Δύο είναι τα μέχρι σήμερα συμπεράσματα από την παρακολούθηση των εξελίξεων στο χρηματιστηριακό ταμπλό αλλά και στις οικονομικές εξελίξεις:

Πρώτον, ότι η Σοφοκλέους ακολουθεί τη διεθνή χρηματιστηριακή τάση και μάλιστα με επιθετικότερη συμπεριφορά, υπεραποδίδοντας όταν οι ξένες αγορές ανεβαίνουν και υποαποδίδοντας όταν τα διεθνή χρηματιστήρια υποχωρούν. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα, όπου τα νέα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ήταν θετικά, είδαμε την ανοδική αντίδραση και στο Χ.Α. Πάντως, σύμφωνα με τους τεχνικούς αναλυτές, σημαντική είναι η επόμενη εβδομάδα όπου αναμένονται αξιόλογα «σήματα» για τη μελλοντική πορεία των διεθνών χρηματιστηρίων.

Και δεύτερον, ότι ενώ η αμερικανική οικονομία φαίνεται πως σιγά-σιγά ξεπερνάει την κρίση, στην Ελλάδα λέγεται ότι αυτή «ήρθε για να μείνει», καθώς σχεδόν όλοι οι οικονομικοί παράγοντες βλέπουν την οικονομία να διανύει ένα πολύ δύσκολο β΄ εξάμηνο και επιπλέον να μην ανακάμπτει σε σημαντικό βαθμό ούτε και το 2010...

Και το εύλογο ερώτημα που τίθεται από πολλούς είναι: πώς συνδυάζονται αυτά τα δύο; Μπορεί ένα χρηματιστήριο να είναι τόσο ξεκομμένο από όσα συμβαίνουν στην οικονομία, στην οποία κατά κύριο λόγο δραστηριοποιούνται οι εισηγμένες εταιρείες του; Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να ζήσουμε ένα σενάριο σημαντικής ανόδου του Γενικού Δείκτη κατά το β΄ εξάμηνο του 2009, όταν τα μηνύματα που θα έρχονται από το μέτωπο της εγχώριας οικονομίας θα είναι αρνητικά;

Βίοι αντίθετοι...

Στις ΗΠΑ έχει ξεκινήσει να διαμορφώνεται θετικό κλίμα, βασισμένο κυρίως σε δείκτες παρά σε απτά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, έχουν παρατηρηθεί κάποια αρχικά αισιόδοξα στοιχεία (ιδίως στις αγορές εργασίας και κατοικίας), τα πρώτα αποτελέσματα εξαμήνου είναι μάλλον καλά, ενώ ανοδικά φαίνεται να επιδρούν και ορισμένοι δείκτες-προπομποί, με ενδεικτική περίπτωση τον leading indicator, ο οποίος θεωρείται από τους οικονομολόγους ότι εκτιμά τις οικονομικές τάσεις στους επόμενους 6 - 12 μήνες.

Έτσι, ο σύνθετος δείκτης οικονομικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ αυξήθηκε τον Ιούνιο για τρίτο συνεχόμενο μήνα και αυτό είναι ένδειξη ότι η ύφεση φτάνει στο τέλος της, σύμφωνα με την έρευνα του ιδιωτικού οίκου Conference Board.

Αντίθετα, ούτε από τους δείκτες, ούτε από τα στοιχεία, αλλά ούτε και από τις προβλέψεις των παραγόντων της αγοράς προκύπτει ανάλογη αισιοδοξία για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα:

- Η πορεία της βιομηχανικής παραγωγής (στοιχεία Μαΐου) παραμένει απογοητευτική, καταγράφοντας υποχώρηση 20% - 30% στους περισσότερους κλάδους αλλά και 10% περίπου στον θεωρούμενο αμυντικό κλάδο των τροφίμων. Ακόμα κι αν στο δεύτερο εξάμηνο παρατηρηθεί υποχώρηση της πτώσης εξαιτίας των ορίων του destocking, όλα δείχνουν ότι η βιομηχανία τείνει προς ισορροπία σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα του 2008.

- Το ποσοστό πτώσης των συγκρίσιμων πωλήσεων (like for like) στο λιανικό εμπόριο υπερβαίνει πολύ το 10% στους περισσότερους κλάδους, ενώ δεν λείπουν και οι δραστηριότητες στις οποίες η κάμψη υπερβαίνει και το 20%. Μπορεί βέβαια να παρατηρείται ανάκαμψη από τον «πάτο» του Απριλίου, αλλά για σημαντικό rebound πριν από το τελευταίο τρίμηνο του έτους δεν μιλάει ούτε και ο πλέον αισιόδοξος παράγοντας του κλάδου.

- Κανείς δεν περιμένει τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας (της λοκομοτίβας της ελληνικής οικονομίας) πριν από το τρίτο τρίμηνο του 2010.

- Αν σε όλα αυτά κάποιος συνεκτιμήσει ότι η ελληνική οικονομία θα επηρεαστεί δυσμενώς από τα κυβερνητικά φοροεισπρακτικά μέτρα που αναμένονται το φθινόπωρο αλλά και από το ασταθές πολιτικό κλίμα, τότε δημιουργείται μία εικόνα που δεν δείχνει ευχάριστη για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, τουλάχιστον μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο.

Τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά στις επιδόσεις των εισηγμένων εταιρειών; Με βάση λοιπόν τις εκτιμήσεις των αναλυτών έχουμε:

- Την πλειονότητα των εισηγμένων εταιρειών να κλείνει το 2009 είτε με ζημίες είτε με κέρδη πολύ χαμηλότερα σε σύγκριση με αυτά του 2008 και πόσο μάλλον με εκείνα του 2007.

- Πολύ χαμηλότερες διανομές μερισμάτων το 2010 σε σχέση με φέτος.

- Διατήρηση σε γενικές γραμμές των κακών φετινών αποτελεσμάτων και μέσα στο 2010.

- Μετριότατους χρηματιστηριακούς δείκτες για πολλές εισηγμένες, παρά το γεγονός ότι έχουν απολέσει πολύ μεγάλο ποσοστό της χρηματιστηριακής τους αξίας ή/και παρότι δεν συμμετείχαν ουσιαστικά στην τελευταία ανοδική κίνηση που ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο.

- Μείωση των αρχικών προσδοκιών σε πολύ ισχυρά «χαρτιά», όπως του ΟΤΕ (η κρίση πλήττει και τον κλάδο των τηλεπικοινωνιών), του ΟΠΑΠ (βλέπε επιπτώσεις από τα πρόσφατα φορολογικά μέτρα) κ.λπ. 

ΤΑ «ΟΠΛΑ» ΤΟΥ Χ.Α.

Και επανερχόμαστε στο βασικό μας ερώτημα: είναι δυνατόν να συνδυαστεί η αξιοσημείωτη και διατηρήσιμη άνοδος του Γενικού Δείκτη στο Χ.Α. βασισμένη στα θετικά νέα από το εξωτερικό όταν η ελληνική οικονομία αναμένεται ότι θα συνεχίσει να υφίσταται τις συνέπειες της κρίσης και μέσα στο 2010; Και όλα αυτά όταν το «έξυπνο χρήμα» των ξένων θεσμικών επενδυτών είναι εκείνο που ελέγχει τους δεικτοβαρείς τίτλους της Σοφοκλέους;

Απάντηση στο ερώτημα που να συμβιβάζει την παραπάνω αντίφαση είναι -σύμφωνα με παράγοντες της χρηματιστηριακής αγοράς- να δούμε μεν άνοδο στον Γενικό Δείκτη, που όμως δεν θα παρουσιάζεται γενικευμένη, αλλά θα επικεντρώνεται κυρίως:

1) Σε όσες μετοχές έχουν δείξει ισχυρά δείγματα άμυνας στην κρίση (βλέπε μεγάλες κατασκευαστικές, Fourlis, Jumbo κ.ά.).

2) Στους τίτλους που επηρεάζονται περισσότερο από τη διεθνή συγκυρία, παρά από τα τεκταινόμενα στην ελληνική οικονομία (εξαγωγικά «χαρτιά» κ.λπ.).

3) Στις μετοχές που εκτιμάται ότι μπορούν να ανακτήσουν δυνάμεις και κέρδη, ακόμη και σε περιβάλλον χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης για την εγχώρια οικονομία, αλλά καλύτερου διεθνούς κλίματος (π.χ. τράπεζες).

Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, την οποία εκφράζουν παράγοντες της αγοράς, η Σοφοκλέους θα μπορούσε να διεκδικήσει συμμετοχή σε ενδεχόμενη διεθνή χρηματιστηριακή ανάκαμψη, αλλά με λιγότερες βασικές μετοχικές επιλογές σε σχέση με το παρελθόν.

Και γι’ αυτόν τον λόγο ίσως σήμερα βλέπουμε αυτή τη μεγάλη επικέντρωση του όγκου των συναλλαγών σε τόσο μικρό αριθμό μετοχών και μάλιστα στον τραπεζικό κλάδο και σε λίγους ακόμη τίτλους.

Οι τράπεζες ειδικότερα καταφέρνουν σταδιακά να διευρύνουν το καθαρό επιτοκιακό τους περιθώριο, μετά τον «πάτο» του πρώτου φετινού τριμήνου και έτσι, σε περίπτωση που τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν παρουσιάσουν αξιοσημείωτη επιδείνωση μέχρι το τέλος του έτους, τότε θα έχουν κάθε λόγο να βλέπουν το μέλλον με αισιόδοξο τρόπο.

Η κίνηση μάλιστα της Εθνικής να προχωρήσει σε τόσο μεγάλη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου όχι μόνο δεν φόβισε την αγορά, όχι μόνο δεν έπληξε τις άλλες μετοχές του κλάδου, αλλά ενίσχυσε ολόκληρο τον κλάδο, αποδεικνύοντας ότι «λεφτά για να επενδυθούν στην Ελλάδα υπάρχουν», αρκεί να υπάρξει το «κατάλληλο story». Και μέχρι στιγμής τουλάχιστον -και παρά την έλλειψη ορατότητας- οι τράπεζες φαίνεται να το προσφέρουν. 

* Αναδημοσίευση από το 592ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 24 - 28 Ιουλίου 2009.