«Τιμωρητικοί οι φορολογικοί συντελεστές για τα Επαγγελματικά Ταμεία»

 Τους λόγους που η Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (TEA) αντιδρά έντονα για τις επερχόμενες αλλαγές στον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης εξηγεί στο Euro2day.gr ο πρόεδρός της Χρήστος Νούνης.

Λίγες ημέρες πριν από την επίσημη δημοσιοποίηση του τελικού σχεδίου νόμου από το υπουργείο Εργασίας, απαντά στις κατηγορίες που θέλουν τα ΤΕΑ ή, για την ακρίβεια, κάποια λίγα ΤΕΑ να λειτουργούν στη λογική της φοροαποφυγής, υποστηρίζει ότι υπάρχει και μάλιστα σημαντική φορολόγηση στις επενδυτικές τους αποδόσεις και εκτιμά πως οι προτεινόμενοι από το υπουργείο Εργασίας φορολογικοί συντελεστές είναι τιμωρητικοί για τον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης.

Ο κ. Νούνης αναλύει όλες τις παραμέτρους του νομοσχεδίου με τις οποίες οι εκπρόσωποι των Επαγγελματικών Ταμείων αντιδρούν, αλλά και αυτές με τις οποίες συμφωνούν, ενώ υποστηρίζει ότι ΤΕΑ και Ομαδικά Ασφαλιστήρια δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ενιαία φορολογικά, εάν δεν λειτουργήσουν νομοθετικά με τους ίδιους αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις στα πεδία της ίδρυσης, της λειτουργίας και της συνολικής εποπτείας.

O 2ος πυλώνας ασφάλισης έχει βρεθεί στο προσκήνιο, με το επερχόμενο νομοσχέδιο του υπ. Εργασίας, το οποίο σύμφωνα με την ηγεσία του έρχεται να βάλει τάξη στη λειτουργία των ΤΕΑ και να δώσει ώθηση στην υγιή ανάπτυξη του θεσμού. Θεωρείτε πως 21 χρόνια μετά τη θεσμοθέτησή τους, δεν χρειάζονται αλλαγές;

Οπωσδήποτε μία σειρά εκ των εξαγγελθεισών μεταρρυθμιστικών ενεργειών είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, πολλές μάλιστα εκ των οποίων αποτελούν πάγιες θέσεις και προτάσεις της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.) από το 2018.

Ποιες είναι αυτές;

Η δυνατότητα δημιουργίας πολυεργοδοτικών ταμείων, για παράδειγμα, δηλαδή η δυνατότητα ίδρυσης ΤΕΑ από πολλαπλούς εργοδότες, που αίρει τον υφιστάμενο νομοθετικό περιορισμό για ύπαρξη συναφούς επαγγελματικού δεσμού μεταξύ των εργοδοτών. Μπορεί να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό του θεσμού, καθιστώντας τον προσιτό σε ακόμα μεγαλύτερο αριθμό επαγγελματικών ομάδων και εταιρειών από διαφορετικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας -με αιχμή τον χρηματοπιστωτικό κλάδο- όπως είναι οι εργοδότες με μικρό αριθμό εργαζομένων και δυνητικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες σε ακόμα ευρύτερη κλίμακα. Έπειτα αναφέρεται η επικείμενη θεσμοθέτηση καθετοποιημένης εποπτείας των ΤΕΑ από μία ενιαία εποπτική αρχή, την Τράπεζα της Ελλάδος. Αυτή αναμένεται να αποτελέσει σημαντική μεταρρυθμιστική ενέργεια καθώς η σημερινή εποπτική δομή των ΤΕΑ χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό, σημαντική υποστελέχωση και σοβαρές καθυστερήσεις στις εγκριτικές διαδικασίες των καταστατικών και των τροποποιήσεων αυτών. Και στο ίδιο πλαίσιο -επίσης πάγια θέση της Ένωσης- πρόκειται να δημιουργηθεί ένα τυποποιημένο, πρότυπο καταστατικό με σκοπό την ταχύτατη δυνατή επιτάχυνση των αδειοδοτικών εργασιών ίδρυσης νέων ΤΕΑ.

Μέχρι στιγμής, λοιπόν, φαίνεται πως οι προτάσεις σας έχουν εισακουσθεί και πως ο σχεδιασμός από την πλευρά του Υπουργείου πρόκειται να καταστήσει τον θεσμό πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό. Υπάρχουν κάποιες από τις εξαγγελθείσες νομοθετικές ενέργειες με τις οποίες διαφωνείτε;

Δυστυχώς, υπάρχουν ορισμένες παρεμβάσεις στον «πυρήνα» λειτουργίας των επαγγελματικών ταμείων, οι οποίες κρίνουμε ότι θα επιφέρουν σημαντικό πλήγμα στην ελκυστικότητα του θεσμού και κατ’ επέκταση στη βιωσιμότητά του. Αυτές αναμένεται να λειτουργήσουν αποθαρρυντικά στους κοινωνικούς εταίρους ως προς τη λήψη απόφασης εκ μέρους τους για σύσταση νέων επαγγελματικών ταμείων, αλλά περαιτέρω ενδέχεται να τεθούν σε διακινδύνευση και τα υφιστάμενα εν λειτουργία ΤΕΑ, και τελικώς να ακυρώσουν στην πράξη το ίδιο το νομοθέτημα!

Αναφέρεστε συγκεκριμένα στο φορολογικό σκέλος; Γιατί το υπουργείο Εργασίας επισημαίνει ότι δεν μπορεί να μην υπάρχει φορολόγηση ούτε στις εισφορές ούτε στις παροχές, ενώ αφήνονται και υπόνοιες ότι πολλά ΤΕΑ λειτουργούν στη σκιά της νομιμότητας, λειτουργώντας ως μηχανισμός φοροδιαφυγής…

Kατ' αρχάς, στις υπόνοιες που αναφέρεστε να διευκρινίσουμε ότι στα ΤΕΑ η νομιμότητα και η διαφάνεια που διέπει τη λειτουργία τους... σκοτώνει! Οι εισφορές των 63.000 ασφαλισμένων σε αυτά, είτε αφορά ΤΕΑ ιδιωτικού τομέα (55%), είτε ΤΕΑ δημόσιου τομέα (40%), είτε ΤΕΑ ελεύθερων επαγγελματιών (5%), καταβάλλονται αμιγώς διατραπεζικά. Συνεπώς, τα ΤΕΑ δεν λειτουργούν (όπως λοιδορούνται) ως οχήματα νόμιμης φοροαποφυγής αλλά τουναντίον ως φορείς αποκάλυψης εισοδημάτων για όλους εκείνους τους επιτήδειους που θεωρούν ότι μπορούν να εκμεταλλευτούν προς ίδιον όφελος τα φορολογικά κίνητρα της αποταμίευσης μέσω της επαγγελματικής ασφάλισης. Κι αυτό διότι ακόμα και εάν κάποιος ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει -προβλεπόμενες βάσει Καταστατικού του ΤΕΑ συμμετοχής του- υψηλές εισφορές, για να μπορέσει να λάβει την αντίστοιχη φορολογική έκπτωση, απαιτείται η δήλωσή τους στη φορολογική του δήλωση και η προσκόμιση των απαραίτητων δικαιολογητικών στην ΑΑΔΕ.

Έτσι, στην περίπτωση που στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας καταγραφεί ασυνέπεια μεταξύ δηλωμένων εισοδημάτων και εισφορών στο ΤΕΑ, η φορολογική διοίκηση, πέραν του ότι προχωρά ως οφείλει στην επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων, αρνείται τη χορήγηση της φορολογικής έκπτωσης για εισόδημα που δεν έχει δηλωθεί και προχωρά στην εκκαθάριση της δήλωσης χωρίς την αναγνώριση της έκπτωσης για τις εισφορές στο ΤΕΑ του ελεύθερου επαγγελματία.

Σε κάθε περίπτωση, ο 2ος πυλώνας, ακριβώς λόγω της λειτουργίας των φορέων του παροχής επαγγελματικής ασφάλισης σε τρεις ταχύτητες (ιδιωτικών εταιρειών, επαγγελματικών ομάδων δημοσίου τομέα και ελεύθερων επαγγελματιών), χρήζει εξορθολογισμού και θέσπισης ορθολογικών, ανώτατων ορίων ετήσιων εισφορών των μελών τους. Αλλά σε αυτό το κομμάτι, η αρμοδιότητα και η ευθύνη για το υφιστάμενο κατακερματισμένο πλαίσιο είναι του αρμόδιου Υπουργείου Εργασίας, το οποίο ορίζει το γενικό θεσμικό πλαίσιο αλλά και εγκρίνει το ειδικό (καταστατικά ΤΕΑ) πλαίσιο λειτουργίας των επαγγελματικών ταμείων.

Και για το φορολογικό σκέλος της ερώτησης ποια είναι η θέση σας;

Η φορολόγηση των εφάπαξ παροχών είναι σίγουρα μια σημαντική αρνητική εξέλιξη, κυρίως ως προς τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές που εισάγει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας, η οποία αναμένεται να δράσει ανασχετικά στη μελλοντική αναπτυξιακή προοπτική του κλάδου. Ωστόσο, δεν είναι αυτή το βασικό σημείο τριβής μας καθώς υπάρχουν άλλες διατάξεις που αλλοιώνουν τη δομική φυσιογνωμία του θεσμού. Αλλά μιας που θίξατε πρώτο το φορολογικό, ας δούμε τι ανακοινώθηκε από την πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου στη σχετική συνέντευξη τύπου της 19ης Οκτωβρίου 2023. Εισαγωγή φόρου 20% στις εφάπαξ παροχές των ΤΕΑ για 1 έως 5 έτη ασφάλισης, 15% για 6 έως 15 έτη ασφάλισης, 10% για 16 έως 25 έτη ασφάλισης και 5% για περισσότερα από 26 έτη ασφάλισης. Επιπλέον, οι ανωτέρω συντελεστές μειώνονται κατά 50%, εάν το σωρευτικό κεφάλαιο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου ληφθεί υπό την μορφή της σύνταξης (τμηματικών καταβολών).

Παρατήρηση 1η: Η φορολογική μεταχείριση των ΤΕΑ παγκοσμίως βασίζεται στον μηχανισμό λειτουργίας τους, ο οποίος περιγράφεται από την εξίσωση: Εισφορές + Επενδυτικές Αποδόσεις (Υπεραξίες) = Παροχές. Επομένως, το φορολογικό πλαίσιο των ΤΕΑ αφορά τη φορολόγηση κάποιων εκ των τριών συντελεστών της εν λόγω εξίσωσης και είναι στη διακριτική ευχέρεια της κάθε χώρας να εξειδικεύσει τους συντελεστές και τα ποσοστά φορολόγησης. Στην Ελλάδα σήμερα, το φορολογικό καθεστώς που διέπει τη λειτουργία των ΤΕΑ είναι αφορολόγητες οι εισφορές, φόρος εισοδήματος 22% στις επενδυτικές τους αποδόσεις και αφορολόγητες παροχές, εάν αυτές ληφθούν εφάπαξ ή στην κλίμακα εισοδήματος, εάν αυτές ληφθούν ως σύνταξη από τον ασφαλισμένο του επαγγελματικού ταμείου.

Ο αρμόδιος υφυπουργός συστηματικά εδώ και καιρό αναφέρεται λανθασμένα ότι τα ΤΕΑ δεν φορολογούνται πουθενά, ούτε στις εισφορές, αλλά ούτε και στις παροχές και ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική εξαίρεση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ ως προς τη φορολόγηση των ΤΕΑ. Συνεπώς, αγνοεί συστηματικά την ισχύουσα φορολόγηση του 2ου συντελεστή της εξίσωσης, των υπεραξιών. Επιπλέον, με το νομοσχέδιο που έχει επεξεργαστεί και αναμένουμε τη δημοσίευσή του για ενημέρωση και διαβούλευση, αυτό που προτείνει ο υφυπουργός είναι το άλλο άκρο, αυτό της φορολόγησης και των τριών συντελεστών της εξίσωσης για τις εφάπαξ παροχές! Καθώς εισηγείται και φορολόγηση για καταβαλλόμενες εισφορές στο ΤΕΑ εργαζομένων για το τμήμα πάνω από 20% των αποδοχών τους αλλά και βαριά φορολόγηση στην παροχή, παρότι προοδευτική βάσει των χρόνων ασφάλισης στο ΤΕΑ! Κάτι που εάν οριστικοποιηθεί νομοθετικά, θα καταστήσει την Ελλάδα μοναδική αρνητική περιπτωσιακή εξαίρεση!

Παρατήρηση 2η: Το ύψος των προτεινόμενων συντελεστών κρίνεται ότι είναι τιμωρητικοί για την αποταμίευση. Ο μέσος φορολογικός συντελεστής ενός μισθωτού ανέρχεται σε λιγότερο από 15%, ενώ ο αντίστοιχος ενός νέου με αποδοχές 1.500 ευρώ/μήνα ανέρχεται σε 12%. Όπως καταλαβαίνετε, υψηλότεροι συντελεστές καθιστούν την Επαγγελματική Ασφάλιση ελκυστική αποκλειστικά για τους υψηλόμισθους. Για την ίδρυση όμως ΤΕΑ απαιτούνται τουλάχιστον 100 μέλη που απλά δεν γίνεται να είναι όλα υψηλόμισθοι. Τα ΤΕΑ είναι βιώσιμα χάρη στη μαζική συμμετοχή και τη συνεχή ανανέωση του πληθυσμού τους με νέους εργαζόμενους, και όχι εξαιτίας της συμμετοχής κάποιων λίγων υψηλόμισθων, που όμως αυτοί δύναται να είναι οι εργοδότες και τα μέλη διοίκησης μεγάλων επιχειρήσεων, τα οποία είναι και εκείνοι που θα λάβουν την απόφαση ίδρυσης και χρηματοδότησης νέων επαγγελματικών ταμείων προς όφελος όλων των εργαζομένων τους ανεξαρτήτως ειδίκευσης και εισοδήματος.

Παρατήρηση 3η: Η μέση παραμονή στην ίδια εργασία στην Ε.Ε. είναι 9,91 έτη. Συνεπώς, θα πρέπει η μέση φορολογική επιβάρυνση της αποταμίευσης να είναι χαμηλότερη της κατανάλωσης (12-15%) στη 10ετία. Διαφορετικά, η αποταμίευση καθίσταται ακριβότερη της κατανάλωσης και σε χρόνο και σε χρήμα! Άρα όλα αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους ιθύνοντες στην επικείμενη διαβούλευση και οριστικοποίηση του νομοσχεδίου.

Μπορείτε να μας πείτε πρακτικά τι σημαίνει π.χ. φορολόγηση με 10% των εφάπαξ παροχών των ΤΕΑ σε επίπεδο εσόδων για τον Κρατικό Προϋπολογισμό;

Τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία που τηρούμε στην Ένωσή μας και αφορούν το έτος 2022, δείχνουν ότι η αξία των εφάπαξ συνταξιοδοτικών παροχών που έδωσαν τα ΤΕΑ στα ασφαλισμένα τους μέλη ήταν της τάξεως των 8.403.115 ευρώ, οι ετήσιοι φόροι που αποδόθηκαν από τα ΤΕΑ ήταν 304.856 ευρώ και ο ΦΠΑ που αποδόθηκε συνολικά από τις λειτουργικές εργασίας των ΤΕΑ ήταν 751.928 ευρώ.

Συνεπώς, διαπιστώνουμε ότι π.χ. η υποθετική επιβολή ενός οριζόντιου συντελεστή φορολόγησης 10% στις εφάπαξ συνταξιοδοτικές παροχές των ΤΕΑ θα απέδιδε στον κρατικό προϋπολογισμό για το έτος 2022 έσοδα της τάξεως των μόλις 840.312 ευρώ! Παράλληλα, διαπιστώνουμε ότι τα ΤΕΑ το έτος 2022 παρείχαν αθροιστικά περισσότερα έσοδα στο κράτος από φόρους και ΦΠΑ, ήτοι 1.056.784 ευρώ έναντι των δυνητικών εσόδων που θα απέφερε μία φορολόγηση 10% των εφάπαξ παροχών στα μέλη τους!

Επιπλέον, σύμφωνα με την κλαδική μελέτη του ΙΟΒΕ, ο μέσος όρος των εφάπαξ συνταξιοδοτικών παροχών των ΤΕΑ για την περίοδο 2005-2020 ήταν της τάξεως των 7,6 εκατομμυρίων ευρώ. Συμπερασματικά λοιπόν, προκύπτει ότι δεν υφίσταται στην πράξη σημαντική δικαιολογητική βάση -σε επίπεδο φορολογητέας ύλης- για την άμεση και ακόμα χειρότερα επαχθή φορολόγηση των παροχών των ΤΕΑ. Όλα τα προτεινόμενα μέτρα πολιτικής χρειάζονται προηγουμένως μια τεκμηριωμένη και ποσοτικοποιημένη cost-benefit ανάλυση, η οποία ουδέποτε έχει παρουσιαστεί στους κοινωνικούς εταίρους που καλούνται να ιδρύσουν ή να διατηρήσουν ΤΕΑ -επομένως επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω αν έχει καν λάβει χώρα από πλευράς Υπουργείου Εργασίας.

Ναι, αλλά το νομοσχέδιο προβλέπει φοροελαφρύνσεις για τα ασφαλισμένα μέλη των ταμείων σας στις περιπτώσεις που θα λάβουν την παροχή τους υπό μορφή σύνταξης σε σχέση με το σημερινό ισχύον καθεστώς.

Πράγματι είναι όπως το λέτε, με βάση την κατά 50% μείωση των σχετικών φορολογικών συντελεστών έναντι των αντίστοιχων των εφάπαξ παροχών που αναφέραμε προηγουμένως. Ωστόσο, στην ελληνική αγορά επαγγελματικής ασφάλισης μόνο 1 από τα 28 ΤΕΑ προβλέπουν στο Καταστατικό τους παροχές αποκλειστικά με τη μορφή σύνταξης. Στα υπόλοιπα ΤΕΑ, οι παροχές λαμβάνονται αποκλειστικά ως εφάπαξ.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Το γιατί, μπορείτε να το εντοπίσετε στην κλαδική μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία καταγράφει το ιστορικό προφίλ του 2ου πυλώνα ασφάλισης στη χώρα μας (για την περίοδο 2005-2020), αναφέροντας ότι στα ελληνικά ΤΕΑ οι εργαζόμενοι εισέρχονται σε μέση ηλικία 49 ετών και εξέρχονται σε μέση ηλικία 61 ετών, ενώ παραμένουν σε αυτά κατά μέσο όρο 5,1 έτη και αποχωρούν με μια εφάπαξ παροχή της τάξεως των 7.401 ευρώ κατά μ.ο.! Συνεπώς το να μιλάμε για το ιδεατό και επιθυμητό από όλους μας - αγορά και Πολιτεία- σενάριο της παραμονής των ασφαλισμένων μελών των ΤΕΑ μέχρι την καταληκτική ημερομηνία συνταξιοδότησής τους από τον ΕΦΚΑ, είναι απλά ανεδαφικό για τα δεδομένα της Ελλάδας τα επόμενα 20-30 χρόνια, χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστική ανάπτυξη του θεσμού με εισαγωγή κάποιων στοιχείων υποχρεωτικότητας ένταξης των εργαζομένων σε επαγγελματικά ταμεία. Με άλλα λόγια, τα 7.500 ευρώ μέση αξία ατομικού κουμπαρά των ΤΕΑ σήμερα μέχρι να γίνουν 100.000 ευρώ, για να μπορέσει στοιχειωδώς να υποστηριχθεί ως επιλογή από ΤΕΑ και ασφαλισμένο μέλος η καταβολή σύνταξης, πρέπει να διανυθεί τεράστια απόσταση, η οποία δεν μπορεί να δρομολογηθεί χωρίς πρόσθετες θεσμικές-πολιτειακές υποστηρικτικές παρεμβάσεις. Συνεπώς, οι προτεινόμενοι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές είναι αφενός καλοδεχούμενοι αλλά πρακτικώς μη αξιοποιήσιμοι από τον ασφαλισμένο πληθυσμό των ΤΕΑ για τα επόμενα πολλά χρόνια!

Το νομοσχέδιο προβλέπει και την ομοιόμορφη φορολογική αντιμετώπιση των προϊόντων της προαιρετικής αποταμίευσης (ΤΕΑ και ομαδικά ασφαλιστήρια). Πώς το σχολιάζετε;

Επειδή χρησιμοποιείτε αυτολεξεί την ορολογία της παρουσίασης του νομοσχεδίου, επιτρέψτε μου να τονίσω ότι τα ΤΕΑ είναι ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και παρέχουν συμπληρωματική Επαγγελματική Ασφάλιση με καταβολή εισφορών και όχι ασφαλίστρων όπως οι ιδιωτικές, κερδοσκοπικές ασφαλιστικές εταιρείες. Συνεπώς, ο όρος «προϊόν» για τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους είναι τουλάχιστον αδόκιμος, αν όχι παραπλανητικός.

