Οι παγίδες κατά την καταγραφή δράσεων ESG στις οικονομικές καταστάσεις

Οι Βιώσιμοι Στόχοι Ανάπτυξης του ΟΗΕ είναι ένα σχέδιο για την επίτευξη μιας καλύτερης και βιώσιμης μελλοντικής προοπτικής για όλους. Πρόκειται για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων που σχετίζονται με τη φτώχεια, την ανισότητα, την κλιματική αλλαγή, την περιβαλλοντική υποβάθμιση, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη. Για τους 17 Βιώσιμους Στόχους Ανάπτυξης επιδιώκεται η υιοθέτησή τους έως το 2030, από 193 χώρες.

Μεγάλη αναφορά γίνεται τα τελευταία χρόνια για το ESG πλαίσιο δράσεων για το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση. Οι επενδυτές σε όλο τον κόσμο έχουν εκφράσει αυξανόμενη ανησυχία για τις εκτεταμένες οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και συνεπώς, επικεντρώνονται έντονα στο πώς αναμένεται να αντιδράσουν οι ενδιαφερόμενες οντότητες.

Τα κόστη διαχείρισης του κλιματικού κινδύνου αφορούν διάφορους τομείς, όπως τις παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την υιοθέτηση πρακτικών για τη μείωση της έκθεσης, σε περιπτώσεις πυρκαγιών ή πλημμυρών και ο στόχος είναι η μετάβαση σε ένα μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας που θα είναι λιγότερο βασισμένο στον άνθρακα.

Οικονομικές επιπτώσεις

Οι συναφείς οικονομικές επιπτώσεις στις οικονομικές οντότητες μπορεί να περιλαμβάνουν τη διάθεση κεφαλαίων που απαιτούνται για να πραγματοποιηθούν αλλαγές εντός της επιχείρησης, κλείσιμο εργοστασίων λόγω μειωμένης ζήτησης από τους πελάτες ή νομικών απαγορεύσεων. Τα κέρδη, οι ταμειακές εισροές, η ρευστότητα και η επιβίωση αναμένεται να επηρεαστούν. Σε ακραίες περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις που δεν μπορούν να προσαρμοστούν στο νέο πλαίσιο δράσεων αναμένεται να οδηγηθούν σε σημαντικές απώλειες.

Λόγω της σημαντικής επίδρασης που μπορεί να έχουν οι δράσεις για το κλίμα σε μια οντότητα, οι επενδυτές ζητούν περισσότερες πληροφορίες για τις οικονομικές επιπτώσεις του σημαντικού κλιματικού κινδύνου για τις επιχειρήσεις στις οποίες επενδύουν.

Η διοίκηση φέρει την ευθύνη για την προετοιμασία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων της οντότητας σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο χρηματοοικονομικής αναφοράς, το οποίο περιλαμβάνει την αξιολόγηση όλων των απαιτούμενων γνωστοποιήσεων. Αυτό περιλαμβάνει τις εφαρμοστέες γνωστοποιήσεις σχετικές με το κλίμα.

Προς το παρόν, δεν υπάρχει παγκόσμιο πλαίσιο αναφοράς σχετικά με το κλίμα. Ωστόσο σημαντικό βήμα αποτελεί η ανακοίνωση της ίδρυσης του Διεθνούς Συμβουλίου Προτύπων Βιωσιμότητας, για την ανάπτυξη ενός καθολικού παγκόσμιου βασικού συστήματος υψηλής ποιότητας προτύπων βιωσιμότητας προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες πληροφόρησης των επενδυτών.

Σχετικά με τις ευθύνες του ελεγκτή αν και τα πρότυπα δεν αναφέρονται ρητά στο κλίμα ή δεν έχουν μια συγκεκριμένη ενότητα που συζητά τους κλιματικούς κινδύνους, τα πρότυπα απαιτούν από τους ελεγκτές να αναγνωρίζουν και να αξιολογούν τους κινδύνους σημαντικής παραπληροφόρησης και στη συνέχεια να σχεδιάζουμε και να εκτελούμε διαδικασίες ελέγχου για να ανταποκριθούμε κατάλληλα στον κίνδυνο.

Ανάλογα με την οντότητα, οι κλιματικοί κίνδυνοι μπορεί να έχουν επιπτώσεις στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις της, που να οδηγούν σε κίνδυνο σημαντικής παραπληροφόρησης. Για παράδειγμα, οι οντότητες που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πετρελαίου, της ενέργειας, της αυτοκίνησης και της γεωργίας μπορεί να επηρεαστούν σημαντικά από τους κλιματικούς κινδύνους.

Οι υιοθέτηση νέων κανονισμών από τις κυβερνήσεις για τη μείωση των τοξικών αποβλήτων προϋποθέτει ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προχωρήσουν στις αναγκαίες προσαρμογές στα μηχανήματά τους για να επιτευχθεί η συμμόρφωση - αυτό μπορεί να αποτελέσει μια αλλαγή στις συνθήκες ή στις περιστάσεις.

Παράλληλα οι βασικοί πελάτες μπορεί να απαιτούν δεσμεύσεις για τη απεξάρτηση από τον άνθρακα μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μια αλλαγή στις συνθήκες ή στις περιστάσεις, που σχετίζονται με κατηγορίες συναλλαγών καθώς και προσαρμογές στις απαιτήσεις της λογιστικής. Οι δανειστές ή οι ιδιοκτήτες μπορεί να απαιτούν από τις επιχειρήσεις να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, και η αλλαγή αυτή ενδέχεται να επιφέρει μείωση της υπάρχουσας ζήτησης.

Κίνδυνοι

Η αναγνώριση του κινδύνου από τη μη συμμόρφωση με το πλαίσιο ESG δράσεων (για το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση) αποτελεί σημαντικό παράγοντα, για τον εντοπισμό παραπληροφόρησης σε επίπεδο χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Καθώς αναγνωρίζουμε και αξιολογούμε τους κινδύνους σημαντικής παραπληροφόρησης, λαμβάνουμε υπόψη τις αποκαλύψεις σχετικά με το κλίμα και εάν υπάρχει κίνδυνος σημαντικής παραπληροφόρησης σχετικά με την αποκάλυψη αυτή.

Κατά την απόκτηση κατανόησης της επιχείρησης και του περιβάλλοντός της, ενδέχεται να αναγνωριστούν παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το κλίμα και μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα της επιχείρησης να συνεχίσει τη δραστηριότητα της. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις μπορεί να επηρεαστούν άμεσα επειδή δεν μπορούν να λειτουργήσουν όπως είχαν σχεδιαστεί, όπως για παράδειγμα μια εξοχική κατοικία σε ορεινή περιοχή όπου οι χιονοπτώσεις είναι πλέον σπάνιες ή μια γεωργική επιχείρηση σε περιοχή που πλήττεται από ξηρασία.

Συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων μπορεί να επηρεαστούν έμμεσα, όπως οι εταιρείες ασφάλισης που αντιμετωπίζουν αυξημένες υποχρεώσεις λόγω αυξημένων αξιώσεων από ασφαλιστικές αποζημιώσεις μετά από πολλά απρόβλεπτα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ακόμη και εκείνες οι επιχειρήσεις που επηρεάζονται μόνο έμμεσα από θέματα που σχετίζονται με το κλίμα, μπορεί να αντιμετωπίσουν κινδύνους σχετικούς με τη δυνατότητα της επιχείρησης να συνεχίσει τη δραστηριότητα της.

Η έλλειψη γνωστοποιήσεων μπορεί να επηρεάσει τη δυνατότητά τους να λάβουν χρηματοδότηση και κατ' επέκταση τη δυνατότητά τους να συνεχίσουν τη δραστηριότητα τους. Λόγω της αυξανόμενης πίεσης για τη διαφάνεια στο ζήτημα του κλίματος, αναδεικνύεται η ανάγκη εξέτασης των θεμάτων που σχετίζονται με το κλίμα με εκείνους που είναι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση.

Τα επαγγελματικά πρότυπα απαιτούν από τους ελεγκτές να επικοινωνούμε με εκείνους που είναι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση, μεταξύ άλλων θεμάτων, και τις απόψεις τους σχετικά με σημαντικές ποιοτικές πτυχές των λογιστικών πρακτικών της οντότητας, συμπεριλαμβανομένων των λογιστικών πολιτικών, των λογιστικών εκτιμήσεων και των γνωστοποιήσεων στις οικονομικές καταστάσεις.

Συμπερασματικά, οι προσδοκίες γύρω από τις γνωστοποιήσεις σχετικά με το κλίμα έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω των επενδυτών και άλλων εμπλεκόμενων μερών που καλούν τις οντότητες να γνωστοποιήσουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις στρατηγικές τους για το κλίμα. Οι οντότητες συμπεριλαμβάνουν θέματα που αφορούν το κλίμα μέσα στην ετήσια οικονομική έκθεση, στην επιστολή διοίκησης, και σε λοιπές παρόμοιες αναφορές. Οι πληροφορίες μπορεί να περιλαμβάνουν την αντίδραση της οντότητας σε θέματα που αφορούν το κλίμα και την επίδραση στις λειτουργίες της ή στα οικονομικά αποτελέσματα και την οικονομική θέση της.

Αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη πληροφόρησης των χρηστών των οικονομικών αναφορών, σχετικά με τις εφαρμοστέες πολιτικές των οντοτήτων για το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση.

Παράλληλα αποτυπώνεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη για εμβάθυνση και αξιολόγηση των σχετικών πληροφοριών από τους υπεύθυνους σύνταξης, όσο και από τους αρμόδιους για τον έλεγχο των αναφορών των οντοτήτων. Με τον τρόπο αυτό αποτυπώνεται πλέον η ανάγκη αναβάθμισης των υπηρεσιών διασφάλισης, οι οποίες καλούνται να λαμβάνουν και να αξιολογούν τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση των οντοτήτων ως ένα νέο σημαντικό πυλώνα στον τομέα της επιχειρησιακής πληροφόρησης.

* Μαρία Μανιαδή, Υποψήφια Διδάκτωρ, Εργαστήριο Financial Engineering, Πολυτεχνείο Κρήτης.

* Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης (φωτ. αρ.), Καθηγητής, Ακαδημαϊκός, Πολυτεχνείο Κρήτης, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Paris School of Business

*** Κωνσταντίνος Ξιφαράς Διευθύνων Σύμβουλος Δημόσιας Εταιρείας Παροχής Φυσικού Αερίου.