Το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα θεραπεύσει την αχίλλειο πτέρνα της οικονομίας

Το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης μειώθηκε σημαντικά εδώ και χρόνια και μετατράπηκε σε πλεόνασμα πέρυσι. Όμως, το εξωτερικό έλλειμμα επιμένει σε υψηλά επίπεδα κοντά στο 6,9% του ΑΕΠ σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Εξίσου προβληματική είναι η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας που είναι η χειρότερη στην ΕΕ και ήταν ίση με -136% του ΑΕΠ το 2023. Με άλλα λόγια, ο εξωτερικός τομέας της ελληνικής οικονομίας είναι η μεγάλη πληγή της.

Μέχρι τώρα, το Ταμείο Ανάκαμψης έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, το κλείσιμο του επενδυτικού κενού και την σύγκλιση των εισοδημάτων με τον μέσο όρο της ευρωζώνης.

Όμως, μια ερευνητική εργασία δυο οικονομολόγων του ΔΝΤ, του Zamid Aligishiev and του Robert Blotevogel, έκανε κάτι άλλο. Εξέτασε αν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, οι οποίοι αντιστοιχούσαν στο 16% του ΑΕΠ το 2023, θα μπορούσαν να αντιστρέψουν δεκαετίες διαρθρωτικών αδυναμιών, βελτιώνοντας την εξωτερική θέση της ελληνικής οικονομίας. 

Οι ίδιοι ανέφεραν ότι το μέσο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας ήταν 5% του ΑΕΠ τα τελευταία 40 χρόνια. Στην ΕΕ, το μέσο πλεόνασμα ήταν 1% του ΑΕΠ.  

Φυσικά, ένα σχετικό ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα μπορέσει να απορροφήσει το σύνολο αυτών των χρημάτων μέχρι το τέλος του 2026 που σταματούν οι πληρωμές από το Ταμείο.     

Μιλώντας πρόσφατα σ' ένα συνέδριο στην Αλεξανδρούπολη, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας Νίκος Παπαθανάσης διαβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να χάσουμε ούτε ένα ευρώ (από το Ταμείο Ανάκαμψης).»

Αρκετοί, ιδίως στην αντιπολίτευση, αμφισβητούν αυτή την εκτίμηση. Όμως, είναι πιθανόν η εκτίμηση του υπουργού να αποδειχθεί σωστή. Πράγματι, η Κομισιόν μπορεί να εκταμιεύσει ένα ποσό κοντά στα 36 δισ. ευρώ (επιχορηγήσεις και δάνεια) προς την Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης επειδή θα έχει εκπληρώσει τα ορόσημα του εθνικού σχεδίου «Ελλάδα 2.0».

Πόσα όμως από αυτά τα λεφτά που βρίσκονται σε λογαριασμούς του Δημοσίου θα καταλήξουν στην οικονομία είναι άλλο πράγμα. Το πιθανότερο είναι ότι ένα κομμάτι, σημαντικό ίσως, δεν θα τα καταφέρει.

Για να επανέλθουμε όμως στην ερευνητική εργασία των οικονομολόγων του ΔΝΤ και στο ερώτημα αν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση στον εξωτερικό τομέα της Ελλάδας. Τι προέκυψε από το μοντέλο τους;

Αν υπάρχει δημοσιονομική πειθαρχία και η Ελλάδα εφαρμόσει μακροπροληπτικές πολιτικές, στο βασικό σενάριο, το μοντέλο προβλέπει μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κατά 2,6 ποσοστιαίες μονάδες προς το ΑΕΠ. Επιπλέον, προβλέπει βελτίωση της καθαρής διεθνούς επενδυτικής θέσης (NIIP) της Ελλάδας κατά 30 μονάδες βάσης τα επόμενα 15 χρόνια.  

Η βελτίωση προέρχεται από τα δημόσια οικονομικά, καθώς το κράτος συλλέγει περισσότερους φόρους καθώς η οικονομική δραστηριότητα αυξάνεται. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε φυσικό κεφάλαιο και οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας αυξάνουν την παραγωγικότητα και οι εξαγωγές γίνονται πιο ανταγωνιστικές. Οι εισαγωγές αυξάνονται αρχικά λόγω της έξαρσης των επενδύσεων αλλά ομαλοποιούνται αργότερα.

Σε άλλα δύο δυσμενή σενάρια -δημοσιονομική χαλάρωση, φθηνό χρήμα- που «έτρεξαν» οι οικονομολόγοι στο μοντέλο τους, η βελτίωση στον εξωτερικό τομέα ήταν είτε πολύ μικρότερη είτε υπήρξε επιδείνωση.

Το συμπέρασμα; Όσα λεφτά κι αν έλθουν από το εξωτερικό, αν οι εσωτερικές πολιτικές δεν είναι σωστές, το αποτέλεσμα δεν θα είναι καλό στο εξωτερικό ισοζύγιο και στο εξωτερικό χρέος.

Εξυπακούεται ότι  ο καθένας μπορεί να κατανοήσει τι θα συμβεί αν είτε η απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης υστερήσει τελικά, είτε αρκετά από τα λεφτά δεν κατευθυνθούν στη σωστή χρήση.

Οπερ το πιο πιθανό δηλαδή.