Είναι περιοριστική ή χαλαρή η δημοσιονομική πολιτική;

Πολλοί υποστηρίζουν ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα παραπέμπουν σε πιο περιοριστική πολιτική απ’ ό,τι θα έπρεπε, στερώντας πόρους από τα νομοταγή νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Είναι όμως έτσι; 

Η Κομισιόν δίνει απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα καθώς οι υπηρεσίες της υπολογίζουν το πρωτογενές ισοζύγιο προσαρμοσμένο για τον οικονομικό κύκλο (net lending ex interest adjusted for the cyclical component). Με άλλα λόγια, εκτιμούν ποιο θα ήταν το πρωτογενές πλεόνασμα σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης (δυνητικό ΑΕΠ), δηλαδή αν αφαιρέσουμε τα πάνω και τα κάτω του οικονομικού κύκλου (πραγματικού ΑΕΠ).

Η Κομισιόν εκτιμά ότι το κυκλικά προσαρμοσμένο πρωτογενές πλεόνασμα θα ήταν 3,9% του δυνητικού ΑΕΠ (potential GDP) το 2024, 1,6% το 2023 και 0,5% το 2022. Για φέτος, εκτιμά ότι θα ανέλθει στο 2,5%. Η μοναδική χρονιά που το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν σε έλλειμμα 1,5% του ΑΕΠ ήταν το 2021. Τα κυκλικά προσαρμοσμένα πλεονάσματα ήταν πολύ μεγαλύτερα πριν από το 2020. Συγκεκριμένα, 7% του δυνητικού ΑΕΠ το 2019, 8,8% το 2018, 9,8% το 2017 και 10,5% το 2016.     

Κοινώς, η πραγματική δημοσιονομική στάση ήταν και παραμένει περιοριστική, αν και σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Κομισιόν. Αντίθετα, η πραγματική  δημοσιονομική πολιτική στην ευρωζώνη (19 χώρες) είναι χαλαρή καθώς εμφανίζει κυκλικά προσαρμοσμένα ελλείμματα από το 2020. Το ίδιο ισχύει, και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό, σε επίπεδο ΕΕ.   

Σύμφωνα με το ελληνικό Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Πρόγραμμα 2025-2028, ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι 2,5% του ΑΕΠ φέτος και 2,4% τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2028. Φυσικά, η πρόβλεψη βασίζεται στην εκτίμηση για  ανάπτυξη 1,8% το 2025, οπότε ακόμη κι αν καταλήξει σε 2%-2,1% έναντι πιο αισιόδοξων προβλέψεων από ΤτΕ, Κομισιόν κ.λπ., ο στόχος για το πλεόνασμα μοιάζει ασφαλής.

Υπενθυμίζουμε ότι η στήλη έχει αναφέρει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα καταλήξει κάπου μεταξύ 12 και 14 δισ. ευρώ το 2025 κι αυτό οδηγεί σε πολύ υψηλότερο νούμερο ως προς το ΑΕΠ με βάση την εικόνα που έχει. Το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα είναι κοντά στα 250 δισ. ευρώ.  To περσινό πλεόνασμα ήταν 11,4 δισ. ευρώ ή 4,8% του ΑΕΠ περίπου.   

Ως γνωστόν, οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες βασίζονται στον έλεγχο των κρατικών δαπανών για τη μείωση των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού και του δημόσιου χρέους. Αν υπεραποδώσει ο προϋπολογισμός της προηγούμενης χρονιάς, όπως συνέβη το 2024 στην Ελλάδα, η Κομισιόν μπορεί να επιτρέψει μεγαλύτερη αύξηση των δαπανών την επόμενη χρονιά σε σχέση με την αρχική πρόταση.

Αυτές οι δαπάνες μπορούν να αυξηθούν κατά 3,7 δισ. ευρώ φέτος και 3,2 δισ. ευρώ το 2027 και το 2028.  

Κοντολογίς, η πραγματική δημοσιονομική στάση είναι περιοριστική αλλά εν μέρει δικαιολογείται από το υψηλό δημόσιο χρέος της χώρας.