Πού «μπάζει νερά το σχέδιο «Buy Europe» της φον ντερ Λάιεν

Ακόμα δεν ανακοινώθηκε το επίδοξο σχέδιο που κατάρτησε η πρόεδρος της Κομισιόν  για να αυξήσει την κατανάλωση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ήδη η Επιτροπή άρχισε να βγάζει παραγράφους και να ξαναγράφει κανόνες μετά και τις ενστάσεις αρκετών κρατών-μελών.

Έτσι σήμερα, σύμφωνα με πληροφορίες του Euro2day.gr, αντί για την πολυαναμενόμενη πομπώδη ανακοίνωση του σχεδίου θα δούμε απλά την περιγραφή της πρότασης, η οποία αναμένεται να κατατεθεί στην Σύνοδο Κορυφής της άλλης εβδομάδας για να συζητηθεί από τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εάν η Ούρσουλα Βον Ντερ Λάιεν υποκύψει πλήρως στις ενστάσεις τότε θα πρόκειται για ακόμα μια προσωπική ήττα της, σε μια περίοδο που η δημοφιλία και η επιρροή της βρίσκονται στο ναδίρ.

Εδώ και 48 ώρες, οι Βρυξέλλες κόβουν και ράβουν το σχέδιο «Buy Europe» καθώς υπάρχουν ακόμα και Επίτροποι που διαφωνούν, εκτροχιάζοντας έτσι την προσπάθεια φον ντερ Λάιεν.

Στο «Buy Europe» ουσιαστικά αντιτίθενται εννέα κράτη-μέλη που θεωρούν ότι το σχέδιο δεν συμφέρει οικονομικά ενώ νομικά το θεωρούν μη εφαρμόσιμο. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε προαναγγείλει την πρόταση ως τη νέα απόδειξη ότι η Ευρώπη μπορεί να αποκτήσει βιομηχανική κυριαρχία. Φαίνεται όμως πως και εδώ κινδυνεύει να μετατρέψει το φιλόδοξο σχέδιο σε ακόμη μια αποτυχημένη υπόσχεση.

Το «70% made in Europe» που κατέρρευσε

Σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times, η Κομισιόν είχε επεξεργαστεί πρόταση στο πλαίσιο του Industrial Accelerator Act που θα απαιτούσε ορισμένα «κρίσιμα αγαθά» -από ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μπαταρίες έως τεχνολογίες καθαρής ενέργειας και εξαρτήματα υποδομών- να έχουν έως και 70% ευρωπαϊκή προέλευση προκειμένου να είναι επιλέξιμα για δημόσιες προμήθειες, επιδοτήσεις ή κρατική χρηματοδότηση. Οι FT σημειώνουν ότι η ρήτρα αυτή θεωρούνταν «το πιο επιθετικό βήμα της Ευρώπης προς βιομηχανική αυτονομία εδώ και δεκαετίες».

Διπλωματικές πηγές ανέφεραν στο Euro2day.gr αυτή η προϋπόθεση είναι και η πιο σημαντική.

Ωστόσο, η ίδια εφημερίδα αποκαλύπτει ότι αξιωματούχοι της Επιτροπής προειδοποίησαν εσωτερικά πως η εφαρμογή μιας τέτοιας δέσμευσης κινδυνεύει να δημιουργήσει σοβαρά κόστη για τις βιομηχανίες, να επιδεινώσει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και να προκαλέσει διεθνείς προσφυγές στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Επιπλέον, εκτίμησαν ότι σε πολλούς τομείς — ειδικά στην καθαρή ενέργεια και στην αυτοκινητοβιομηχανία — δεν υπάρχει σήμερα επαρκής ευρωπαϊκή παραγωγική ικανότητα ώστε να καλύψει τις ανάγκες που θα δημιουργούσε μια τέτοια υποχρέωση.

Η απάντηση της Κομισιόν είναι ότι «αυτό ακριβώς πρέπει να γίνει για να πάρει μπρος η λεγόμενη νέα βιομηχανία της Ε.Ε.», απάντησε στο Euro2day.gr διπλωματική πηγή.

Η «εξέγερση των εννέα»

Το Reuters αποκάλυψε ότι εννέα χώρες -Σουηδία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Τσεχία, Σλοβακία, Εσθονία, Λετονία και Μάλτα- υπέβαλαν κοινό κείμενο στην Κομισιόν όπου εξέφρασαν «εξαιρετική ανησυχία» για μια τέτοια πολιτική. Σύμφωνα με το Reuters, οι εννέα προειδοποίησαν πως:

1. Οι δεσμευτικές ποσοστώσεις θα αυξήσουν τις τιμές για τις δημόσιες συμβάσεις
2. Θα μειώσουν τις επιλογές για αρχές και καταναλωτές
3. Θα δημιουργήσουν γραφειοκρατικό χάος για την επαλήθευση του ευρωπαϊκού περιεχομένου
4. Ενδεχομένως θα αποθαρρύνουν επενδύσεις σε τομείς όπου η Ευρώπη ήδη υστερεί.

Το Reuters σημειώνει ότι οι χώρες αυτές -μικρές, ανοιχτές οικονομίες, με ισχυρούς εξαγωγικούς τομείς- ανησυχούν πως ένα σκληρό «Buy Europe» θα ισοδυναμούσε με μια επιστροφή στον προστατευτισμό, πιθανότατα εις βάρος των ίδιων.

Την ίδια στιγμή, το Παρίσι προσπαθεί να συνδέσει το «Buy Europe» με μια ευρύτερη εμπορική στρατηγική εναντίον των κινεζικών πλατφορμων Temu, Shein, AliExpress και Alibaba, οι οποίες -σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες που επικαλείται το Reuters- έχουν «σαρώσει» την Ευρώπη σε όγκο δεμάτων, με τεράστιο μέρος των προϊόντων να είναι χαμηλής ποιότητας ή παραβιάζουν ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας.

Η Γαλλία, μέσω σειράς παρεμβάσεων σε επίπεδο ΕΕ, επιδιώκει:

1. Την κατάργηση της δασμολογικής «χάρης» για δέματα κάτω των €150 (κάτι που η Κομισιόν ήδη σχεδιάζει για το 2026),
2. Την επιβολή τελωνειακών ελέγχων και άμεσων τελών σε μαζικές εισαγωγές από Κίνα,
3. Αυστηρότερη εποπτεία βάση DSA,
4. Κριτήρια «προέλευσης / αξιοπιστίας παραγωγής» σε πλατφόρμες που στοχοποιούνται για επικίνδυνα προϊόντα.

Η ένταξη αυτών των μέτρων στο αφήγημα του «Buy Europe» εξυπηρετεί έναν δεύτερο, πολιτικό στόχο: να παρουσιαστεί η Ε.Ε. ως δύναμη που προστατεύει ενεργά την εσωτερική αγορά της από κινεζικό ντάμπινγκ -κάτι που η Γαλλία θεωρεί κρίσιμο.

Πώς χάθηκε το momentum: Παρίσι, Βερολίνο και Ουάσιγκτον δεν ικανοποιούνται

Το σχέδιο είχε σχεδιαστεί -σύμφωνα με κορυφαίες ευρωπαϊκές πηγές- για να λειτουργήσει ως έμπρακτο μήνυμα προς:

1. Τη Γαλλία, που ζητά πιο σκληρή βιομηχανική γραμμή και ανθεκτικότητα στα κινεζικά προϊόντα,
2. Τη Γερμανία, που θέλει βιομηχανική ανασυγκρότηση με κανόνες που δεν τινάζουν στον αέρα τις εξαγωγές της,
3. Τις ΗΠΑ, που πιέζουν την Ευρώπη να αποκτήσει δικές της αλυσίδες παραγωγής και να δείξει «στρατηγική ωριμότητα».

Με την αποδόμηση όμως της πιο ουσιαστικής διάστασης του σχεδίου -των δεσμευτικών ποσοστώσεων και του αυστηρού ενισχυμένου procurement- η Φον Ντερ Λάιεν κινδυνεύει να παραδώσει ένα πακέτο που δεν ικανοποιεί κανέναν.

Όπως μεταδίδουν οι Financial Times, ακόμη και στενοί της σύμβουλοι παραδέχονται ότι «η φιλοδοξία αποδυναμώνεται, η συνοχή χάνεται και το αποτέλεσμα δύσκολα θα πείσει τους μεγάλους παίκτες».

Η σημερινή ανακοίνωση: Ένα «ήπιο» σχέδιο αντί για τολμηρή στροφή

Το σημερινό πακέτο φαίνεται πως θα αποτελέσει μια μίξη από:

1. Κίνητρα για εγχώρια παραγωγή
2. Προαιρετικά περιβαλλοντικά κριτήρια και προτιμήσεις
3. Ηπιους μηχανισμούς προτίμησης ευρωπαϊκών προϊόντων
4. Επιτάχυνση του σχεδίου για κατάργηση ατέλειας στα κινεζικά δέματα.

Για άλλη μια φορά ένα πρόβλημα της Ε.Ε., αντί για «επαναφορά της βιομηχανικής Ευρώπης», κινδυνεύει τελικά να αναδειχθεί ως ένδειξη των βαθιών διαιρέσεων εντός της Ε.Ε.

Όπως σχολιάζει Ευρωπαίος διπλωμάτης: «Αυτό το σχέδιο υποτίθεται ότι θα έδειχνε ότι η Ευρώπη μπορεί να δράσει ενιαία και αποφασιστικά. Τώρα δείχνει το αντίθετο. Το Παρίσι απογοητεύεται, το Βερολίνο παραμένει δύσπιστο και η Ουάσιγκτον δεν θα εντυπωσιαστεί».