Tέσσερα σενάρια για την επόμενη ημέρα στο Σουδάν

Οι σκληρές μάχες στις μεγάλες πόλεις του Σουδάν πιθανότατα θα συνεχιστούν, αν και οι προσωρινές παύσεις των μαχών τις επόμενες ημέρες θα μπορούσαν να επιτρέψουν την εκκένωση ξένων υπηκόων.

Καθώς το Σουδάν μαστίζεται από τις συγκρούσεις μεταξύ των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) και των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), η κατάσταση στο Χαρτούμ, το Ομντουρμάν και άλλες πόλεις σε όλη τη χώρα παραμένει ρευστή και εξελίσσεται ταχέως.

Ενώ ορισμένες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι SAF ανέκτησε τον έλεγχο κάποιων σημείων, τα πυρά πυροβολικού και οι αεροπορικές επιδρομές συνεχίζονται και δεν επιτρέπουν να φανεί τι συμβαίνει στο έδαφος και ποια πλευρά έχει το πάνω χέρι.

Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η κυβέρνηση ή οι RSF σκόπιμα παρεμποδίζουν τη λειτουργία του διαδικτύου ή των τηλεπικοινωνιών, η υποβάθμιση αυτών των υπηρεσιών λόγω βομβαρδισμών και ζημιών στις υποδομές περιορίζει περαιτέρω τη ροή πληροφοριών.

Το πιο πιθανό σενάριο φαίνεται να είναι η συνέχιση του έντονου αστικού πολέμου, αν και η αυξανόμενη πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Σαουδική Αραβία και άλλους μπορεί να οδηγήσει σε μια σύντομη παύση για εκκένωση.

* Ξέσπασαν μάχες μεταξύ των SAF και των RSF στις 14 Απριλίου στο Χαρτούμ μετά από την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για την ενσωμάτωση της τελευταίας στην ευρύτερη δομή κρατικής ασφάλειας του Σουδάν.

* Των SAF ηγείται ο πρόεδρος του κυβερνώντος Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου του Σουδάν, Abdel Fattah Burhan, ο οποίος υπηρέτησε ως de facto κυβερνήτης της χώρας από την επανάσταση του 2019. Επικεφαλής των RSF είναι ο αντιπρόεδρος του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου, Mohamed Hamdan Dagalo.

Τι να προσέξετε

Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, οι μάχες στο Σουδάν θα μπορούσαν να εξελιχθούν με τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικούς τρόπους.

Σενάριο #1 (Πιθανότερο): Οι SAF και/ή οι RSF συμφωνούν σε περιοδικές εκεχειρίες, αλλά οι μάχες συνεχίζονται στα αστικά κέντρα.

Σε αυτό το σημείο, μια μόνιμη ή αόριστη κατάπαυση του πυρός είναι απίθανη, αλλά η διεθνής πίεση για να επιτραπεί η εκκένωση θα μπορούσε να ωθήσει τη μία ή και τις δύο εμπόλεμες πλευρές να σταματήσουν για λίγο τις μάχες.

Εκτός από τα Ηνωμένα Έθνη, αραβικά κράτη όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φέρονται επίσης να πιέζουν οι SAF και οι RSF να σταματήσουν τουλάχιστον προσωρινά τις μάχες. Η διαφωνία και ο φραξιονισμός εντός του στρατού του Σουδάν αποτελούν βασικούς περιορισμούς ακόμη και σε προσωρινές εκεχειρίες για την παροχή ανθρωπιστικών προμηθειών και ιατρικής περίθαλψης στους ανθρώπους στις ζώνες μάχης, με τους σκληροπυρηνικούς στις SAF (συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Burhan) να υποστηρίζουν την πλήρη νίκη επί των RSF.

Δεδομένων των πολυάριθμων φατριών που εμπλέκονται στις μάχες και της φαινομενικής προθυμίας των RSF να επιτεθούν σε ξένα σώματα, ο κίνδυνος για τους εργαζομένους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις καθ 'οδόν προς τις τοποθεσίες εκκένωσης είναι υψηλός - ειδικά σε περιφερειακές περιοχές όπως το Νταρφούρ. Λανθασμένοι υπολογισμοί, κακή πληροφόρηση και η επιθυμία να αποκτήσει κάποια πλευρά το πάνω χέρι μπορεί επίσης να περιπλέξουν τις προσπάθειες διάσωσης. 

Σενάριο #2 (Πιθανό): Οι έντονες αστικές μάχες συνεχίζονται χωρίς κατάπαυση του πυρός.

Οι SAF και οι RSF είναι σχετικά ισοδύναμοι όσον αφορά το προσωπικό και τον εξοπλισμό, ειδικά αν ληφθούν υπόψη οι αναφορές ότι ο σουδανικός στρατός έχει αποδυναμωθεί από τον φραξιονισμό. Αυτό, πέρα από τη φαινομενική ισχυρή αποφασιστικότητα και των δύο πλευρών να «πολεμήσουν μέχρι θανάτου» - με τον Burhan να λέει στις 20 Απριλίου ότι ο μόνος τρόπος για να τελειώσει η σύγκρουση είναι με πλήρη νίκη - υποδηλώνει ότι οι έντονες μάχες στις αστικές περιοχές θα μπορούσαν να συνεχιστούν για εβδομάδες, χωρίς διακοπές ή κατάπαυση του πυρός.

Τοπικές αναφορές δείχνουν ότι οι δυνάμεις των RSF προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν άμαχους πληθυσμούς για κάλυψη. Χωρίς την εφαρμογή έστω και προσωρινών εκεχειριών, οι συνεχείς έντονες μάχες και οι συνεχείς επιθέσεις των SAF σε μη στρατιωτικές υποδομές πιθανότατα θα εμποδίσουν τις ανθρωπιστικές οργανώσεις και τις ξένες κυβερνήσεις να εκκενώσουν το προσωπικό και τους πολίτες τους. Σε αυτό το σενάριο, οι ξένοι στρατοί μπορεί να εξακολουθούν να προσπαθούν να απεγκλωβίσουν τους πολίτες τους, αλλά κάτι τέτοιο εν μέσω συνεχιζόμενων αεροπορικών επιδρομών θα ενέχει εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο απωλειών.

Οι περισσότεροι ξένοι εταίροι πιθανότατα θα συνεχίσουν να ζητούν ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης βραχυπρόθεσμα, καθώς ένας ολοκληρωτικός πόλεμος στο Σουδάν είναι ασυμβίβαστος με τα πολιτικά και εμπορικά τους συμφέροντα. Καθώς όμως οι μάχες συνεχίζονται, υπάρχει ο κίνδυνος χώρες όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να αρχίσουν να υποστηρίζουν τον προτιμώμενό τους παίκτη με χρήματα, όπλα και άλλες μορφές στρατιωτικής υποστήριξης, καθώς ανησυχούν περισσότερο για τη μακροπρόθεσμη εξουσία και επιρροή στο Σουδάν. Αυτή η εξωτερική εμπλοκή θα αύξανε περαιτέρω την πιθανότητα να συνεχιστεί η σύγκρουση. Πράγματι, οι RSF φέρεται να λαμβάνει ήδη υποστήριξη από Ρώσους μισθοφόρους, κάτι που πιθανότατα θα παρατείνει τη διάρκεια των μαχών στο Χαρτούμ.

Σενάριο #3 (μερικώς πιθανό): Οι SAF ή οι RSF αποκτούν τον έλεγχο του Χαρτούμ, αναγκάζοντας τον αντίπαλό τους να πραγματοποιήσει επιθέσεις από περιοχές της υπαίθρου.

Σε αυτό το σενάριο, η μία πλευρά νικά την άλλη και η ηττημένη καταφεύγει σε πιο περιφερειακές, αγροτικές περιοχές της χώρας. Μεταξύ των δύο πλευρών, οι SAF φαίνεται πιο πιθανό να κερδίσει τον έλεγχο της πρωτεύουσας από τις RSF τις επόμενες ημέρες λόγω του οριακά μεγαλύτερου αριθμού δυνάμεων και υλικού, της ανώτερης αεροπορικής δύναμης και της πιθανής υποστήριξης της Αιγύπτου. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί για ρωσική υποστήριξη προς τις RSF μπορεί να περιορίσουν αυτό το πλεονέκτημα.

Εάν οποιαδήποτε πλευρά έπαιρνε τον έλεγχο του Χαρτούμ, του Ομντουρμάν, του Πορτ Σουδάν και/ή άλλων βασικών πόλεων, η ηττημένη πλευρά πιθανότατα θα συνέχιζε να διεξάγει επιχειρήσεις κατά της κυβέρνησης και πολιτικών στόχων. Ενώ η κατάσταση ασφαλείας στο Σουδάν θα παρέμενε κρίσιμη, η χαμηλότερη ένταση των αστικών μαχών θα επέτρεπε επίσης να προχωρήσουν οι ανθρωπιστικές και διπλωματικές εκκενώσεις.

Οι εκκενώσεις από αγροτικές περιοχές, ωστόσο, πιθανότατα θα παρέμεναν εξαιρετικά επικίνδυνες - ειδικά από το Νταρφούρ, δεδομένης της ιστορικής σύνδεσης της περιοχής με τις RSF (η παραστρατιωτική ομάδα αναδύθηκε από το αραβικό janjaweed, μια από τις βασικές δυνάμεις στον πόλεμο του Νταρφούρ το 2003). Σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα, αυτό το σενάριο είναι σχετικά λιγότερο πιθανό να εκτυλιχθεί άμεσα. Αλλά η μία πλευρά (πιθανώς οι SAF) πιθανότατα θα διεκδικήσει τελικά τη νίκη επί του Χαρτούμ, καθιστώντας αυτό ένα πιθανό μεσοπρόθεσμο σενάριο.

Σενάριο #4 (Απίθανο): Οι SAF και οι RSF συμφωνούν σε μόνιμη κατάπαυση του πυρός, αλλά ο κίνδυνος μελλοντικής βίας παραμένει.

Υπάρχει μια πιθανότητα, αν και πολύ μικρή, η διεθνής (ειδικά αραβική) πίεση να οδηγήσει σε μια επ' αόριστον κατάπαυση του πυρός μεταξύ των αντιμαχόμενων σουδανικών δυνάμεων τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες. Σε αυτό το απίθανο σενάριο, η διάσπαση εντός των αντίπαλων οργανώσεων και η απροθυμία ορισμένων ομάδων να αποδεχθούν μια τέτοια συμφωνία πιθανότατα θα εξακολουθούσε να προκαλεί συνεχιζόμενη —αν και διαλείπουσα— βία. Ωστόσο, μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός θα επέτρεπε την επανέναρξη της ανθρωπιστικής βοήθειας και την εκκένωση του προσωπικού.

Αυτή η επ' αόριστον εκεχειρία, πάντως, παραμένει μακρινή προοπτική. Τόσο οι RSF όσο και οι SAF φαίνεται να βλέπουν το τρέχον ξέσπασμα βίας ως την καλύτερη ευκαιρία για να αποκτήσουν τον έλεγχο της κυβέρνησης στο άμεσο μέλλον. Και αυτό - σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια εχθρότητα μεταξύ των ηγετών των δύο πλευρών και το γεγονός ότι είναι σχετικά ομοιόμορφα - σημαίνει ότι ο στρατός (SAF) και οι RSF είναι πολύ απίθανο να καταλήξουν σε μια διαρκή ειρηνευτική συμφωνία τις επόμενες εβδομάδες.