Ενέργεια: Τα κενά στο σύστημα που αυξάνουν τους κινδύνους blackout

Στη πραγματικότητα, ο κίνδυνος ενός blackout στη χώρα μας, όπως και οπουδήποτε αλλού, είναι απολύτως πιθανός και ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι το εγχώριο ενεργειακό σύστημα, παρότι διαθέτει περισσότερες διασυνδέσεις από την Ιβηρική, δεν θα αντιμετωπίσει κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη τον Απρίλιο στην Ισπανία. Διότι, όπως και πολλά άλλα στην Ευρώπη (και όχι μόνο), δεν έχει προλάβει να προσαρμοστεί στις τεχνολογικές αλλαγές που έφερε η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ.

Στηρίζει ακόμη τις «άμυνές» του μονομερώς στις διασυνοριακές διασυνδέσεις και στις συμβατικές μονάδες φυσικού αερίου, παρότι εξαρτάται πλέον καθημερινά κατά 40%-50% από τη στοχαστικότητα των ανανεώσιμων, που σβήνουν απότομα όταν δεν φυσάει ή δεν έχει ήλιο. Και την ίδια στιγμή που απουσιάζουν οι μπαταρίες και οι επενδύσεις στήριξης της τάσης, ενίσχυσης της αδράνειας και γενικά όλα όσα απαιτεί ένα δυναμικό ενεργειακό σύστημα, η αθρόα εγκατάσταση νέων φωτοβολταϊκών συνεχίζεται πιο έντονα παρά ποτέ.

Την προβληματική αυτή εικόνα και τους κινδύνους που εγκυμονεί για την ενεργειακή μας ασφάλεια ανέδειξαν χθες οι ειδικοί που μίλησαν στην ημερίδα του ΤΕΕ με τίτλο «Blackout στην Ισπανία - Έχουμε σχέδιο στην Ελλάδα;», συμφωνώντας ότι οι μαζικές περικοπές της πράσινης παραγωγής δεν είναι παρά μια εμβαλωματική λύση.

Αν και από τη σκοπιά της ασφάλειας, το «ψαλίδι» στην πράσινη παραγωγή είναι η μόνη λύση για να μην καταρρεύσει ένα σύστημα, σε συνθήκες υπερπαραγωγής ΑΠΕ και χαμηλής ζήτησης που οδηγούν σε υπερφόρτιση των διασυνδετικών γραμμών, όπως είπε ο Γενικός Διευθυντής του ΑΔΜΗΕ, Δημήτρης Μίχος, θυμίζοντας τις εκτεταμένες περικοπές του Πάσχα και της Πρωτομαγιάς, ωστόσο, δεν αποτελεί δομικό μέτρο.

Τα μεγάλα έργα υποδομών

Το πρώτο μεγάλο θέμα που δεν έχει αντιμετωπίσει η πολιτεία αφορά τα μεγάλα έργα υποδομών του συστήματος μεταφοράς που καθυστερούν, μπλοκάρουν από τοπικές αντιδράσεις - συμφέροντα και δικαστικές εμπλοκές και χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται σε αριθμό.

Από το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Αργυρούπολης που είναι απαραίτητο για το Λεκανοπέδιο, το οποίο λειτουργεί με τέσσερα αντί για πέντε ΚΥΤ, μέχρι τις διασυνδέσεις Κορίνθου - Αττικής και Λάρυμνας - Αλιβερίου ή τη γραμμή Χανιά - Δαμάστα Ηρακλείου και την ηλεκτροδότηση του σταθμού στη Σταχτορρόη, μέσω της Αίγινας. Αμφότερα κρίσιμα έργα για την ορθή λειτουργία του καλωδίου Κρήτη-Αττική.

Στήριξη τάσης, παροχή αδράνειας, μπαταρίες

Το δεύτερο μεγάλο θέμα αφορά τις επενδύσεις για τη στήριξη της τάσης και την παροχή αδράνειας στο σύστημα. Τα δίκτυα που βασίζονται σε θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, όπως του φυσικού αερίου, έχουν υψηλή αδράνεια, δηλαδή αντέχουν περισσότερο στις απότομες αλλαγές συχνότητας.

Δεν ισχύει το ίδιο όταν εξαρτώνται από πολλές μικρές ΑΠΕ (όπως στην Ισπανία, αλλά πλέον και στην Ελλάδα) που έχουν χαμηλή αδράνεια, η οποία μπορεί να τα κάνει λιγότερο ανθεκτικά σε αιφνίδιες διαταραχές, κάτι που δεν συμβαίνει όταν στο παιχνίδι υπάρχουν μπαταρίες.

Αν αυτές συνδεθούν στο δίκτυο μέσω των κατάλληλων μετατροπέων, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην αδράνεια ενός συστήματος. Στην περίπτωση των αιολικών για παράδειγμα, εδώ και σχεδόν μια 10ετία, τα έργα συνδέονται στο ελληνικό δίκτυο με «fault ride-through» δυνατότητες, γεγονός που το στηρίζει απέναντι σε τυχόν αστοχίες.

Στην περίπτωση των μπαταριών, δύο χρόνια μετά τον πρώτο διαγωνισμό της ΡΑΑΕΥ και παρότι επιδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, δεν έχουμε εγκαταστήσει ούτε μισή. «Δύο χρόνια μετά τον Μάρτιο του 2023, όταν και ξεκίνησαν οι πρώτες περικοπές, και ακόμη δεν έχουμε ούτε ένα σταθμό μπαταρίας που θα πουλάει την ενέργεια το βράδυ, όταν η τιμή είναι πολλαπλάσια», ανέφερε η διευθύνουσα σύμβουλος της Optimus Energy, Στέλλα Ζαχαρία. «Και επιμένουμε να διαιωνίζουμε το πρόβλημα, αφού παρότι δεν έχουν ακόμη εγκατασταθεί συστήματα αποθήκευσης, συνεχίζεται η αθρόα εισαγωγή φωτοβολταϊκών», συμπλήρωσε ο επικεφαλής της Forena Energy, Κωσταντίνος Βασιλικός.

Στην πραγματικότητα, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, όσοι χαράσσουν πολιτική δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι έχουμε περάσει σε ένα δυναμικό σύστημα που απαιτεί μια νέα στρατηγική, με συστηματικές επενδύσεις στην ευελιξία, τα έξυπνα συστήματα διαχείρισης και στην αδράνεια, όπου «τρέχει» ένα μόνο σημαντικό έργο, αυτό της ΔΕΗ στην Κοζάνη.

Δηλαδή η μετατροπή των παλαιών γεννητριών των λιγνιτικών μονάδων 3 και 4 του σταθμού της Καρδιάς σε στατικούς πυκνωτές (επένδυση 30 εκατ. ευρώ), προκειμένου να συμβάλουν στη σταθεροποίηση του συστήματος υπερυψηλής τάσης. Τέτοια έργα συμβάλλουν στην παροχή πρόσθετης ισχύος ειδικά σε αδύναμα δίκτυα, καθώς και στην αντιμετώπιση των αστοχιών.

Γιατί ο κίνδυνος ενός blackout είναι υπαρκτός

Στην ουσία, η χθεσινή ημερίδα του ΤΕΕ ανέδειξε ξανά αυτό που συχνά υποστηρίζουν όσοι ασκούν κριτική στις πολιτικές της πράσινης μετάβασης, δηλαδή ότι στις ΑΠΕ βαδίσαμε πιο γρήγορα από την τεχνολογία. Η μαζική «πράσινη» διείσδυση έγινε τόσο γρήγορα, ώστε το ενεργειακό σύστημα δεν πρόλαβε να προσαρμοστεί στις τεχνολογικές αλλαγές.

Το παραδέχτηκε ο ίδιος ο ΓΓ Ενέργειας Τέλης Αϊβαλιώτης, λέγοντας ότι «στόχος μας πρέπει να είναι όχι απλώς η αποφυγή ενός blackout, αλλά ένα ανθεκτικό ενεργειακό σύστημα που δεν θα εξαρτάται μονομερώς από τις διασυνοριακές διασυνδέσεις ή τις συμβατικές μονάδες φυσικού αερίου».

Συμπληρώνοντας ότι σε αυτή τη μετάβαση, όλο και πιο κρίσιμος θα είναι ο ρόλος των Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης στο να συγκεντρώνουν ευέλικτους καταναλωτές και επιχειρήσεις, οι οποίοι μπορούν να προσαρμόζουν σε πραγματικό χρόνο τη ζήτησή τους, συμβάλλοντας στη σταθερότητα του συστήματος.

«Ο κίνδυνος ενός blackout δεν είναι θεωρητικός. Είναι υπαρκτός και πολυδιάστατος», είπε από την πλευρά του ο Δημήτρης Φούρλαρης, αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ. Και μπορεί, όπως ανέφερε, να μην υπάρχει ηλεκτρικό σύστημα στον κόσμο που να είναι πλήρως άτρωτο σε blackout, ωστόσο έθεσε και ένα δίλημμα: «Θέλουμε ανθεκτικότητα ως αυτοσκοπό ή αποδεχόμαστε αυξημένο ρίσκο blackout με αντάλλαγμα χαμηλότερες τιμές μέσω υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ;».