Επικουρικές συντάξεις: Πώς επιτυγχάνεται ο τέλειος ανταγωνισμός στη διαχείριση

Στο σημερινό άρθρο, με αναφορά στα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, θα τεκμηριώσουμε γιατί και πώς ο οξύς ανταγωνισμός που έχει επικρατήσει και διαφυλάσσεται στην ασφαλιστική αγορά από τη Ρυθμιστική Αρχή εξυπηρετεί τα καλύτερα συμφέροντα των εργαζομένων.

Ο Πίνακας 1 πιο κάτω εμφανίζει τους διάφορους τύπους Επικουρικών Συνταξιοδοτικών Ταμείων που λειτουργούν στην Αυστραλία, τα αποθεματικά που διαχειρίζονται και τον αριθμό τους ανά κατηγορία μέχρι τον περασμένο Μάιο.

Ως συνταξιούχοι πανεπιστημιακοί καθηγητές των οικονομικών, ομολογούμε ότι η περίπτωση της Αυστραλίας, ενώ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του τέλειου ανταγωνισμού που προβάλαμε στους φοιτητές ως μοναδικού για τα συμφέροντα μιας χώρας και των πολιτών της, μας είχε διαφύγει. Τι διαθέτει το οποίο είναι εκπληκτικό; Από τη μια μεριά, έχουμε 179 μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται προκειμένου να προσελκύσουν τις επικουρικές εισφορές των εργαζομένων και από την άλλη, έχουμε σχεδόν 600 χιλιάδες Επικουρικά Συνταξιοδοτικά Ταμεία τα οποία λειτουργούν με λιγότερους από 5 ασφαλιζόμενους. Αυτή η αγορά είναι τόσο τέλεια ανταγωνιστική, ώστε ο έμπρακτος ανταγωνισμός οδηγεί μετά βεβαιότητος στα ακόλουθα αποτελέσματα:

• Μεγιστοποιεί τις αποδόσεις των επικουρικών αποθεματικών, εξασφαλίζοντας ότι σε μακροχρόνια βάση οι ασφαλισμένοι στα επικουρικά συνταξιοδοτικά ταμεία απολαμβάνουν αποδόσεις ίσες με εκείνες όλων γενικά των επενδύσεων στην Αυστραλία.
• Κανένα από τα επικουρικά συνταξιοδοτικά ταμεία, μεγάλο ή μικρό, δεν μπορεί να υστερήσει συστηματικά από τη μέση μακροχρόνια απόδοση των επενδύσεων όλων των επικουρικών ταμείων, γιατί κινδυνεύει να δει τα αποθεματικά που διαχειρίζεται να μεταφέρονται σε άλλα ταμεία.
• Ο κίνδυνος της απώλειας αποθεματικών είναι πραγματικός και συντηρείται από δύο δεδομένα. Το πρώτο είναι ότι η Ρυθμιστική Αρχή φροντίζει να διαχέει συστηματικά την πληροφόρηση για τις αποδόσεις που επιτυγχάνουν βραχυχρόνια, μεσοχρόνια και μακροχρόνια με τις επενδύσεις τους τα διάφορα συνταξιοδοτικά ταμεία. Το δεύτερο δεδομένο είναι ότι οι ασφαλιζόμενοι, κάτω από κάποιες προϋποθέσεις, μπορούν να μεταφέρουν τα αποθεματικά τους σε άλλο πάροχο ανάλογων διαχειριστικών υπηρεσιών.
• Καμιά τράπεζα, καμιά ασφάλεια, και κανένας άλλος χρηματοοικονομικός οργανισμός που δραστηριοποιείται και στην αγορά των επικουρικών συνταξιοδοτικών ταμείων δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα επικουρικά αποθεματικά ως εγγύηση (Collateral) προκειμένου να καλύψει κινδύνους επενδύσεων άλλων απ’ αυτές που αποφασίζονται από τη διοίκηση των ταμείων. Στη χειρότερη περίπτωση, μια τράπεζα ή μια ασφάλεια μπορεί να πτωχεύσει, αλλά αυτό το γεγονός δεν επηρεάζει την αξία των υπό διαχείριση επικουρικών αποθεματικών, τα οποία οι ιδιοκτήτες τους μπορούν να τα μεταφέρουν σε άλλους διαχειριστές της επιλογής τους.
• Από την οικονομική ανάλυση γνωρίζουμε ότι τα άριστα αποτελέσματα μιας αγοράς από κοινωνικής σκοπιάς εξαρτώνται εκτός από τον έμπρακτο και από τον δυνητικό ανταγωνισμό. Ο τελευταίος εξαρτάται με τη σειρά του από το κόστος εισόδου που πρέπει να απορροφήσει μια επιχείρηση για να εισέλθει στην αγορά. Στην προκειμένη περίπτωση, διαπιστώνουμε ότι το κόστος εισόδου είναι εξαιρετικά χαμηλό, γιατί διαφορετικά δεν θα μπορούσε να εξηγηθεί πώς έχουν εισέλθει και λειτουργούν 600 χιλιάδες ταμεία με λιγότερα από πέντε μέλη.

Συνεπώς, δεν έχουμε καμιά επιφύλαξη να συμπεράνουμε ότι η αγορά των επικουρικών συνταξιοδοτικών ταμείων λειτουργεί προς όφελος της Αυστραλίας και των Αυστραλών κατά τρόπο απαράμιλλο. Με άλλα λόγια, με οποιοδήποτε άλλο διαχειριστικό μηχανισμό των επικουρικών εισφορών, τα αποτελέσματα θα ήταν υποδεέστερα.

Συμπληρωματικά με τα ανωτέρω, ισχύει αυτό που με έμφαση τονίσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας. Τα αποθεματικά των επικουρικών ταμείων χρηματοδοτούν σε μεγάλο βαθμό τις επενδύσεις και την ανάπτυξη της οικονομίας. Με τον τρόπο αυτό, οι εργαζόμενοι γίνονται συνιδιοκτήτες των επιχειρήσεων που χρηματοδοτούνται και αντιλαμβάνονται έτσι ότι τα συμφέροντα των κεφαλαιούχων συμβαδίζουν με τα δικά τους. Αυτή είναι μια κοινωνική διευθέτηση στην οποία οι πολίτες, η χώρα και η Δημοκρατία είναι όλοι κερδισμένοι.

Συμπέρασμα

Κανένας θεσμός, καμιά κεντρικά κατευθυνόμενη δημόσια διοίκηση και καμιά πολιτική τάξη δεν μπορεί να εξυπηρετήσει καλύτερα τις ελευθερίες, τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των εργαζομένων από την αγορά και τον ανόθευτο ανταγωνισμό. Κυρίαρχο ρόλο στην αγορά και στον ανταγωνισμό, είτε πρόκειται για τις επικουρικές συντάξεις, είτε για άλλα αγαθά και υπηρεσίες, παίζουν από τη μια μεριά οι πολίτες με τις επιλογές τους και από την άλλη, η πολιτεία, η οποία έχει την ευθύνη της επιβολής των όρων του ανόθευτου ανταγωνισμού.

Γι' αυτό μας απογοητεύει ότι με τη μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε, οι ελληνικές πολιτικές ηγεσίες τεκμηριώνουν ότι δεν έμαθαν τίποτα από την πτώχευση του 2009. Δυστυχώς, η κυβέρνηση, και μάλιστα εις επήκοον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιβεβαιώνει ότι απεχθάνεται την αγορά και τον ανταγωνισμό και όσα βασικά σημαίνουν για τη δημοκρατία.

Στο επόμενο άρθρο μας, θα επικεντρωθούμε στη σύνθεση της διοίκησης ενός τυπικού ταμείου διαχείρισης επικουρικών εισφορών, στις διαδικασίες λήψης των επενδυτικών αποφάσεων, στον έλεγχο και στην πιστοποίηση των αποτελεσμάτων και στη συνέχεια και πειθαρχία της διαχείρισης που επιβάλλουν οι ίδιοι οι ασφαλιζόμενοι μέσα από την ενεργή άσκηση των επιλογών τους.

* Ο Γεώργιος Κ. Μπήτρος είναι Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πα-νεπιστήμιο Αθηνών, ενώ ο Στέργιος Μπακάλης είναι τ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βικτόρια της Αυστραλίας.

*Δείτε εδώ το πρώτο άρθρο της σειράς «Επικουρικές συντάξεις: Βαθιά ελαττωματική η μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε» και το δεύτερο με τίτλο: Επικουρικές συντάξεις: Οι τρεις δομικές διαφορές με την πετυχημένη Αυστραλία