Διαφάνεια και λογοδοσία για το Ταμείο Ανάκαμψης

Σε μια περίοδο που τα επιτόκια του ευρώ έχουν πάρει την ανηφόρα για τα καλά, είναι φυσιολογικό να υπάρχει ισχυρή ζήτηση για χαμηλότοκα δάνεια όπως αυτά που δίνονται για την υλοποίηση επενδυτικών πρότζεκτ στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ  της Καθημερινής, η Ελλάδα θα λάβει τα επιπλέον 5 δισ. ευρώ σε δάνεια που αιτήθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης, αυξάνοντας το συνολικό ποσό επιχορηγήσεων και δανείων στα 36,2 δισ. από 31,2 δισ. ευρώ. Τα επιπλέον 5 δισ. ευρώ θα προστεθούν στα υφιστάμενα δάνεια των 12,7 δισ. ευρώ καθώς τα υπόλοιπα είναι επιχορηγήσεις. «Υπάρχουν πολλοί επιχειρηματίες που πρέπει να ικανοποιηθούν,» ανέφερε έμπειρος σύμβουλος επενδύσεων στη στήλη.

Τα επιλέξιμα πρότζεκτ χρηματοδοτούνται κατά 50% από το Ταμείο Ανάκαμψης, 30% από τραπεζικό δανεισμό ενώ η ιδία συμμετοχή ανέρχεται μόλις στο 20%. Μερικοί θεωρούν ότι είναι πολύ μικρή η ιδία συμμετοχή των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων. Ο αντίλογος είναι ότι έτσι διευκολύνεται η υποβολή περισσότερων πρότζεκτ από μικρομεσαίες εταιρείες που δεν έχουν επαρκή κεφάλαια για τη συμμετοχή τους.

Μια από τις κριτικές που ασκούνται στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι πως ευνοεί τις μεγάλες εταιρείες εις βάρος των μικρομεσαίων. Όμως, τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο αρμόδιος υπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης αρνούνται πως συμβαίνει κάτι τέτοιο και δίνουν συγκεντρωτικά στοιχεία που θέλουν χιλιάδες μικρές εταιρείες να συμμετέχουν. Από την άλλη πλευρά, είναι λογικό να έχουν οι μεγάλες επιχειρήσεις μεγαλύτερη συμμετοχή αφού μπορούν να υλοποιήσουν μεγαλύτερα πρότζεκτ, απορροφώντας ευκολότερα και γρηγορότερα κονδύλια.

Όμως, υπάρχει ένας διαφανής τρόπος για να δουν οι πολίτες τι ακριβώς συμβαίνει και να βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Πρώτον, να δίνει το ΥΠΟΙΚ στη δημοσιότητα στοιχεία για τον αριθμό και τα ποσά των επενδυτικών σχεδίων ανά τομείς, π.χ. ενέργεια, ξενοδοχεία  κ.λπ., που έχουν εγκριθεί για κάθε μια από τις 50 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας ξεχωριστά σε τακτά χρονικά διαστήματα. Τότε, θα φανεί τι μερίδιο της πίτας του Ταμείου Ανάκαμψης πάει σε μεγάλες εταιρείες.

Δεύτερον, να δίνει επίσης το ΥΠΟΙΚ τα ίδια συγκεντρωτικά στοιχεία για τα επενδυτικά σχέδια ανά τομέα σε τακτά χρονικά διαστήματα.  

Η διαφάνεια θα βοηθήσει στη σφυρηλάτηση δεσμών εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και της εκτελεστικής  εξουσίας αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης. Έτσι, δεν θα ακούγονται εκφράσεις του τύπου «ξεπληρώνουν γραμμάτια» και η κυβέρνηση δεν θα μπορεί να κατηγορηθεί ότι ευνοεί λίγες μεγάλες επιχειρήσεις. Εξυπακούεται ότι το ίδιο θα πρέπει να γίνει με το ΕΣΠΑ και τον Αναπτυξιακό Νόμο.  

Εκτός από τη διαφάνεια, τίθεται επίσης θέμα λογοδοσίας. Αν κάποιες επιχειρήσεις, όμιλοι, σταματήσουν να εξυπηρετούν τα δάνεια που τους δόθηκαν για να υλοποιήσουν εγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, τον λογαριασμό θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι. Φυσικά, υπάρχουν «κόφτες» για τα επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως οι αξιολογητές (συνήθως οι Big 4), οι τράπεζες κ.λπ., που θεωρητικά περιορίζουν τις λανθασμένες επιλογές. Όμως, οι ανωτέρω δεν έχουν πάρει υψηλό βαθμό στην αξιολόγηση business plans και επιχειρηματικών δανείων στο παρελθόν και επομένως ένας προβληματισμός δικαιολογείται.

Επειδή λοιπόν διακυβεύονται δυνητικά πολλά λεφτά των φορολογουμένων, σε περίπτωση αθέτησης του/των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, το σωστό θα ήταν στους υπευθύνους να συμπεριληφθούν τόσο οι δανειολήπτες όσο και οι ενδιάμεσοι. Αν όμως οι ενδιάμεσοι δεν έχουν ευθύνη για το «κοκκίνισμα» τέτοιων δανείων, τότε κάποιος ίσως καταλήξει στο συμπέρασμα ότι έχουν μπει εκεί για το θεαθήναι.  

Αναμφισβήτητα, οι προσδοκίες για υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας φέτος και τα επόμενα χρόνια στηρίζoνται σε μεγάλο βαθμό στο Ταμείο Ανάκαμψης. Όμως, η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει να είναι τίμια αλλά και να φαίνεται. Διαφάνεια και λογοδοσία θα έπρεπε να υπάρχουν παντού στα επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης.