Η ακροδεξιά χτυπά την πόρτα της εξουσίας στην Ευρώπη

Ο Νίκουσορ Νταν, ο φιλοευρωπαίος δήμαρχος του Βουκουρεστίου, απέσπασε τη νίκη από τα χέρια του υπερεθνικιστή Γκιόργκε Σιμιόν στις προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας την περασμένη εβδομάδα.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες το γιόρτασαν. Ο Νταν θα κρατήσει τη Ρουμανία στον δημοκρατικό, φιλοευρωπαϊκό, φιλικό προς το ΝΑΤΟ δρόμο που ακολουθεί από την πτώση του κομμουνισμού. Ο Σιμιόν θα την οδηγούσε προς την αντίθετη κατεύθυνση, σε ένα πιο σκοτεινό μέρος, οπότε είναι καλό για τη Ρουμανία και την Ευρώπη που ηττήθηκε.

Ωστόσο, ο πρώην χούλιγκαν του ποδοσφαίρου, που είναι ανεπιθύμητος στην Ουκρανία και τη Μολδαβία, συγκέντρωσε ένα εντυπωσιακό 46% των ψήφων. Μπορεί να είναι προσωρινά ηττημένος, αλλά δεν έχει τελειώσει.

Εκτός αν ο Νταν καταφέρει με κάποιο τρόπο να φέρει μια φιλόδοξη μεταρρυθμιστική κυβέρνηση, ο Σιμιόν και το κόμμα του AUR, το δεύτερο μεγαλύτερο στο κοινοβούλιο, θα αντλούν δύναμη από τη συνεχιζόμενη πολιτική αναταραχή, τα αναγκαία μέτρα λιτότητας και την αποστροφή του κοινού προς τα κατεστημένα κόμματα που υπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα.

Η Ρουμανία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής ιστορίας. Κόμματα της ακροδεξιάς ή του εθνικιστικού λαϊκισμού χτυπούν την πόρτα της εξουσίας. Η ακροδεξιά κέρδισε τις εκλογές στην Αυστρία και την Ολλανδία και η εθνικιστική συντηρητική Τζόρτζια Μελόνι κυβερνά — μέχρι στιγμής πραγματιστικά — στην Ιταλία.

Ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα έχουν βρεθεί στη δεύτερη θέση σε αρκετές άλλες χώρες, ιδίως στη Γερμανία και πρόσφατα στην Πορτογαλία. Το να είναι κάποιος φιλοτραμπικός δεν αποδείχθηκε πολιτικό μειονέκτημα στην Ευρώπη, όπως συνέβη στον Καναδά ή στην Αυστραλία.

Το επόμενο τεστ για το φιλοευρωπαϊκό ρεύμα είναι ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Πολωνία, την ερχόμενη Κυριακή. Αν ο υποψήφιος του εθνικιστικού συντηρητικού κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), Καρόλ Ναβρότσκι, νικήσει τον κεντροδεξιό Ραφάλ Τσαζκόφσκι, είναι πιθανό να μπλοκάρει τις προσπάθειες της κυβέρνησης συνασπισμού να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και άλλες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, όπως έκανε και ο απερχόμενος πρόεδρος Αντρέι Ντούντα. Η επιβίωση της κυβέρνησης μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο.

Η Πολωνία αναδεικνύει επίσης ένα άλλο ανησυχητικό χαρακτηριστικό της σκληρής δεξιάς στην Ευρώπη: το να είσαι πιο ακραίος μπορεί να προσελκύει, αντί να απωθεί τους ψηφοφόρους. Δύο υποψήφιοι ξεπέρασαν τον Ναβρότσκι από τα δεξιά στον πρώτο γύρο, υποστηρίζοντας ότι το PiS είναι υπερβολικά κατεστημένο κόμμα.  Μαζί συγκέντρωσαν 21%.

Το Κόμμα της Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ) κέρδισε τις εκλογές πέρυσι και το Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ήρθε δεύτερο τον Φεβρουάριο, υιοθετώντας την έννοια της «επαναμετανάστευσης», δηλαδή της επιστροφής μεταναστών και ακόμη και πολιτών στις χώρες προέλευσής τους.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή των ριζοσπαστικών δεξιών κομμάτων στην εξουσία μπορεί να μειώσει την αντισυστημική τους απήχηση. Αυτό λειτούργησε σε κάποιο βαθμό στις σκανδιναβικές χώρες, αλλά η Αυστρία αποτελεί ισχυρό αντεπιχείρημα.

Ορισμένα κόμματα, όπως το AfD, και πρόσωπα, όπως ο ηγέτης του FPÖ Χέρμπερτ Κικλ, αποτελούν υπερβολικά μεγάλο κίνδυνο για τις δημοκρατικές αξίες και το κράτος δικαίου για να τους δοθεί εξουσία από παραδοσιακούς κυβερνητικούς εταίρους.

Πολλά συντηρητικά κόμματα του κυρίαρχου ρεύματος προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της σκληρής δεξιάς με μίμηση. Αυτό συνήθως δεν αποδίδει, ειδικά όταν πρόκειται κυρίως για ρητορική. Οι ψηφοφόροι προτιμούν το αυθεντικό. Όμως είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι οι ανησυχίες των ψηφοφόρων μπορούν απλώς να απαξιωθούν, αντί να αντιμετωπιστούν. Οι ανησυχίες για την ανεξέλεγκτη μετανάστευση είναι ένα προφανές παράδειγμα.

Με την πανδημία, τον υψηλό πληθωρισμό και τον πόλεμο, τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν περίοδος ευνοϊκή για τους λαϊκιστές στην Ευρώπη. Αυτοί οι παράγοντες ίσως υποχωρήσουν, αλλά η αντισυστημική οργή ήρθε για να μείνει, τροφοδοτούμενη από το αφήγημα της προδοσίας των ελίτ. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όσο οι εκλογικές βάσεις κατακερματίζονται και απαιτούνται ευρύτεροι συνασπισμοί για να κυβερνήσουν.

Με τη βοήθεια των κοινωνικών δικτύων, οι λαϊκιστές της Ευρώπης έχουν γίνει δεξιοτέχνες στην πόλωση, την απλοποίηση και την καταγγελία. Τα μετριοπαθή κόμματα χρειάζονται πιο τολμηρές πολιτικές, απτά αποτελέσματα και πιο ελκυστικές προσωπικότητες για να τους αντιμετωπίσουν.

Η αργή, γραφειοκρατική κεντρώα πολιτική δεν επαρκεί. Αν δεν αρχίσουν να αποδίδουν, τα δεξιά κόμματα που τώρα έρχονται δεύτερα μπορεί να κερδίσουν την επόμενη φορά.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation