόνων CO2 ετησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 25% των συνολικών εκπομπών της ελληνικής βαριάς βιομηχανίας, η οποία δεν μπορεί να μειώσει τις εκπομπές της μέσω αλλαγής καυσίμου.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο

Εκτός των παραπάνω, καθυστερήσεις καταγράφει και η έκδοση του νέου θεσμικού πλαισίου που ετοιμάζει το ΥΠΕΝ και το οποίο έπρεπε να έχει βγει σε διαβούλευση εδώ και καιρό.

Είναι το στοιχείο που λείπει για να συμπληρωθεί το παζλ και να μπουν οι κανόνες στο παιχνίδι, καθώς θα θέτει τους βασικούς πυλώνες για τη λειτουργία, αδειοδότηση και ανάπτυξη των επενδύσεων αυτών. Το νομοσχέδιο βρίσκεται εδώ και καιρό στα σκαριά με προοπτική να πάρει τον δρόμο για τη Βουλή μέσα στο φθινόπωρο.

Στις βασικές του αλλαγές σε σχέση με το προ μηνών draft λέγεται ότι είναι η δημιουργία ενός πιο φιλοεπενδυτικού και λειτουργικού πλαισίου, με όσο το δυνατόν λιγότερη γραφειοκρατία για όλους τους κρίκους της αλυσίδας, από τα τσιμέντα και τα διυλιστήρια, μέχρι τις ναυτιλιακές που θα μεταφέρουν το CO2 στους χώρους  αποθήκευσης.