Στο ερώτημά σας τώρα, πράγματι επιχειρείται μία φορολογική σύγκλιση/εξίσωση του 2ου με τον 3ο πυλώνα. Πιο συγκεκριμένα, η φορολογική κλίμακα για τις εφάπαξ παροχές των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτωντου 3ου πυλώνα ανέρχεται σε 10% για εφάπαξ έως 40.000 ευρώ και 20% για εφάπαξ άνω των 40.000 ευρώ. Σε περίπτωση, όμως, πρόωρης εξαγοράς και λήψης της παροχής στα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα -πρακτική που θα λέγαμε πως παραδοσιακά αποτελεί κανόνα στην ασφαλιστική αγορά-, ο φορολογικός συντελεστής ανέρχεται σε 15% για εφάπαξ έως 40.000 ευρώ και 30% για εφάπαξ άνω των 40.000 ευρώ (δηλαδή αυξημένοι κατά 50%). Αντίστοιχα, σύμφωνα με τις διατάξεις του προς εισαγωγή νομοσχεδίου, κατά 50% θα αυξάνονται οι ως άνω αναφερόμενοι φορολογικοί συντελεστές και για την Επαγγελματική Ασφάλιση σε περίπτωση πρόωρης προεξόφλησης τμήματος ή του συνόλου της συντάξιμης παροχής από ΤΕΑ ως εφάπαξ, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν παρέλθει 15 έτη ασφάλισης σε αυτό.

Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, οι αιτιάσεις που διατυπώνονται για ίδια φορολογική μεταχείριση είναι δυνατό να υλοποιηθούν μόνο όταν τα ΤΕΑ και τα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα λειτουργήσουν νομοθετικά με τους ίδιους αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις στα πεδία της ίδρυσης, της λειτουργίας και της συνολικής εποπτείας. Εάν τα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα εξακολουθήσουν να λειτουργούν όπως ακριβώς σήμερα, δηλαδή ως εμπορικές συμφωνίες μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου, δίχως την ανάληψη κανενός ρόλου θεματοφυλακής της συνταξιοδοτικής συμφωνίας μεταξύ των κοινωνικών εταίρων (όπως συμβαίνει με τα ΤΕΑ), δεν είναι δυνατό να υπάρξει φορολογική σύγκλιση, καθώς σε μία τέτοια περίπτωση οι κοινωνικοί εταίροι θα αποθαρρύνονταν να αναλάβουν εκείνη την μακροχρόνια δέσμευση (η οποία καθίσταται ανάλογη της κοινωνικής ασφάλισης) και την διαρκή κανονιστική συμμόρφωση που απαιτεί η δημιουργία ενός ΤΕΑ, επιλέγοντας τα πιο εύχρηστα και ευέλικτα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα του 3ου πυλώνα, τα οποία δεν απαιτούν δεσμεύσεις θεματοφυλακής συνταξιοδοτικής συμφωνίας, ενώ παρέχουν και δυνατότητες πρόωρης εξαγοράς.

Ποιες άλλες νομοθετικές παρεμβάσεις σάς βρίσκουν αντίθετους;

Στο ίδιο πεδίο, η διάταξη σύμφωνα με την οποία ειδικά για τα άτομα με πρώτη ασφάλιση μετά τα 55 έτη, για κάθε έτος ασφάλισης μικρότερο των 5 κατά την παροχή του εφάπαξ, το ποσοστό φορολόγησης θα αυξάνεται κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες -και αντιστοίχως η φορολογία της σύνταξης- κρίνουμε πως είναι άκρως τιμωρητική. Οι εργαζόμενοι με πρώτη ασφάλιση μετά τα 55 έτη, έχουν διαχρονικά στερηθεί την πρόσβαση στην Επαγγελματική Ασφάλιση και έχουν μικρό ορίζοντα αποταμίευσης. Καλούνται συνεπώς να αναλάβουν υψηλότερο κίνδυνο αρνητικών επενδυτικών αποδόσεων, λόγω αυτού του μικρού αποταμιευτικού/επενδυτικού ορίζοντα και ταυτόχρονα, αν συνταξιοδοτούνται σε λιγότερα από 5 έτη -γεγονός για το οποίο αντικειμενικά δεν ευθύνονται οι ίδιοι- θα πρέπει να υποστούν υψηλότερο φόρο.

Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αναφερθεί ότι λόγω της χαμηλής διείσδυσης του θεσμού μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, ο μέσος όρος ηλικίας των ασφαλισμένων που εισέρχονται για πρώτη φορά στην ασφαλιστική κάλυψη του 2ου πυλώνα είναι τα 49 έτη. Όπως γίνεται αντιληπτό, σύμφωνα με τη διαπίστωση αυτή, και σε συνδυασμό με τη γήρανση του εργατικού δυναμικού της χώρας μας, μέσω της συγκεκριμένης νομοθετικής παρέμβασης πρόκειται να «αποθαρρυνθεί» σημαντικά από την υπαγωγή στην Επαγγελματική Ασφάλιση ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων.

Κατά συνέπεια, στις εταιρείες που έχουν ήδη συστήσει και λειτουργούν ένα ΤΕΑ, δημιουργούνται εργαζόμενοι «δύο ταχυτήτων», με τους μεγαλύτερους σε ηλικία να υφίστανται διακρίσεις λόγω της ηλικίας τους αυτής καθ’ αυτής. Όμως και για την πλευρά των εργοδοτών, η κίνηση αυτή αναμένεται να μειώσει σημαντικά το κίνητρο προς δημιουργία νέων ΤΕΑ, καθώς δυνητικά δεν θα έχουν κίνητρο να ενταχθούν σε αυτά ούτε οι ίδιοι αλλά ούτε και τα ανώτερα διοικητικά στελέχη τους, οι οποίοι ενδεχομένως να έχουν ξεπεράσει την ηλικία των 55 ετών και να βρίσκονται λίγα χρόνια πριν τη συνταξιοδότησή τους.

Καταλήγοντας, ένα ακόμα μείζον ζήτημα είναι η σύγκλιση των προϋποθέσεων λήψης των συντάξιμων παροχών των ΤΕΑ με τις αντίστοιχες προϋποθέσεις του ΕΦΚΑ, καθώς σύμφωνα με την σχετική διάταξη, τις ελάχιστες προϋποθέσεις λήψης παροχής (εφάπαξ ή σύνταξης) αποτελούν (α) η συνταξιοδότηση από τον κύριο φορέα ασφάλισης ανεξάρτητα από το χρόνο ασφάλισης στο ΤΕΑ, ή (β) η συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας ανεξαρτήτως ετών ασφάλισης στο ΤΕΑ, ή (γ) τα 20 έτη ασφάλισης και η συμπλήρωση του 55ου έτους ηλικίας. Καθώς όμως τα ΤΕΑ χαρακτηρίζονται από την προαιρετικότητα για την υπαγωγή και ασφάλιση σε αυτά, σε αντιδιαστολή με τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, θεωρούμε πως οι προς εισαγωγή προϋποθέσεις εξόδου των ασφαλισμένων και η ρύθμισή τους για όλο τον κλάδο συλλήβδην είναι τουλάχιστον άτοπες και θα είχαν ίσως κάποια χρησιμότητα, αν και μόνον αν η Επαγγελματική Ασφάλιση ήταν υποχρεωτική στη χώρα μας.

Επιπρόσθετα, ας θυμηθούμε ότι η μέση παραμονή στην ίδια εργασία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε 9,91 έτη. Τα 20 έτη ασφάλισης προσομοιάζουν στον ΕΦΚΑ που αποτελεί διεπιχειρησιακό, υποχρεωτικής υπαγωγής Ταμείο Κοινωνικής Ασφάλισης και όχι προαιρετικού χαρακτήρα Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης. Παράλληλα, από την προσέγγιση της εισαγόμενης ομοιομορφίας των προϋποθέσεων λήψης των συνταξιοδοτικών παροχών μεταξύ όλων των ΤΕΑ, οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις σε αυτό τον τομέα θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι θα λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες εργασιακές συνθήκες της κάθε εταιρείας ή επαγγελματικής ομάδας, δίδοντας την ευελιξία οι λεπτομέρειες επί των προϋποθέσεων να καθορίζονται ενδοκαταστατικά κατά περίπτωση µε τις αρμόδιες εποπτικές αρχές.