Οι ΗΠΑ σήμερα πάσχουν σε βιομηχανική πολιτική

Γι’ αυτό πάντα πίστευα πως ήταν καλό να έχεις περισσότερους περιφερειακούς κόμβους κατασκευής κρίσιμων αγαθών ανά τον κόσμο. Δεν είναι θέμα ιδεολογίας. Έχει να κάνει με το να μην κρατάς όλα σου τα αυγά σε ένα καλάθι.

Αλλά για να δημιουργήσεις ανθεκτικότητα, πρέπει να παίζεις και επίθεση και άμυνα. Η κυβέρνηση Τραμπ προσπαθεί να κάνει το δεύτερο με τους δασμούς με τρόπο που στην καλύτερη περίπτωση είναι ασυνάρτητος. Αλλά ακόμα και αν η στρατηγική των δασμών ήταν χειρουργική (αυτή τη στιγμή έχουμε οριζόντιους δασμούς εξίσου στα υψηλής και χαμηλής αξίας τμήματα της οικονομίας, και προτάσεις που αλλάζουν μέρα με τη μέρα), θα αποτύγχανε χωρίς ένα εντός έδρας παιχνίδι που περιλαμβάνει βιομηχανική πολιτική για την ενίσχυση των πραγματικά στρατηγικών κλάδων. Μόνο οι χώρες που διαθέτουν και τα δύο, και τα συνδέουν ξεκάθαρα, μπορούν να ενισχύσουν επιτυχώς την εγχώρια μεταποίηση.

Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν, οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν έναν συνδυασμό εμπορικών, κεφαλαιακών και τεχνολογικών περιορισμών, καθώς και μια εγχώρια βιομηχανική πολιτική υπό τη μορφή φοροαπαλλαγών, επιχορηγήσεων, επιδοτήσεων και προγραμμάτων εκπαίδευσης εργαζομένων, για να φέρουν πίσω στις ΗΠΑ κρίσιμες βιομηχανίες όπως η παραγωγή ημιαγωγών.

Κανείς δεν είπε πως αυτό θα αποκαθιστούσε με μαγικό τρόπο όλες τις θέσεις εργασίας του μεταποιητικού τομέα που έχουν χαθεί τα τελευταία 20 χρόνια λόγω της Κίνας, αλλά υπήρξε ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως οι ΗΠΑ έπρεπε να μπορούν να παράγουν στο δικό τους έδαφος τουλάχιστον μερικά από τα εξαρτήματα που αποτελούν τον «αιμοδότη» της ψηφιακής οικονομίας. Πολύ σοφά, η ΕΕ ακολούθησε το παράδειγμα των ΗΠΑ.

Το γεγονός πως η ανθεκτικότητα σε μια περίπλοκη κρίσιμη βιομηχανία όπως τα τσιπ μπορεί να αποκατασταθεί μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια θα έπρεπε να είναι ένα case study που θα ακολουθούσε η κυβέρνηση Τραμπ σε βασικούς τομείς, από τα κρίσιμα ορυκτά μέχρι τα φαρμακευτικά προϊόντα.

Αλλά αυτό που λαμβάνουμε είναι μια πολιτική με το σταγονόμετρο, με ορισμένες προτάσεις για οριζόντιους δασμούς, ορισμένες έρευνες για την εθνική ασφάλεια συγκεκριμένων βιομηχανιών σε τομείς συμπεριλαμβανομένου του χαλκού, της ξυλείας, των τσιπ και των φαρμακευτικών προϊόντων, και προτάσεις για εγχώρια υποστήριξη βιομηχανιών όπως η ναυτιλία, αλλά χωρίς να υπάρχει ακόμα δέσμευση για πραγματική στήριξη μέσω επιδοτήσεων ή δεσμεύσεις εκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού.

Τίποτα από αυτά δεν λέει στις επιχειρήσεις -εγχώριες ή διεθνείς- για τι πράγμα νοιάζονται οι ΗΠΑ σε όρους μεταποίησης και γιατί. Αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί αβεβαιότητα που δεν ευνοεί το είδος των επενδύσεων που λέει ο Λευκός Οίκος ότι θέλει να φέρει στις ΗΠΑ.

Όπως το θέτει ο ειδήμων σε θέματα εμπορίου και πρώην μέλος της Επιτροπής Αναθεώρησης Οικονομικών και Ασφάλειας ΗΠΑ-Κίνας, Michael Wessel, «οι μεγάλες δημόσιες εταιρείες κοιτάζουν επενδυτικές μετρήσεις που συχνά είναι πενταετίας ή και περισσότερο. Κανένας δεν γνωρίζει πόσο μπορεί να διαρκέσουν οι δασμοί κατά τη διάρκεια αυτής της κυβέρνησης, ή πέραν αυτής.

«Χωρίς την ύπαρξη βιομηχανικών πολιτικών, οι αγορές μπορεί να μην έχουν εμπιστοσύνη» να ρίξουν ξανά χρήμα στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η μεταποίηση ή η ενέργεια, που έχουν ακόμα πιο μεγάλα χρονοδιαγράμματα για την απόδοση των επενδύσεων.

Ακόμα και αν η κυβέρνηση Τραμπ ήταν ξεκάθαρη για το πού ακριβώς θέλει να αναπτύξει την παραγωγική ικανότητα, θα πρέπει να πάει πολύ βαθύτερα στον δασμολογικό σχεδιασμό για να προφυλαχθεί από πράγματα όπως η «αντιστροφή των δασμών», όταν οι δασμοί στα εισαγόμενα μέρη των εξαρτημάτων καταλήγουν να είναι υψηλότεροι  απ’ ότι στα τελικά προϊόντα, βλάπτοντας τους εγχώριους κατασκευαστές.

Ομοίως, θα πρέπει να υπολογίζει τους κινδύνους της αλυσίδας προμήθειας με πολύ πιο εξελιγμένους τρόπους. Ο Ντόναλντ Τραμπ λέει στον αμερικανικό λαό ότι μπορεί να επαναφέρει τη μεταποίηση σε λειτουργία μέσα σε ενάμισι με δυο χρόνια. Αλλά από πού θα έρθει ο ηλεκτρισμός και η ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία τους, ιδιαίτερα αν έχουν επιβληθεί δασμοί σε προμηθευτές όπως ο Καναδάς;

Το δίκτυο ηλεκτροδότησης είναι απαρχαιωμένο και με ελλιπείς πόρους σε πολλά μέρη της Αμερικής, και οι μονάδες παραγωγής ενέργειας (που στις ΗΠΑ είναι σε έλλειψη) χρειάζονται χρόνια για να κατασκευαστούν. Εν τω μεταξύ, καμία ποσότητα απορρύθμισης δεν πρόκειται να καταστήσει την εγχώρια σχιστολιθική ενέργεια βιώσιμη αν η τιμή του πετρελαίου συνεχίσει να πέφτει.

Έπειτα υπάρχουν ζητήματα αποθεμάτων. Οι αμερικανικές εταιρείες τείνουν να κρατούν πολύ μικρά αποθέματα λόγω των παραγωγικών μοντέλων «just-in-time». Αυτό έχει μεγάλη σημασία όταν υπάρχουν ξαφνικά όρια-αντίποινα στις σπάνιες γαίες από την Κίνα, ή απαγόρευση εξαγωγών από μέρη όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό -μια από τις λίγες άλλες χώρες από τις οποίες μπορεί να προέλθει το κρίσιμο ορυκτό κοβάλτιο. Όπως μου είπε ένας αναλυτής ρίσκου, αυτού του είδους οι διαταράξεις μπορούν να συγκρουστούν και να σταματήσουν την παραγωγή σε τομείς όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, οι ιατρικές συσκευές και τα υλικά αεροδιαστημικής. Θα μπορούσα να σας πω άλλους 12 τέτοιους κινδύνους, αλλά καταλαβαίνετε τι θέλω να πω.

Υπάρχει κάποιος στον Λευκό Οίκο του Τραμπ που να αναπτύσσει μια σφαιρική άποψη για όλα αυτά; Δεν γνωρίζω στα σίγουρα, αλλά φαντάζομαι όχι. Μακάρι να έκανε αυτή η κυβέρνηση αυτό που υποστήριζα σε άρθρο μου πριν από αρκετά χρόνια: να προσλάβει έναν πρώην στρατιωτικό ή έναν ειδήμονα σε θέματα logistics για να γίνει ο «τσάρος» ανθεκτικότητας του Λευκού Οίκου. Οι φυσικοί και οικονομικοί παράγοντες κινδύνου είναι αδιανόητοι, και κάποιος πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται προσεκτικά το πώς μπορεί να συγκρουστούν.

Δυστυχώς, ο Λευκός Οίκος φαίνεται να εστιάζει στις ίδιες παλιές συντηρητικές συνταγές. Ο επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων Stephen Miran υποβάθμισε τον κίνδυνο των δασμών και είπε πως οι περικοπές φόρων και η απορρύθμιση θα κάνουν την Αμερική πιο ανταγωνιστική παγκοσμίως. Αυτό ακούγεται λιγότερο σαν σχέδιο ανθεκτικότητας και περισσότερο σαν ευσεβής πόθος.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation