Οι επιχειρήσεις χρειάζονται επειγόντως θέση... CGO

Γεω-τι; μπορεί να ρωτήσουν κάποιοι αναγνώστες. Δεν εκπλήσσει: μέχρι πρόσφατα, η λέξη σπανίως χρησιμοποιούνταν, αφού μοιάζει να είναι αντίθετη με τις σύγχρονες νόρμες. Και αυτό επειδή η φράση περιγράφει το πώς οι κυβερνήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις οικονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές για να παίξουν παιχνίδια εξουσίας.

Στο διανοητικό πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς του 20ου αιώνα –πάνω στο οποίο οι περισσότεροι δυτικοί επαγγελματίες έχουν χτίσει τις καριέρες τους- η γενική υπόθεση ήταν πως το ορθολογικό οικονομικό ίδιο συμφέρον ήταν αυτό που κυβερνούσε, και όχι η «βρομερή» πολιτική. Τα πολιτικά φαίνονταν να είναι παράγωγο των οικονομικών, και όχι το αντίστροφο.

Όχι πια. Ο εμπορικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει σοκάρει πολλούς επενδυτές, αφού φαίνεται τόσο παράλογος με τα πρότυπα των νεοφιλελεύθερων οικονομικών. Αλλά «λογικός» ή όχι, αντανακλά μια στροφή προς έναν κόσμο όπου τα οικονομικά έρχονται δεύτερα σε σχέση με τα πολιτικά παιχνίδια, όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη.

Έτσι, πανεπιστήμια όπως τα John Hopkins, Dartmouth, Kiel και Stanford ψάχνουν να επεκτείνουν τα προγράμματα «γεωοικονομικών» τους (με το τελευταίο πανεπιστήμιο να χρησιμοποιεί τη μηχανική μάθηση προς τον σκοπό αυτό), μαζί με οντότητες όπως το ΔΝΤ, το Milken Institute και το Atlantic Institute.

Και ο Dane Alavarius, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, επίσης καλεί τώρα τις εταιρείες να δημιουργήσουν έναν νέο ρόλο του “CGO” –chief geopolitics officer- «για να πλοηγηθούν στις αυξανόμενα θολές γραμμές μεταξύ του εμπορίου και της πολιτικής» όπου «οι διαιτητές (δηλ. οι κυβερνήσεις) έχουν αλλάξει τους κανόνες».

Παραμένει ασαφές αν οι εταιρίες θα υιοθετήσουν την ιδέα. Αλλά στο μεταξύ, οι επενδυτές και οι επιχειρηματικοί ηγέτες καλά θα κάνουν να σημειώσουν πέντε βασικά σημεία αναφορικά με αυτή τη γεωοικονομική συζήτηση.

Πρώτον, αυτό το φαινόμενο δεν έχει να κάνει απλώς με έναν άνδρα (τον Τραμπ), αλλά μάλλον σηματοδοτεί ένα πολύ μεγαλύτερο σημείο καμπής στο πνεύμα της εποχής –του είδους που έχουμε δει μερικές φορές στο παρελθόν.

Μια τέτοια αλλαγή συνέβη πριν από μόλις έναν αιώνα, όταν το παγκοσμιοποιητικό, ιμπεριαλιστικό όραμα του καπιταλισμού που επικρατούσε πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο εκτοπίστηκε από εθνικιστικές πολιτικές προστατευτισμού. Μια άλλη ήρθε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν επικράτησαν τα Κεϋνσιανά οικονομικά. Έπειτα, τη δεκαετία του 1980, οι νεοφιλελεύθερες ιδέες της ελεύθερης αγοράς εκτόπισαν τον Κεϋνσιανισμό.  

Το γεγονός πως το πνευματικό εκκρεμές τώρα κινείται και πάλι, προς περισσότερο εθνικιστικό προστατευτισμό (με μια δόση στρατιωτικού Κεϋνσιανισμού), ταιριάζει, λοιπόν, σε ένα ιστορικό μοτίβο –αν και λίγοι προέβλεπαν πως η κίνηση θα έπαιρνε αυτή τη μορφή.

Δεύτερον, μια σημαντική πτυχή αυτής της στροφής του πνεύματος είναι πως οι κυβερνήσεις δεν επικεντρώνονται πλέον «μόνο» στην απόλυτη ευημερία της χώρας τους, αλλά και στη σχετική τους θέση. Αυτή η διάκριση μπορεί να ακούγεται λεπτή. Αλλά έχει βαθιά σημασία, όπως δείχνει εργασία που συνυπογράφουν οι Aaditya Mattoo, οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Michele Ruta και Robert Staige.

