Ισραήλ και Τουρκία μπροστά στον κίνδυνο αντιπαράθεσης

Ο 12ήμερος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει αναδιαμορφώσει τις ισορροπίες ισχύος στη Μέση Ανατολή. Ένα Ισραήλ ενισχυμένο και πρόθυμο να αναδιατάξει την περιοχή· ένα ιρανικό καθεστώς αποδυναμωμένο που προσπαθεί να επιβιώσει· και οι Ηνωμένες Πολιτείες διστακτικές, απρόθυμες να εμπλακούν σε άλλη μια μακροχρόνια σύγκρουση. Η πιο επικίνδυνη συνέπεια μπορεί να μην είναι η περαιτέρω σύγκρουση με το Ιράν — αλλά η εμφάνιση μιας πιο σφοδρής αντιπαλότητας μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.

Τα παραπάνω υποστηρίζει ο Asli Aydintasbas, διευθυντής του «The Turkey Project» στο Brookings Institution σε άρθρο του στους Financial Τimes.

Όπως εξηγεί ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν εξέφρασε πρόσφατα το νέο κλίμα που επικρατεί στην Άγκυρα, δηλώνοντας σε σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας: «Δεν υπάρχει παλαιστινιακό, λιβανικό, συριακό, υεμενίτικο ή ιρανικό πρόβλημα — αλλά υπάρχει ξεκάθαρα ένα ισραηλινό πρόβλημα».

Η δήλωση αυτή αντικατοπτρίζει μια αλλαγή στην τουρκική θεώρηση του ρόλου του Ισραήλ στην περιοχή· από σύμμαχος, κατόπιν αντίπαλος, πλέον αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως εχθρική δύναμη. Η Άγκυρα νιώθει άβολα με την επιθετικότητα του Ισραήλ και την ανάδειξή του ως ηγεμονικής δύναμης της περιοχής — ρόλο που ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επί μακρόν εποφθαλμιούσε.

Ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, βασικός σύμμαχος του Ερντογάν, κατηγόρησε πρόσφατα το Ισραήλ ότι προσπαθεί να «περικυκλώσει την Ανατολία» και να αποσταθεροποιήσει την Τουρκία. Απόψεις που παλαιότερα περιορίζονταν σε πρωτοσέλιδα ταμπλόιντ εφημερίδων, πλέον δεν θεωρούνται περιθωριακές στο εσωτερικό της τουρκικής κρατικής γραφειοκρατίας και των κυρίαρχων ΜΜΕ.

Σύμφωνα με την ανάλυση, αντίστοιχος προβληματισμός αναπτύσσεται και στο Ισραήλ, όπου τμήματα του μηχανισμού ασφαλείας θεωρούν πλέον την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας ως μακροπρόθεσμη απειλή «πιο επικίνδυνη και από το Ιράν».

Η δημόσια στήριξη του Ερντογάν προς τη Χαμάς έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, οδηγώντας σε δηλητηριώδεις ανταλλαγές δηλώσεων και ενισχύοντας τις ισραηλινές επαφές με τους Κούρδους της Συρίας, τους οποίους η Άγκυρα θεωρεί διαχρονική απειλή.

Σε μια ήδη ασταθή περιοχή, μια σύγκρουση μεταξύ δύο από τους ισχυρότερους στρατούς της Ανατολικής Μεσογείου —και οι δύο σύμμαχοι των ΗΠΑ— θα μπορούσε να διαλύσει την εύθραυστη περιφερειακή ισορροπία, υποστηρίζει ο αρθρογράφος.

Η αντιπαράθεση είναι τόσο ιδεολογική, όσο και γεωπολιτική. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει συγχωνεύσει τον σουνιτικό ισλαμικό λαϊκισμό με τον τουρκικό εθνικισμό, όπως αποτυπώνεται στο όραμα της «Τουρκικής Εκατονταετίας» που υπόσχεται να φέρει μια νέα εποχή τουρκικής ισχύος στο εξωτερικό.

Στο Ισραήλ, μια ακροδεξιά κυβερνητική συμμαχία έχει υιοθετήσει μια εξίσου αποφασιστική θεώρηση του «ιστορικού πεπρωμένου» του Ισραήλ, επιδιώκοντας στρατιωτική υπεροχή σε Λίβανο, Γάζα και Συρία. Αυτές οι ανταγωνιστικές κοσμοθεωρίες δεν αφήνουν περιθώρια για συμβιβασμό.

Η Συρία είναι το άμεσο πεδίο σύγκρουσης. Από την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στα τέλη του 2024, και οι δύο χώρες προσπαθούν να διαμορφώσουν την μεταπολεμική τάξη.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Η Τουρκία έχει επεκτείνει την επιρροή της στη Συρία, στηρίζοντας συμμάχους που πλέον κατέχουν την εξουσία και προωθώντας τη δημιουργία σταθερής, συγκεντρωτικής κυβέρνησης ευθυγραμμισμένης με την Άγκυρα. Ήδη ελέγχει σημαντικά τμήματα της βόρειας Συρίας και επιδιώκει να διευρύνει την οικονομική και στρατιωτική της παρουσία στη χώρα.

Το Ισραήλ, από την πλευρά του, έχει εντείνει τις αεροπορικές επιθέσεις και εξέφρασε τη στήριξή του στην αυτονομία των Κούρδων και των Δρούζων, αντιμετωπίζοντας τους νέους ηγέτες της Συρίας με καχυποψία λόγω των τζιχαντιστικών τους καταβολών.

Η ένταση κορυφώθηκε τον Απρίλιο, όταν το Ισραήλ βομβάρδισε περιοχή όπου σχεδιαζόταν η κατασκευή τουρκικής βάσης. Παρότι έχει δημιουργηθεί στρατιωτική γραμμή επικοινωνίας, η ευρύτερη διπλωματική επαφή έχει παγώσει.

Την ίδια ώρα, η Τουρκία έχει εξαγάγει τα δικά της συμπεράσματα από τον πόλεμο Ιράν–Ισραήλ. Η εξόντωση της ιρανικής στρατιωτικής ηγεσίας από το Ισραήλ υπήρξε ηχηρή υπενθύμιση της υπεροχής του σε αεροπορική ισχύ και δυνατότητες πληροφοριών. Η Άγκυρα κινείται πλέον για να καλύψει τις δικές της ευπάθειες.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ πρέπει να αξιοποιήσει τις καλές του σχέσεις τόσο με τον Νετανιάχου όσο και με τον Ερντογάν για να διαχειριστεί αυτή την κρίση. Η λήξη του πολέμου στη Γάζα θα μπορούσε να αμβλύνει τις τουρκικές ενστάσεις, αλλά η μακροπρόθεσμη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο χωρών δύσκολα θα εξαφανιστεί.

Για δεκαετίες, οι Αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θεωρούσαν την Τουρκία και το Ισραήλ ως αναντικατάστατους — αν και δύσκολους — συμμάχους και πυλώνες σταθερότητας στην περιοχή. Σήμερα, αυτοί οι δύο πυλώνες συγκρούονται απευθείας μεταξύ τους. Με το Ιράν αποδυναμωμένο, η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της οφείλουν να αναγνωρίσουν ότι η επόμενη μεγάλη πρόκληση στη Μέση Ανατολή μπορεί να προκύψει από τη σύγκρουση μεταξύ δύο από τους πιο στενούς τους εταίρους.