Περιδίνηση στην Κομισιόν μετά τη σύλληψη Μογκερίνι

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρίσκεται αντιμέτωπη με τη σοβαρότερη πρόκληση για τη λογοδοσία της ΕΕ εδώ και μια γενιά -με μια έρευνα για απάτη να παγιδεύει δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα στις Βρυξέλλες και να απειλεί να εξελιχθεί σε πλήρους κλίμακας κρίση, γράφει το Politico.

Ακριβώς έναν χρόνο μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Φον ντερ Λάιεν -ήδη αντιμέτωπη με ερωτήματα για τη δέσμευσή της στη διαφάνεια και εν μέσω υποβόσκουσας έντασης με την υπηρεσία εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης- καλείται τώρα να βρει τρόπο να μην εμπλακεί σε σκάνδαλο που ανάγεται στα πρώτα χρόνια της θητείας της.

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας ότι η πρώην ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ και ένας ανώτερος διπλωμάτης που υπηρετεί σήμερα στην Επιτροπή της Φον ντερ Λάιεν συνελήφθησαν χθες, αξιοποιήθηκε από τους επικριτές της, οι οποίοι επανέφεραν τις εκκλήσεις να αντιμετωπίσει τέταρτη πρόταση μομφής.

«Η αξιοπιστία των θεσμών μας βρίσκεται σε κίνδυνο», δήλωσε η Manon Aubry, συμπρόεδρος της Ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Εάν αποδειχθούν, οι κατηγορίες θα πυροδοτούσαν το μεγαλύτερο σκάνδαλο που έχει συγκλονίσει τις Βρυξέλλες από τη μαζική παραίτηση της Επιτροπής Ζακ Σαντέρ το 1999, έπειτα από καταγγελίες περί κακοδιαχείρισης.

Η αστυνομία συνέλαβε την πρώην αντιπρόεδρο της Επιτροπής Φεντερίκα Μογκερίνι, Ιταλίδα κεντροαριστερή πολιτικό που ηγήθηκε της υπηρεσίας εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), από το 2014 έως το 2019, καθώς και τον Στέφανο Σανίνο, Ιταλό δημόσιο λειτουργό, ο οποίος διετέλεσε γενικός γραμματέας της ΕΥΕΔ από το 2021 μέχρι την αντικατάστασή του νωρίτερα φέτος.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ανέφερε ότι είχε «ισχυρές υποψίες» ότι μια διαδικασία διαγωνισμού για την περίοδο 2021-2022 σχετικά με τη σύσταση διπλωματικής ακαδημίας συνδεδεμένης με το Κολέγιο της Ευρώπης -όπου η Μογκερίνι είναι πρύτανης- δεν ήταν δίκαιη και ότι τα γεγονότα, εάν αποδειχθούν, «θα μπορούσαν να συνιστούν απάτη σε δημόσιες συμβάσεις, διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων και παραβίαση επαγγελματικού απορρήτου».

Το σκάνδαλο αναμένεται να οξύνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ της Φον ντερ Λάιεν και της νυν επικεφαλής της ΕΥΕΔ, της Ύπατης Εκπροσώπου Κάγια Κάλας, δήλωσαν τέσσερις αξιωματούχοι της ΕΕ στο Politico. Νωρίτερα φέτος ο Σανίνο εγκατέλειψε τη θέση του γενικού γραμματέα και ανέλαβε εξέχοντα ρόλο στην Επιτροπή υπό τη Φον ντερ Λάιεν.

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ υπερασπίστηκε τη Φον ντερ Λάιεν, αποδίδοντας αντίθετα την ευθύνη στην ΕΥΕΔ, μια αυτόνομη υπηρεσία βάσει των Συνθηκών της ΕΕ που λειτουργεί υπό την υψηλή εκπρόσωπο Κάλας -η οποία είναι μία από τους 27 επιτρόπους.

«Ξέρω ότι όσοι δεν συμπαθούν τη Φον ντερ Λάιεν θα χρησιμοποιήσουν αυτό το ζήτημα εναντίον της -αλλά χρησιμοποιούν τα πάντα εναντίον της», ανέφερε ο αξιωματούχος.

«Επειδή η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν είναι η πιο αναγνωρίσιμη ηγέτιδα στις Βρυξέλλες, της φορτώνουμε κάθε ευθύνη», πρόσθεσε. «Και δεν είναι δίκαιο να αντιμετωπίζει πρόταση μομφής για κάτι που μπορεί να έκανε η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Δεν είναι υπεύθυνη για όλους τους θεσμούς».

Η Μογκερίνι, ο Σανίνο και ένα τρίτο πρόσωπο δεν έχουν κατηγορηθεί και η σύλληψή τους δεν υποδηλώνει ενοχή. Ο ανακριτής έχει 48 ώρες από την έναρξη της ανάκρισης για να αποφασίσει τα επόμενα βήματα.

Όταν ζητήθηκε σχόλιο για τον Σανίνο, η Επιτροπή αρνήθηκε να τοποθετηθεί. Για τη Μογκερίνι, το Κολέγιο της Ευρώπης αρνήθηκε να απαντήσει σε συγκεκριμένες ερωτήσεις. Σε ανακοίνωσή του ανέφερε ότι παραμένει «δεσμευμένο στα υψηλότερα πρότυπα ακεραιότητας, δικαιοσύνης και συμμόρφωσης -τόσο σε ακαδημαϊκά όσο και σε διοικητικά θέματα».

«Σειρά εγκλημάτων»

Η έρευνα εξελίσσεται σε μια περίοδο κατά την οποία ευρωσκεπτικιστικά, λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα κεφαλαιοποιούν το κύμα δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων.

«Είναι αστείο πώς οι Βρυξέλλες κουνάνε το δάχτυλο σε όλους για το ‘κράτος δικαίου’ ενώ οι δικοί τους θεσμοί μοιάζουν περισσότερο με σίριαλ εγκλημάτων παρά με λειτουργική ένωση», δήλωσε ο Ζολτάν Κόβατς, εκπρόσωπος της ουγγρικής κυβέρνησης, που έχει δεχτεί κριτική από την ΕΕ, σε ανάρτησή του στο X.

Ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής Gheorghe Piperea, μέλος της δεξιάς ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, ο οποίος είχε προωθήσει ανεπιτυχώς πρόταση μομφής κατά της Φον ντερ Λάιεν τον Ιούλιο, είπε στο POLITICO ότι εξετάζει την πιθανότητα να επιχειρήσει μια νέα προσπάθεια.

Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε στα κρατικά μέσα ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ «προτιμούν να αγνοούν τα δικά τους προβλήματα, ενώ συνεχώς κάνουν υποδείξεις στους άλλους».

Η ΕΕ έχει δυσκολευτεί να αποτινάξει μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς από την αρχή αυτής της δεκαετίας. Οι έφοδοι της Τρίτης έρχονται στον απόηχο του σκανδάλου «Qatargate» του 2022, όταν το Κατάρ κατηγορήθηκε ότι επιχείρησε να επηρεάσει ευρωβουλευτές μέσω δωροδοκιών και δώρων, καθώς και της φετινής έρευνας για τις δραστηριότητες άσκησης επιρροής της κινεζικής εταιρείας Huawei στην Ευρώπη.

Εκείνες οι έρευνες αφορούσαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και τότε αξιωματούχοι της Επιτροπής έσπευσαν να τονίσουν ότι η ευθύνη βαρύνει τους βουλευτές και να αποστασιοποιηθούν από τα σκάνδαλα.

Ωστόσο, η Επιτροπή δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από καταγγελίες περί αθέμιτων πρακτικών. Το 2012, ο τότε επίτροπος Υγείας Τζον Ντάλι παραιτήθηκε λόγω σκανδάλου λόμπι στον τομέα του καπνού. Η ίδια η Φον ντερ Λάιεν δέχθηκε επίπληξη από το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, το οποίο έκρινε νωρίτερα φέτος ότι δεν έπρεπε να έχει αποκρύψει από το κοινό τα γραπτά μηνύματα που αντάλλαξε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer κατά την πανδημία Covid-19.

Οι αποκαλύψεις της Τρίτης είναι πολύ πιο επικίνδυνες για την Επιτροπή, δεδομένου του υψηλού προφίλ των υπόπτων και της σοβαρότητας των κατηγοριών που αντιμετωπίζουν.

«Καταστροφικός αντίκτυπος»

Αφού υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επικεφαλής της ΕΥΕΔ, η Μογκερίνι διορίστηκε πρύτανης του Κολεγίου της Ευρώπης το 2020, παρά τις επικρίσεις ότι δεν πληρούσε τα προσόντα και είχε εισέλθει στη διαδικασία υποψηφιοτήτων μήνες μετά την προθεσμία. Το 2022 έγινε διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Διπλωματικής Ακαδημίας, που βρίσκεται στο επίκεντρο των εφόδων της Τρίτης.

Ο Σανίνο, πρώην Ιταλός διπλωμάτης, ήταν ο κορυφαίος δημόσιος λειτουργός της ΕΥΕΔ και σήμερα είναι γενικός διευθυντής για τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο στην Επιτροπή.