Wolf: Ο φαύλος κύκλος προς ένα πιο ριψοκίνδυνο κόσμο

Ζούμε τα πρώτα στάδια μιας επανάστασης -της επιχειρούμενης μετατροπής της Αμερικανικής δημοκρατίας σε μια αυθαίρετη δικτατορία.

Το αν ο Ντόναλντ Τραμπ θα πετύχει σε αυτή την απόπειρα δεν είναι ακόμα σαφές. Αλλά αυτό που θέλει να κάνει φαίνεται αυταπόδεικτο. Ο τρόπος που κυβερνά -άνομος, απρόβλεπτος, αντιδιανοητικός, εθνικιστικός- θα έχει την μεγαλύτερη επίπτωση στις ίδιες τις ΗΠΑ. Αλλά, αναπόφευκτα, θα έχει τεράστια επίπτωση και στον υπόλοιπο κόσμο, δεδομένου του ηγεμονικού ρόλου των ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καμία άλλη χώρα ή ομάδα χωρών μπορεί -ούτε θέλει- να πάρει τη θέση τους. Αυτή η επανάσταση απειλή να φέρει χάος.

Είναι πολύ νωρίς να ξέρουμε ποιες θα είναι οι πλήρεις επιπτώσεις. Αλλά δεν είναι πολύ νωρίς για να μαντέψουμε ορισμένες πτυχές, ιδιαίτερα τη μη προβλεψιμότητα και την συνακόλουθη απώλεια εμπιστοσύνης που δημιουργεί ο δασμολογικός πόλεμος του Τραμπ. Αυτή η απώλεια εμπιστοσύνης ήταν το θέμα ενός podcast που έκανα πρόσφατα με τον Paul Krugman. Χωρίς προβλέψιμες πολιτικές, δεν μπορεί να λειτουργήσει καλά μια οικονομία της αγοράς. Αν η αβεβαιότητα έρχεται από τον ηγεμόνα, ούτε η παγκόσμια οικονομία συνολικά θα λειτουργεί καλά.

Στην τελευταία της έκθεση για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές η World Bank ανέλυσε ακριβώς αυτό. Τα συμπεράσματά της είναι αναπόφευκτα «προσωρινά», αλλά η κατεύθυνσή τους πρέπει να είναι σωστή.

Αρχίζει από την υπόθεση πως οι δασμοί που τέθηκαν σε ισχύ τον Μάιο θα παραμείνουν σε ισχύ κατά τον προβλεπόμενο ορίζοντα. Αυτό μπορεί να είναι πολύ αισιόδοξο ή πολύ απαισιόδοξο. Κανένας δεν γνωρίζει, ίσως ούτε ο ίδιος ο Τραμπ.

«Σε αυτό το πλαίσιο», κρίνει, «η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται να επιβραδυνθεί σημαντικά στο 2,3% το 2025 (0,4 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από την πρόβλεψη του Ιανουαρίου 2025) – ο βραδύτερος ρυθμός από το 2008, εκτός από δυο χρόνια ξεκάθαρης παγκόσμιας ύφεσης το 2009 και το 2020. Στο διάστημα 2026-2027 μια μικρή άνοδος στην εγχώρια ζήτηση αναμένεται να αυξήσει την παγκόσμια ανάπτυξη στο (και πάλι υποτονικό) 2,5% -πολύ χαμηλότερα από τον προ πανδημίας δεκαετή μέσο όρο του 3,1%».

Όλα αυτά είναι ήδη άσχημα. Αλλά οι κίνδυνοι φαίνονται να είναι συντριπτικά «πτωτικοί». Έτσι, η αβεβαιότητα που δημιουργεί ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ μεγαλύτερη μείωση του εμπορίου και των επενδύσεων από το προβλεπόμενο.

Οπωσδήποτε θα είναι δύσκολο να εμπιστευθεί κανείς τις όποιες υποτιθέμενες «συμφωνίες» που ανακοινώνονται τώρα. Και πάλι η χαμηλότερη ανάπτυξη θα αυξήσει την κοινωνική, πολιτική και δημοσιονομική ευπάθεια, αυξάνοντας έτσι την αντίληψη του κινδύνου στις αγορές.

Αυτό μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο, με τα υψηλότερα κόστη χρηματοδότησης να αυξάνουν τον κίνδυνο και να μειώνουν την ανάπτυξη. Οι πιο αδύναμοι δανειστές, ιδιώτες και δημόσιοι, μπορεί να οδηγηθούν σε χρεοκοπία. Τα σοκ από τις φυσικές καταστροφές ή τις συρράξεις θα είναι τότε ακόμα πιο καταστροφικά σε οικονομικούς όρους.

Μπορεί κανείς να φανταστεί θετικά στοιχεία. Μπορεί να υπάρξουν νέες εμπορικές συμφωνίες τις οποίες πολλοί μπορούν με θάρρος να εμπιστευθούν. Η «μαγική σκόνη» της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να προκαλέσει μια εκτίναξη της παγκόσμιας παραγωγικότητας και των επενδύσεων. Επίσης, τα πάντα μπορεί απλά να ηρεμήσουν.

Μια δυσκολία για αυτό είναι πως τα σημερινά σοκ του Τραμπ έρχονται μετά από σχεδόν δυο δεκαετίες σοκ: χρηματοοικονομικές κρίσεις παγκοσμίως και στην ευρωζώνη, πανδημία, μεταπανδημικός πληθωρισμός, πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας. Τα ζωώδη πνεύματα θα πρέπει να έχουν περιοριστεί.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Δυστυχώς, όπως τονίζει στον πρόλογό του ο Indermit Gill, επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, «οι φτωχότερες χώρες θα υποφέρουν περισσότερο».

«Μέχρι το 2027 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των οικονομιών υψηλού εισοδήματος θα είναι χοντρικά εκεί που αναμένονταν να είναι πριν την πανδημία Covid-19. Αλλά οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα είναι σε χειρότερη κατάσταση, με επίπεδα κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 6% χαμηλότερα». Με εξαίρεση την Κίνα, μπορεί χρειαστούν δυο δεκαετίες οι χώρες αυτές να ανακτήσουν τις απώλειες της δεκαετίας του 2020.

Αυτό δεν είναι μόνο αποτέλεσμα των πρόσφατων σοκ. Έτσι, «η ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες μειώνεται επί τρεις συνεχόμενες δεκαετίες -από 5,9% τη δεκαετία του 2000, στο 5,1% τη δεκαετία του 2010, στο 3,75% τη δεκαετία του 2020».

Αυτό παρακολουθεί τη φθίνουσα αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου, από ένα μέσο όρο 5,1% τη δεκαετία του 2000, στο 4,6% τη δεκαετία του 2010 ,στο 2,6% τη δεκαετία του 2020. Εν τω μεταξύ, το χρέος συσσωρεύεται. Μακροπρόθεσμα, δεν θα βοηθήσει που ο Τραμπ επιμένει ότι και η κλιματική αλλαγή είναι μύθος.

Τι πρέπει, λοιπόν, να γίνει; Πρώτον, να απελευθερωθεί το εμπόριο, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν απελευθερωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, οι περισσότερες εξακολουθούν να έχουν πολύ υψηλότερος δασμούς απ’ ότι οι οικονομίες υψηλού εισοδήματος.

Η στοχευμένη προώθηση της βιομηχανίας μπορεί να είναι αποτελεσματική. Αλλά αν μια χώρα έχει μικρή διεθνή επιρροή, η καλύτερη πολιτική εξακολουθεί να είναι αυτή του ελεύθερου εμπορίου, σε συνδυασμό με τις καλύτερες δυνατές πολιτικές για την προσέλκυση επενδύσεων, τη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου και τη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας.

Σε ένα κακό περιβάλλον, όπως το τωρινό, αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό απ’ ότι σε ένα καλό περιβάλλον.

Οι επιλογές για τις μεγαλύτερες δυνάμεις -την Κίνα, την ΕΕ, την Ιαπωνία, την Ινδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλους- είναι πιο περίπλοκες. Πρώτον, και αυτές χρειάζεται να βελτιώσουν τις δικές τους πολιτικές όσο το δυνατόν περισσότερο.

Πρέπει επίσης να συνεργαστούν στην προσπάθεια διατήρησης των παγκόσμιων κανόνων μεταξύ τους, και όχι μόνον στο εμπόριο. Ορισμένες δυνάμεις πρέπει να αναγνωρίσουν πως οι παγκόσμιες ανισορροπίες είναι πράγματι ένα σημαντικό ζήτημα, αν και δεν έχουν να κάνουν με την εμπορική πολιτική αλλά μάλλον με τις παγκόσμιες μακροοικονομικές ανισορροπίες.

Δεν είναι μόνο αυτό. Καθώς οι ΗΠΑ υποχωρούν από τον ιστορικό τους ρόλο, σε άλλες χώρες επιβάλλεται το φορτίο. Η συνεχιζόμενη πρόοδος στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της οικονομικής ανάπτυξης εξαρτάται από αυτές τις δυνάμεις. Για παράδειγμα, είναι απαραίτητος ένας καλύτερος τρόπος επίλυσης των υπερβολικών χρεών. Αυτό απαιτεί να πάμε κόντρα στη σημερινή τάση για όλο και μεγαλύτερη καχυποψία έναντι του άλλου.

Είναι δυνατόν -ακόμα και πιθανόν- να γινόμαστε μάρτυρες του μαρασμού μιας μεγάλης προσπάθειας για την προώθηση ενός κόσμου μεγαλύτερης ευημερίας και συνεργασίας. Ορισμένοι θα πουν πως ένα τέτοιο τέλος θα σηματοδοτούσε απλώς έναν υγιή «ρεαλισμό». Αλλά θα ήταν ανοησία: μοιραζόμαστε έναν πλανήτη· έτσι οι μοίρες μας είναι αλληλένδετες. Η σύγχρονη τεχνολογία το έχει κάνει αυτό αναπόφευκτο.

Βρισκόμαστε σε σημείο καμπής: πρέπει να επιλέξουμε με σύνεση.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation