Γιατί πρέπει να ξαναγράψουμε τους δημοσιονομικούς κανόνες

Το μήνυμα του Rishi Sunak προς το Ηνωμένο Βασίλειο την Τετάρτη ήταν ζοφερό. Η «οικονομική έκτακτη ανάγκη» του έθνους» μόλις ξεκίνησε, δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών και προειδοποίησε πως ο δημόσιος δανεισμός και το χρέος είναι «ξεκάθαρα μη βιώσιμα». Οποιοσδήποτε δεν πήρε το μήνυμα πως θα πρέπει να αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές και πως θα υπάρξει περισσότερη κρυφή λιτότητα, δεν άκουγε.

Και αν ο κ. Sunak κάνει λάθος; Αν δεν χρειάζεται πια να τηρούμε τα παραδοσιακά ορόσημα για τα κρατικά οικονομικά, όπως το σταθερό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του εθνικού εισοδήματος, ή ότι τα φορολογικά έσοδα θα πρέπει τουλάχιστον να καλύπτουν της καθημερινές δημόσιες δαπάνες;

Τότε, όχι μόνο θα προκαλούσε οικονομική πίεση η επερχόμενη προσαρμογή του προϋπολογισμού, αλλά επίσης θα υπονόμευε την οικονομική πρόοδο και θα έβαζε στις πλάτες του λαού σήμερα ένα υπερβολικά μεγάλο βάρος, σε σχέση με τις μελλοντικές γενικές. Αυτό θα ήταν μεγάλο λάθος.

Είναι μια κρίσιμη στιγμή για τους στόχους των δημόσιων οικονομικών σε όλες τις αναπτυγμένες οικονομίες. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Joe Biden και η πιθανή υποψήφια για το υπουργείο Οικονομικών Janet Yellen, θα χρειαστεί να αποφασίσουν τη στρατηγική για τον αμερικανικό προϋπολογισμό τις επόμενες εβδομάδες, προκειμένου να μπορέσει η νέα κυβέρνηση να ξεκινήσει τη θητεία της τον Ιανουάριο. Η ΕΕ έχει αναστείλει το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης, εν αναμονή της αναθεώρησης των κανόνων του. Καθώς εξετάζονται νέες πολιτικές, η ακαδημαϊκή σκέψη επί του θέματος εξελίσσεται με ταχύτητα που έχουμε να δούμε εδώ και 30 χρόνια.

Υπάρχουν δύο περιορισμοί σε οποιαδήποτε νέα στρατηγική, που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ο πρώτος είναι πως ένα νέο πλαίσιο θα πρέπει να επιτρέπει οι αποφάσεις για τις κρατικές δαπάνες και τους φόρους να είναι ο βασικός σταθεροποιητής του οικονομικού κύκλου μέχρις ότου η νομισματική πολιτική ανακτήσει τη δύναμη της. Αυτό δεν απαιτεί απαραιτήτως τα επιτόκια να αυξηθούν πάνω από το μηδέν, αλλά θα χρειαστεί η ανεργία να σημειώσει πρόοδο προς τα χαμηλά προ πανδημίας επίπεδα προτού εξεταστεί το ενδεχόμενο δημοσιονομικής προσαρμογής.

Ένας δεύτερος είναι πως η κρατική πολιτική για τους προϋπολογισμούς πρέπει να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των χρηματαγορών. Δεν χρειάζεται να κοιτάξει κανείς πολύ προσεκτικά στις αναδυόμενες οικονομίες για να καταλάβει πόσο δύσκολος γίνεται ο καθορισμός πολιτικής αν οι επενδυτές αρνούνται να προσφέρουν στις κυβερνήσεις χρηματοδότηση με λογικά επιτόκια.

Αν ξεπεραστούν οι δυο αυτοί περιορισμοί, τότε οι χώρες καλό θα ήταν να ακούσουν τον Jason Furman, πρόεδρο του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Barack Obama. Υποστήριξε σε πρόσφατη ομιλία του πως οι όποιοι δημοσιονομικοί κανόνες θα πρέπει να αποτελούν μια ισορροπία μεταξύ των «βέλτιστων» θεωρητικών κατευθυντήριων γραμμών, των «κατανοητών» κανόνων για τη δημόσια κατανάλωση και των «εφικτών» κανόνων για να τους ακολουθήσουν οι πολιτικοί.

Καθώς η οικονομική θεωρία εξακολουθεί να μην μπορεί να μας πει πολλά για το τι είναι βέλτιστο από πρακτικής απόψεως, ο κ. Furman είπε πως οι «κατανοητοί» και «εφικτοί» δημοσιονομικοί κανόνες για τις ΗΠΑ θα ήταν να διατηρηθεί το πραγματικό βάρος των επιτοκίων επί του κρατικού χρέους κάτω του 1% του εθνικού εισοδήματος. Σημείωσε πως θα ήταν σαν να συντηρείται το δημόσιο χρέος χαμηλότερα του 150% του εθνικού εισοδήματος.

Αν εφαρμοστούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι κανόνες αυτοί θα υποδήλωναν πως δεν απαιτείται καμία προσαρμογή του προϋπολογισμού τα επόμενα χρόνια. Τα πραγματικά επιτόκια επί του κρατικού χρέους είναι βαθιά αρνητικά σε όλες τις ωριμάνσεις και το βάρος του χρέους προβλέπεται να αυξηθεί από το περίπου 80% του εθνικού εισοδήματος πριν την πανδημία στο 105% στα μέσα αυτής της δεκαετίας.

Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να χρειαστεί να τηρήσει μια πιο επιφυλακτική στάση από αυτήν που συστήνει ο καθηγητής Furman για τις ΗΠΑ, επειδή υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα η χώρα να χάσει την εμπιστοσύνη των χρηματαγορών. Αλλά οι σκέψεις για τους κανόνες του προϋπολογισμού τρέχουν τόσο γρήγορα, που αν και ο συνδυασμός μιας ταχείας ανάκαμψης και εξαιρετικά φθηνής εξυπηρέτησης χρέους είναι απίθανος, ωστόσο θα είναι λάθος να υποθέσουμε πως ο κ. Sunak θα προτιμήσει -ή θα πρέπει να προτιμήσει- τη δημοσιονομική προσαρμογή αντί του υψηλότερου δημόσιου δανεισμού.

Οι συζητήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά την επανεξέταση των δαπανών έχουν να κάνουν με τις επερχόμενες αυξήσεις φόρων. Αλλά με τον ρυθμό που αλλάζει αυτή η συζήτηση, ας μην βάζετε στοίχημα.

© The Financial Times Limited 2020. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation