Με υψηλές ταχύτητες θα «τρέξει» η ανάπτυξη 5G στους αυτοκινητοδρόμους

Με γοργούς ρυθμούς προχωρά η υλοποίηση του έργου για την ανάπτυξη δικτύων 5G σε ελληνικούς αυτοκινητόδρομους. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στο πλαίσιο της εφαρμογής της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020 – 2025 και του Ελλάδα 2.0, ανακοινώνει πρόσκληση σε Διαβούλευση επί του προτεινόμενου κειμένου RFI (Request for Information) για το έργο των Συνδεδεμένων Αυτοκινητόδρομων.

Μάλιστα το χρονοδιάγραμμα είναι ιδιαίτερα σφιχτό καθώς οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να υποβάλλουν γραπτώς τα σχόλια τους μέχρι και τις 30 Αυγούστου 2021. Κατόπιν το υπουργείο θα προχωρήσει στην προκήρυξη του έργου.

Το υπουργείο επισπεύδει την διαδικασία καθώς σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ετήσιο όφελος από την εισαγωγή του 5G στις μεταφορές θα φτάσει τα 8,3 δισεκατομμύρια ευρώ για την ΕΕ το 2025, ενώ για την Ελλάδα θα δημιουργήσει έσοδα 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ συνολικά έως το 2030, υπό την προϋπόθεση ότι η ανάπτυξη του δικτύου θα ξεκινήσει το 2021!

Το έργο «Συνδεδεμένοι αυτοκινητόδρομοι» εξυπηρετεί τους στόχους της Gigabit Society για το 2023 όπου «Όλες οι αστικές περιοχές και όλα τα μεγάλα χερσαία μονοπάτια μεταφορών θα έχουν αδιάλειπτη κάλυψη 5G». Περιλαμβάνει την ανάπτυξη δικτύων 5G που θα παρέχουν κάλυψη σε όλους τους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους που αποτελούν μέρος των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών. Στόχος του έργου «Συνδεδεμένοι αυτοκινητόδρομοι» είναι η ανάπτυξη της απαραίτητης υποδομής που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες για Συνδεδεμένη και Αυτόνομη Κινητικότητα.

Όπως αναφέρεται στο κείμενο που τέθηκε σε διαβούλευση η πρωτοβουλία αναμένεται να επιταχύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού, να βελτιώσει την παραγωγικότητα του τομέα των μεταφορών, να μειώσει τα τροχαία ατυχήματα και να περιορίσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης 5G θέτει φιλόδοξους στόχους για την πανευρωπαϊκή ανάπτυξη υποδομής συνδεσιμότητας 5G σε μεγάλες διαδρομές μεταφορών έως το 2025. Αυτοί οι «διάδρομοι 5G» αναμένεται να αποτελέσουν βασικό παράγοντα για συνδεδεμένη και αυτοματοποιημένη κινητικότητα και για την ανάπτυξη καινοτόμων οικοσυστημάτων γύρω από αυτοκίνητα και άλλα μέσα μεταφοράς.

Η ΕΕ επενδύει σε δοκιμαστικά έργα διαδρόμων 5G, και τρία από αυτά τα δοκιμαστικά έργα διάδρομου 5G ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2020.  Συνολικά, θα συμβάλουν στην επικύρωση τεχνολογικών λύσεων 5G για περιπτώσεις χρήσης στον τομέα της Συνδεδεμένης και Αυτοματοποιημένης Κινητικότητας. Θα φέρουν επίσης πληροφορίες σχετικά με τις απαιτήσεις υπηρεσιών και τον προγραμματισμό ανάπτυξης δικτύου ενόψει του ψηφιακού προγράμματος Connecting Europe Facility 2 (CEF2 Digital). Το CEF Digital θα παρέχει οικονομική υποστήριξη στην ανάπτυξη διαδρόμων 5G, με έμφαση σε διασυνοριακά τμήματα και άλλες περιοχές.

Στο πλαίσιο αυτού του RFI, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναζητά την άποψη της αγοράς σχετικά με την ανάπτυξη δικτύων 5G που θα παρέχουν κάλυψη σε όλους τους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους που αποτελούν μέρος των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών και θα εξυπηρετούν τις ανάγκες για Συνδεδεμένα και Αυτόνομα Κινητικότητα.

Πεδίο εφαρμογής του έργου

Οι αυτοκινητόδρομοι που συνδέουν την κρίσιμη υποδομή (αεροδρόμια κ.λπ.) και τις διασυνοριακές συνδέσεις καθώς και το πραγματικό μήκος αυτών που αποτελούν μέρος των βασικών διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών είναι:

- Εγνατία Οδός (Ηγουμενίτσα- Θεσσαλονίκη - Κήποι Έβρου) 670 χλμ.

- A.T.E (Αθήνα - Θεσσαλονίκη –Εύζωνοι) 550 χλμ.

- Ιωνία Οδός (Τσακώνα- Πάτρα-Ιωάννινα- Κακαβιά) 417 χλμ.

- Ολυμπία Οδός (Αθήνα - Κόρινθος - Πάτρα) 205 χλμ.

- Θεσσαλονίκη- Σέρρες- Προμάχωνας 105 χλμ.

- Αττική Οδός (αεροδρόμιο Ελευσίνα- El Venizelos International) 64 χλμ.

- Κεντρική Πελοπόννησος (Μορέας- Κόρινθος- Τρίπολη- Καλαμάτα) 205 χλμ.

- Στερεά Ελλάδα 181 χλμ.

Σύνολο 2.397 χλμ.

Ο σκοπός του έργου είναι η διερεύνηση, ο εντοπισμός και η ανάπτυξη των απαιτούμενων στοιχείων στην υποδομή του δικτύου, ώστε να αναπτυχθούν ικανότητες έξυπνων αυτοκινήτων κατά μήκος των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων που απεικονίζονται στον παραπάνω πίνακα, λαμβάνοντας υπόψη τη συμμόρφωση με το εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο και κανονισμούς (π.χ. ITU, GDPR κλπ).

Αναλυτικότερα, οι πιο κυρίαρχες περιπτώσεις χρήσης που υιοθετήθηκαν από το Πρόγραμμα Συνεργασίας 3ης Γενιάς (3GPP) είναι οι εξής:

- Ομάδα οχημάτων

Επιτρέπει στα οχήματα να σχηματίζουν δυναμικά μια ομάδα που ταξιδεύει μαζί. Όλα τα οχήματα της διμοιρίας λαμβάνουν περιοδικά δεδομένα από το κορυφαίο όχημα, προκειμένου να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις. Αυτές οι πληροφορίες επιτρέπουν την απόσταση μεταξύ των οχημάτων να γίνει εξαιρετικά μικρή, δηλαδή, η απόσταση που μεταφράζεται στο χρόνο μπορεί να είναι πολύ χαμηλή (δευτερόλεπτο). Οι εφαρμογές διμοιρίας μπορούν να επιτρέπουν στα αυτόνομα οχήματα να οδηγούνται αυτόνομα.

- Προηγμένη οδήγηση

Επιτρέπει ημιαυτόματη ή πλήρως αυτοματοποιημένη οδήγηση. Κάθε όχημα μοιράζεται δεδομένα που λαμβάνονται από τους τοπικούς αισθητήρες του με οχήματα σε κοντινή απόσταση, επιτρέποντας έτσι στα οχήματα να συντονίζουν τις τροχιές ή τους ελιγμούς τους. Επιπλέον, κάθε όχημα μοιράζεται την οδηγική του πρόθεση με οχήματα σε κοντινή απόσταση. Τα οφέλη αυτής της ομάδας περιπτώσεων χρήσης είναι το ασφαλέστερο ταξίδι, η αποφυγή συγκρούσεων και η καλύτερη απόδοση κυκλοφορίας.

- Εκτεταμένοι αισθητήρες

Επιτρέπει την ανταλλαγή ακατέργαστων ή επεξεργασμένων δεδομένων που συλλέγονται μέσω τοπικών αισθητήρων ή ζωντανών δεδομένων βίντεο μεταξύ οχημάτων, RSU, συσκευών πεζών και διακομιστών εφαρμογών V2X. Τα οχήματα μπορούν να ενισχύσουν την αντίληψη του περιβάλλοντός τους πέρα από αυτό που μπορούν να ανιχνεύσουν οι αισθητήρες τους και να έχουν μια πιο ολιστική εικόνα της τοπικής κατάστασης.

- Απομακρυσμένη οδήγηση

Επιτρέπει σε έναν απομακρυσμένο οδηγό ή μια εφαρμογή V2X να χειρίζεται ένα απομακρυσμένο όχημα για όσους επιβάτες δεν μπορούν να οδηγήσουν μόνοι τους ή ένα απομακρυσμένο όχημα που βρίσκεται σε επικίνδυνα περιβάλλοντα. Για μια περίπτωση όπου η διακύμανση είναι περιορισμένη και οι διαδρομές είναι προβλέψιμες, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η οδήγηση με βάση το cloud computing. Επιπλέον, η πρόσβαση σε πλατφόρμα υπηρεσιών back-end με βάση το cloud μπορεί να εξεταστεί για αυτήν την ομάδα περιπτώσεων χρήσης.

- Υποστήριξη ποιότητας υπηρεσιών οχήματος

Επιτρέπει σε μια εφαρμογή να ενημερώνεται έγκαιρα για την αναμενόμενη ή εκτιμώμενη αλλαγή της ποιότητας της υπηρεσίας πριν από την πραγματική αλλαγή και να επιτρέπει στο σύστημα 3GPP να τροποποιεί την ποιότητα της υπηρεσίας σύμφωνα με τις ανάγκες ποιότητας υπηρεσιών της εφαρμογής.

Επίγνωση της κατάστασης

Ενεργοποιεί την ευαισθητοποίηση για δημόσια υπηρεσία οχημάτων έκτακτης ανάγκης (BSA).

Η χρήση αισθητήρων οχημάτων και κοινής χρήσης κατάστασης (VSSS) δημιουργεί εκ των προτέρων ευαισθητοποίηση σχετικά με τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες ή άλλους ανιχνευμένους κινδύνους.

Η εφαρμογή της έξυπνης οδήγησης θα μειώσει τα τροχαία ατυχήματα και τις ανθρώπινες απώλειες. Με το 5G τα δεδομένα θα είναι αρκετά αξιόπιστα για τα οχήματα να λαμβάνουν λεπτομέρειες σχετικά με τους επερχόμενους περιορισμούς ταχύτητας και να προσαρμόζουν ανάλογα την ταχύτητά τους, ενώ το επόμενο βήμα θα είναι η πλήρως αυτοματοποιημένη πορεία τους.

Για παράδειγμα, μέσω ενός αναδυόμενου παραθύρου στο ταμπλό, ο οδηγός ειδοποιείται ότι για τα επόμενα 100 χλμ υπάρχει ισχυρή κάλυψη σήματος και ένας εξωτερικός πάροχος υπηρεσιών μπορεί να αναλάβει με ασφάλεια τον έλεγχο του αυτοκινήτου. Ουσιαστικά, ο οδηγός θα μπορεί να ξεκουράζεται ενώ το αυτοκίνητο είναι τηλεχειριζόμενο. Ένας ενσωματωμένος υπολογιστής μπορεί να συνδυάσει δεδομένα οχημάτων με αυτά άλλων οχημάτων για να δημιουργήσει τον δικό του άμεσο χάρτη περιβάλλοντος σε πραγματικό χρόνο και να ελέγξει εάν άλλα οχήματα (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είναι ορατά στον οδηγό) βρίσκονται σε πιθανή πορεία σύγκρουσης. Τα εμπλεκόμενα οχήματα μπορούν στη συνέχεια να λάβουν μια συγκεκριμένη εντολή, όπως φρενάρισμα ή επιτάχυνση για να αποτρέψουν μια σύγκρουση.

Στην Ελλάδα το 2018 σημειώθηκαν 10.737 τροχαία ατυχήματα με συνολικά 700 θανάτους, δηλαδή ποσοστό 6,5%και ο συνολικός αριθμός τραυματιών ξεπερνά τους 13.000. Στην τετραετία 2015 έως 2018, ο μέσος αριθμός θανάτων από ατυχήματα στην Ελλάδα ανέρχεται σε 762 άτομα ετησίως, ενώ ο συνολικός τραυματισμός σε τροχαίο ατύχημα ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 14.347. Για παράδειγμα, με βάση μελέτες, η χρήση της τεχνολογίας V2X θα σήμαινε τουλάχιστον 520 λιγότερες απώλειες ανθρώπινων ζωών.

Επιπλέον, με την έξυπνη οδήγηση προβλέπεται ότι οι οδικές μεταφορές θα βελτιωθούν σε χρόνο, κόστος και εκπομπές CO2 βελτιώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μεταφορών. Η οδήγηση σε μια συστοιχία μπορεί να επιτρέψει στα φορτηγά να κινούνται πιο κοντά για να μειώσουν την αντίσταση του ανέμου, επιτυγχάνοντας μείωση της κατανάλωσης καυσίμου και των εκπομπών CO2. Έχει αποδειχθεί ότι μια συστοιχία τριών φορτηγών, η οποία κινείται με ταχύτητα 80 km/h, 4 μέτρα μεταξύ οχημάτων, καταναλώνει 15% λιγότερα καύσιμα. Εάν η απόσταση μεταξύ των φορτηγών μειωθεί στα 2 μέτρα, τότε η κατανάλωση καυσίμου μειώνεται κατά 25% για την ίδια ταχύτητα. Η μείωση της απόστασης μεταξύ των οχημάτων μπορεί επίσης να αυξήσει την ικανότητα οδικής κυκλοφορίας, μετριάζοντας τη συμφόρηση και τις εκπομπές CO2.

Αναμένονται νέες τελικές πηγές εσόδων από υπηρεσίες Συνδεδεμένης και Αυτοματοποιημένης Κινητικότητας (CAM). Η ανάπτυξη δικτύων 5G που υποστηρίζουν την αυτόνομη κίνηση οχημάτων στους αυτοκινητόδρομους θα οδηγήσει στην εμφάνιση νέων επιχειρηματικών μοντέλων και πηγών εσόδων. Οι κύριοι ρόλοι των σχετικών επιχειρηματικών μοντέλων περιλαμβάνουν τους τελικούς χρήστες, τους παρόχους υπηρεσιών CAM, τον πάροχο δικτύου και τον χειριστή αυτοκινητοδρόμων. Οι τελικοί χρήστες θα πρέπει να πληρώσουν ένα τέλος χρήστη CAM στους αντίστοιχους παρόχους τους, μέρος του οποίου αποδίδεται στον πάροχο δικτύου (τέλος χρήσης μιας υπηρεσίας σύνδεσης δεδομένων).

Ερωτήσεις που θέτει το υπουργείο στη δημόσια Διαβούλευση

1. Ενδιαφέρεστε για την ανάπτυξη δικτύου 5G για την παροχή υπηρεσιών CAM;
2. Ποιο είναι το κόστος ανάπτυξης ενός δικτύου 5G που εξυπηρετεί τις προαναφερθείσες περιπτώσεις χρήσης CAM που καλύπτουν τους αυτοκινητόδρομους του πίνακα 1; Παρακαλούμε καθορίστε τις τεχνικές προδιαγραφές για κάθε περίπτωση χρήσης.
3. Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι πιο αποτελεσματικές υπηρεσίες CAM σεναρίου ανάπτυξης υποδομής 5G; (π.χ., συμμετοχή οδικών φορέων, κοινής επιχείρησης MNO, παθητικών/ενεργών κοινοχρήστων ή τρίτων παρόχων υποδομής)
4. Ποια είναι τα πιθανά επενδυτικά και επιχειρηματικά μοντέλα (έσοδα, περίοδος αποπληρωμής) για υπηρεσίες CAM στην Ελλάδα;
5. Πιστεύετε ότι το κράτος πρέπει να συμμετέχει στο έργο της ανάπτυξης δικτύου 5G για υπηρεσίες CAM (π.χ. μέσω δημόσιας ιδιωτικής σύμπραξης); Εάν ναι, προσδιορίστε το μοντέλο συνεργασίας, τη διάρκεια της σύμβασης και το σχέδιο χρηματοδότησης.
6. Ποιες υπηρεσίες CAM πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να παρέχονται βάσει των υποχρεώσεων κάλυψης αυτοκινητοδρόμων και αυτοκινητόδρομων (Παράρτημα 1) που περιλαμβάνονται στα δικαιώματα χρήσης φάσματος 5G;
7. Λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις του παραρτήματος 1 και λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις σας στις ερωτήσεις 2 και 3, ποιος είναι ο πρόσθετος εξοπλισμός και το κόστος για την κάλυψη των προαναφερθέντων περιπτώσεων χρήσης CAM για τους αυτοκινητόδρομους που περιγράφονται στον πίνακα 1;
8. Πώς θα μπορούσε η υπηρεσία CAM να συμβάλει σημαντικά στην πολιτική προστασία;
9. Πώς θα μπορούσαν οι υπηρεσίες CAM να συμβάλουν σημαντικά στην πράσινη κινητικότητα;