Τα λάθη των ελίτ που άνοιξαν τον δρόμο σε Τραμπ και Φάρατζ

Τις τελευταίες επτά ημέρες, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει απευθύνει έκκληση στις έγκυες να αποφεύγουν τα παυσίπονα λόγω μη αποδεδειγμένης σύνδεσής τους με τον αυτισμό, και πρόσθεσε μια χρέωση 100.000 δολαρίων σε μια βίζα οι αποδέκτες της οποίας έχουν δώσει ώθηση στην αύξηση της αμερικανικής παραγωγικότητας τις τελευταίες δεκαετίες.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, εν τω μεταξύ, ο επίδοξος εταίρος του Νάιτζελ Φάρατζ πρότεινε να αφαιρεθεί αναδρομικά το status μόνιμης εγκατάστασης από εκατομμύρια ανθρώπους που ήδη εργάζονται για χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι προτάσεις αυτές δείχνουν την επιδεικτική αυτοπεποίθηση μιας ριζοσπαστικής, αποθρασυσμένης λαϊκιστικής δεξιάς και στις δυο χώρες. Αλλά μια νέα έρευνα εξετάζει εάν οι σπόροι αυτών των ανακοινώσεων μπορεί να είχαν φυτευτεί ακούσια από το mainstream πολιτικό κατεστημένο.

Αυτό υπαινίσσεται η πρόσφατη εργασία του πολιτικού οικονομολόγου Laurenz Guenther, του οποίου η διερεύνηση των χασμάτων μεταξύ των αξιών και των πολιτικών προτιμήσεων των πολιτικών και του λαού προσφέρει ένα ξεκάθαρο και βασισμένο σε αποδείξεις πλαίσιο για την κατανόηση των σεισμικών πολιτικών αλλαγών τις οποίες βιώνουμε τα τελευταία χρόνια.

Η ανάλυση του Guenther δείχνει πως ψηφοφόροι και mainstream πολιτικοί από καιρό ευθυγραμμίζονται ευρύτερα σε οικονομικά ζητήματα όπως η φορολογία και οι δαπάνες ή η δημόσια ιδιοκτησία. Αλλά σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα όπως η μετανάστευση και η ποινική δικαιοσύνη υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα.

Οι λαοί της δύσης από καιρό επιθυμούν μεγαλύτερη έμφαση στην τάξη, τον έλεγχο και την πολιτισμική ενσωμάτωση. Οι πολιτικοί τους τείνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, ευνοώντας πιο συμπεριληπτικές και ανεκτικές προσεγγίσεις.

Το αποτέλεσμα είναι το άνοιγμα ενός ευρέως «κενού εκπροσώπησης» -ενός χώρου στον πολιτικό χάρτη με μεγάλους αριθμούς ψηφοφόρων, αλλά λίγους mainstream πολιτικούς ή κόμματα- στο οποίο η λαϊκιστική δεξιά ανεβαίνει τώρα ταχύτατα καθώς αυξάνεται η σημασία των πολιτισμικών θεμάτων.

Επεκτείνοντας την ευρωπαϊκή ανάλυση του Guenther ώστε να περιλαμβάνει πιο πρόσφατα δεδομένα και περισσότερες χώρες, βρήκα πως η διατριβή ευθυγραμμίζεται με αρκετές πρόσφατες εξελίξεις. Πρώτον, το ίδιο μοτίβο είναι ορατό στις ΗΠΑ, όπου οι προτιμήσεις του μέσου ψηφοφόρου για τη μετανάστευση πλησιάζουν αυτές των Ρεπουμπλικάνων πολιτικών, αλλά είναι πολύ πιο συντηρητικές από αυτές των ελίτ του Δημοκρατικού κόμματος.

Δεύτερον, η Δανία είναι μια αξιοσημείωτη εξαίρεση στον κανόνα της απόκλισης  λαού-πολιτικών με τους mainstream βουλευτές της να ευθυγραμμίζονται γενικότερα με τον λαό ως προς τη σημασία της ενσωμάτωσης των μεταναστών στον πολιτισμό και την κοινωνία. Όταν οι Σοσιαλδημοκράτες τήρησαν μια σκληρή στάση ως προς το άσυλο και την αφομοίωση το 2019, οι ψηφοφόροι τους πίστεψαν και τους εμπιστεύθηκαν, η ρητορική συνοδεύτηκε από πράξεις και η απειλή της ακροδεξιάς εξουδετερώθηκε.  