Αυτό συμβαίνει επειδή μια νοοτροπία «απόλυτης ευημερίας» υποστηρίζει την εμπορική συνεργασία, αλλά διαλύεται «αν η αντιπαλότητα επισκιάζει την όποια εξέταση της ευημερίας της ίδιας της χώρας», λένε οι συγγραφείς. Με άλλα λόγια, η οργισμένη ρητορική του Τραμπ για το ότι οι ανταγωνιστές «κλέβουν» την Αμερική, αντανακλά μια μεγαλύτερη νοητική μετατόπιση.

Τρίτον, ένας (προφανής) παράγοντας πίσω από αυτή την αντιπαλότητα είναι πως η Κίνα αμφισβητεί τώρα την κατεστημένη κυριαρχία της Αμερικής. Αυτό το μοτίβο το έχουμε δει συχνά στο παρελθόν, όπως σημειώνει η αυθεντία των hedge funds Ray Dalio, σε ένα προκλητικό υπό έκδοση βιβλίο. Οι επενδυτές θα πρέπει να σημειώσουν πως ο Dalio προτείνει ότι τέτοιες συγκρούσεις σπανίως λύνονται γρήγορα ή ομαλά –πόσο μάλλον όταν εμπλέκεται και ένας κύκλος χρέους.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Τέταρτον, καθώς οι ΗΠΑ και η Κίνα καταφεύγουν σε γεωοικονομικές στρατηγικές, άλλες χώρες τις ακολουθούν ως απάντηση. Απλά κοιτάξτε το πώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τρέχει για να αναπτύξει ένα ψηφιακό ευρώ, η Σαουδική Αραβία αναπτύσσει τη δική της τεχνολογική ικανότητα, ή η Ιαπωνία χρησιμοποιεί τα έντοκα γραμμάτια που κατέχει ως «χαρτί» στις εμπορικές διαπραγματεύσεις. Αυτό σημαίνει πως οι τεχνολογικές, εμπορικές, χρηματοπιστωτικές και στρατιωτικές πολιτικές μπλέκονται με τρόπο που δεν έχουμε ξαναδεί στη νεοφιλελεύθερη εποχή.  

Πέμπτον και τελευταίο, επέστρεψε η βιομηχανική πολιτική. Αυτό ξεκίνησε στην Αμερική υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Αλλά ο Τραμπ επιμένει, με δασμούς. Για να το κατανοήσετε αυτό, δείτε ένα εντυπωσιακό νέο βιβλίο με τίτλο «Industrial Policy for the United States» των Marc Fasteau και Ian Fletcher, δυο οικονομολόγων που τους λατρεύει το πλήθος MAGA. Τάσσονται υπέρ των δασμών αλλά επίσης τονίζουν την ανάγκη και για άλλες βιομηχανικές πολιτικές, επικαλούμενοι τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία, την Κίνα και τη Γερμανία ως παραδείγματα προς μίμηση.

Είναι ασαφές αν ο Τραμπ θα ακολουθήσει τη συμβουλή τους. Aλλά αυτό που είναι προφανές είναι πως αυξάνεται η αποδοχή στις ΗΠΑ ότι η κυβέρνηση πρέπει να διαμορφώσει το εμπόριο προς το εθνικό συμφέρον. Αυτό θα ωθήσει αναπόφευκτα περιοχές όπως η Ευρώπη να ακολουθήσουν το παράδειγμα των ΗΠΑ.

Όλα αυτά θα τρομοκρατήσουν πολλούς παρατηρητές, ιδιαίτερα εκείνους που έχουν μεγαλώσει σε εκείνη τη νεοφιλελεύθερη εποχή. Αλλά μην περιμένετε το πνευματικό εκκρεμές να ταλαντευτεί και πάλι σύντομα –ακόμα και αν οι ΗΠΑ κλείσουν μερικές εμπορικές συμφωνίες, όπως σημειώνει ο Dan Ivascyn της Pimco, η αγάπη του Τραμπ για τους δασμούς είναι βαθιά.

Καλώς ή κακώς, όλοι πρέπει να μάθουμε να πλοηγούμαστε στη γεωοικονομία. Δεν μπορούμε απλά να ευχόμαστε να φύγει.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation