Αλμα ανάπτυξης φέρνει η επενδυτική βαθμίδα, τα τρία σενάρια

Η ενδεχόμενη ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας το τέταρτο τρίμηνο του έτους, με ευνοϊκές επιδράσεις στο κόστος δανεισμού, είναι ικανή να οδηγήσει τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας κατά μισή ποσοστιαία μονάδα υψηλότερα το 2024. 

Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, εξετάζοντας στην τριμηνιαία έκθεσή του τρία διαφορετικά σενάρια εξέλιξης ρυθμού ανάπτυξης και πληθωρισμού, με ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας στο πρώτο, δημοσιονομική συρρίκνωση 10% στο δεύτερο και αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης 2% στο τρίτο. Οι μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το βασικό σενάριο που προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,2% φέτος και του χρόνου με μέσο πληθωρισμό 4,6% το 2023 και 2,3% το 2024 έρχονται στην περίπτωση ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας. Σε αυτή την περίπτωση, ο ρυθμός ανάπτυξης ανεβαίνει στο 2,7% του χρόνου και ενισχύεται οριακά στο 2,3% φέτος.

Κατά τα λοιπά, στην έκθεση επισημαίνονται οι ενδείξεις εμμονής των πληθωριστικών πιέσεων, γεγονός που αναδεικνύεται από την επιτάχυνση του πυρήνα του πληθωρισμού στο 8,1% τον Μάιο από 4,8% τον αντίστοιχο περυσινό μήνα και επαναλαμβάνονται οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ σύμφωνα με τις οποίες ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη οφείλεται κατά 45% στα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στο κόστος των εισαγομένων και μόλις κατά 25% στους μισθούς. Το φαινόμενο έχει χαρακτηριστεί ως greedflation (πληθωρισμός ‘απληστίας’) και θέτει νέα διλήμματα στην αντιμετώπισή του.

Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή εμφανίζεται έτοιμο να αναλάβει την ευθύνη κοστολόγησης των προεκλογικών προγραμμάτων των κομμάτων, στον βαθμό που του ανατεθεί μια τέτοια αρμοδιότητα, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες του κόσμου.

Στο μέτωπο των προβλέψεων, το σενάριο 1 ενσωματώνει την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας όσον αφορά την πιστοληπτική αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου. Στο σενάριο αυτό γίνεται η παραδοχή της άμεσης διάχυσης του χαμηλότερου κόστους δανεισμού στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και ειδικότερα η εξάλειψη του πρόσθετου κινδύνου στις ιδιωτικές επενδύσεις. Το σενάριο 2 ενσωματώνει μια ταχύτερη μείωση των εισοδηματικών ενισχύσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους και των αυξημένων τιμών και υποτίθεται ότι θα προκαλέσει μείωση των κρατικών μεταβιβάσεων κατά 10% σε σχέση με το βασικό σενάριο. Τέλος, το σενάριο 3 υποθέτει μια καλύτερη του αναμενόμενου πορεία των δημόσιων εσόδων, που θα επιτρέψει μια αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης κατά 2% σε σχέση με το βασικό σενάριο. Σημειώνεται ότι τα σενάρια είναι διακριτά μεταξύ τους.

Σενάρια προβλέψεων για το 2023 και 2024

Στο βασικό σενάριο, ο ρυθμός μεγέθυνσης του τρέχοντος και του επόμενου έτους θα διαμορφωθεί στο 2,2% ενώ ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 4,6% για το 2023 και θα μειωθεί στο 2,3% το 2024.

Στο σενάριο 1, η επενδυτική βαθμίδα, στον βαθμό που τα θετικά αποτελέσματά της διαχυθούν άμεσα στην πραγματική οικονομία, θα προκαλέσει αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, που θα ενισχύσουν τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στο 2,3% το 2023 και στο 2,7% το 2024, δηλαδή 0,1 και 0,5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το βασικό σενάριο. Συνεπώς, η απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας θα μπορούσε να έχει αξιόλογη θετική επίδραση στο σύνολο της οικονομίας, πέρα από τις ευνοϊκές επιπτώσεις στη διαχείριση του δημόσιου χρέους.

Στο σενάριο 2, η μείωση των κρατικών μεταβιβάσεων θα περιορίσει την ιδιωτική κατανάλωση των νοικοκυριών και θα οδηγήσει το ΑΕΠ σε μεγέθυνση 2% το 2023 και 2,1% το 2024, δηλαδή 0,2 και 0,1 κάτω από το βασικό σενάριο.

Στο σενάριο 3, η αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης θα οδηγήσει σε ρυθμό μεγέθυνσης 2,3% το 2023 και 2,2% το 2024, δηλαδή 0,1 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το βασικό σενάριο για το 2023 αλλά χωρίς διαφορά από το βασικό σενάριο για το 2024.

Παρατηρούμε, τέλος, ότι τα σενάρια δεν επηρεάζουν την πρόβλεψη του πληθωρισμού του βασικού σεναρίου.

Οι προβλέψεις του βασικού και των εναλλακτικών σεναρίων υπόκεινται σε αβεβαιότητες και κινδύνους. Για παράδειγμα, τυχόν βραδύτερη ανάκαμψη της οικονομίας της Ευρωζώνης θα καθυστερήσει την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και την περαιτέρω αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους. Η περαιτέρω αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ο οποίος θα μπορούσε να αποδειχθεί περισσότερο επίμονος από ό,τι αναμένεται, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία.

Ο πληθωρισμός θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο επίμονος, αν λάβουν χώρα εκτεταμένες μισθολογικές αυξήσεις καθώς και αν συνεχιστεί η αύξηση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων. Οι καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και η αύξηση των επιτοκίων θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερες του αναμενομένου επενδύσεις. Ενώ η αύξηση των επιτοκίων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκ νέου άνοδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, επηρεάζοντας τη δυνατότητα των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την ανάκαμψη.  Τέλος, η συνέχιση των πληθωριστικών πιέσεων και η υιοθέτηση αυστηρότερου δημοσιονομικού πλαισίου που περιορίζει τη δυνατότητα δημοσιονομικών μεταβιβάσεων θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω τις κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες.

Οι προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού δεν διαφέρουν έντονα από τις προβλέψεις άλλων οργανισμών. Πριν από την ανακοίνωση των στοιχείων ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Εαρινές Προβλέψεις για την Ελλάδα ανέμενε μεγέθυνση 2,4% για το 2023 και 1,9% για το 2023 ενώ ο πληθωρισμός ανέμενε να διαμορφωθεί στο 4,2% το 2023 και στο 2,4% το 2024. Το ΔΝΤ στις πρόσφατες προβλέψεις του (Απρίλιος 2023) προβλέπει μεγέθυνση για το 2023 κατά 2,6% και κατά 1,5% για το 2024.

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας 2023-2026 που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29/4/2023, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2023 προβλέπεται στο 2,3%, στο 3,0% για τα έτη 2024-2025 και στο 2,1% για το 2026. Για τον πληθωρισμό προβλέπεται μια καθοδική πορεία, ξεκινώντας από 4,5% το 2023 και αναμένεται να καταλήξει στο 2,4% το 2024 και στο 2,0% για τα έτη 2025-2026. Ο ΟΟΣΑ (Ιούνιος 2023) προβλέπει μεγέθυνση 2,2% για το 2023 και 1,9% για το 2024, ενώ για τον πληθωρισμό (Εναρμονισμένος ΔΤΚ) προβλέπει 3,9% για το τρέχον έτος και 3,2% για το 2024.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος, η ελληνική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 2,2% το 2023, με 3,0% το 2024 και με 2,7% το 2025. Για τον πληθωρισμό (βασισμένος στον ΕνΔΤΚ) προβλέπει να διαμορφώνεται στο 4,3% για το 2023, στο 3,8% για το 2024 και στο 2,3% για το 2025.