Είναι σημαντικό να είμαστε σαφείς ως προς το τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να συμπεράνουμε από αυτά τα ευρήματα. Τα δεδομένα δεν δίνουν καμία ένδειξη πως οι ψηφοφόροι απορρίπτουν ολοκληρωτικά τη μετανάστευση.

Η ανάλυση που έχω κάνει σε δεκαετίες δεδομένων για τη λαϊκή αντίληψη και τα επίπεδα μετανάστευσης δείχνει πως η ανησυχία ακολουθεί σταθερά την παράνομη/παράτυπη μετανάστευση και την αποτυχία ενσωμάτωσης, όχι αυτούς που έρχονται για να εργαστούν και να σπουδάσουν. Αλλά η έρευνα του Guenther επιβεβαιώνει το σταθερό εύρημα πως ο λαός δεν θέλει μεγάλες ροές αφίξεων χωρίς βίζες, ή ένα αυξανόμενο μερίδιο πληθυσμού που δεν μπορεί να μιλήσει τη γλώσσα (που και τα δυο έχουν συμβεί).

Ένα παρόμοιο μοτίβο είναι ξεκάθαρο και με το έγκλημα, όπου τα ποσοστά των συλλήψεων και διώξεων έχουν μειωθεί σε αρκετές χώρες και έχει αυξηθεί η χαμηλότερου επιπέδου αταξία. Η συνεχής αποτυχία να περιοριστούν αυτές οι τάσεις υπό κυβερνήσεις τόσο της κεντροαριστεράς, όσο και της κεντροδεξιάς έχει σηματοδοτήσει στον λαό πως η πολιτική τάξη είτε δεν το θεωρεί αυτό πρόβλημα ή είναι ανίκανη να το αντιμετωπίσει.

Τι θα πρέπει να κάνουν οι σημερινοί mainstream φιλελεύθεροι και συντηρητικοί με αυτές τις πληροφορίες; Για τις ΗΠΑ μπορεί να είναι πολύ αργά. Ο Τραμπ κέρδισε, και τώρα παίζει με το σύνταγμα και μετατρέπει την Αμερική σε μια ανελεύθερη δημοκρατία.

Πώς μπορούν να αποφύγουν οι άλλοι μια παρόμοια μοίρα; Μια νέα μελέτη από τον Guenther αυτόν τον μήνα βρήκε πως στη Γερμανία, η αντίληψη ότι η κεντροδεξιοί Χρηστιανοδημοκράτες τηρούν μια πιο συντηρητική στάση στη μετανάστευση, οδήγησε σε σημαντική πτώση της υποστήριξης για την Εναλλακτική για τη Γερμανία.

Αλλά μια ξεχωριστή έρευνα στη Βρετανία βρήκε πως ο ένθερμος λόγος του σερ Κιρ Στάρμερ φέτος για τις αποτυχίες της ενσωμάτωσης οδήγησε σε πτώση της υποστήριξης προς τους Εργατικούς και σε καμία αλλαγή για το Reform UK του Φάρατζ.

Είναι σαφές πως οι λύσεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πλαίσιο. Το σημαντικότερο είναι πως για να κλείσει η πόρτα στη λαϊκιστική δεξιά χρειάζονται δράσεις, αντί για ρητορική. Το πρώτο δείχνει στους ψηφοφόρους πως αντιμετωπίζονται οι ανησυχίες τους· το δεύτερο χωρίς το πρώτο τους λέει πως συμφωνείς ότι υπάρχει πρόβλημα, αλλά θα πρέπει να βρουν κάποιον πιο ακραίο για να το λύσει.

Ένα είναι σαφές: το να συνεχίζεις απλά ελπίζοντας πως η λαϊκή δυσαρέσκεια θα μειωθεί, είναι συνταγή για περαιτέρω δυσάρεστες εκλογικές εκπλήξεις.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation