Κάθετος Διάδρομος: Τα 3+1 οφέλη για την Ελλάδα και το πρώτο τεστ

Αν και στην πρώτη «δοκιμαστική» δημοπρασία με το νέο καθεστώς δεν υπήρξε εμπορικό ενδιαφέρον, προφανώς λόγω των στενών χρονικών περιθωρίων που δεν επέτρεψαν στους ενδιαφερόμενους να προετοιμαστούν επαρκώς, το κοινό μήνυμα των χωρών είναι ότι δεσμεύονται να επιταχύνουν το project.

Τα δύο νέα έργα έχουν στόχο να αυξήσουν τη μεταφορική ικανότητα από Ελλάδα προς Βουλγαρία με σημείο διασύνδεσης το Σιδηρόκαστρο και από Βουλγαρία προς Ρουμανία με σημείο διασύνδεσης την Kresna, με αμφότερα να έχουν στόχο ολοκλήρωσης το πρώτο τρίμηνο του 2026.

Στην ίδια κατεύθυνση αναμένεται να τεθούν το επόμενο διάστημα σε λειτουργία δυο κρίσιμες υποδομές στο ελληνικό σκέλος, ικανές να επιτρέψουν ροές 8,5 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως μη ρωσικού αερίου προς το Βορρά, με προοπτική αύξησης στα 10 bcm τον χρόνο, εφόσον φυσικά αυξηθεί και η δυναμικότητα του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB.

Στη σημασία των έργων που συμπληρώνουν κάποιοι ακόμη κρίκοι της «αλυσίδας» του Διαδρόμου στάθηκε χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, που παρέστη στη Βουλγαρία στην τελετή εγκαινίων των έργων, παρουσία του πρωθυπουργού Ρόσεν Ζελιάζκοφ, και είχε συνομιλίες με τον Βούλγαρο ομόλογό του Ζέτσο Στάνκοφ. 

«Το φυσικό αέριο που ξεκινάει από τη χώρα μας θα φτάνει στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αυτό έχει πολύ μεγάλη αξία ενεργειακά, καθώς αναδεικνύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της χώρας μας στην ενεργειακή αυτονομία και ασφάλεια της Ευρώπης. Έχει όμως και μεγάλη σημασία γεωστρατηγική, γιατί δημιουργούνται νέες αρτηρίες διασύνδεσης της χώρας μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το τέλος του Solidarity Ring και ο πήχης των 10 δισ. κυβικών μέτρων

Απαριθμώντας τα οφέλη του έργου για την Ελλάδα, ο καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και Συντονιστής Διεθνούς Ενεργειακής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, Δρ. Θόδωρος Τσακίρης που το «τρέχει» από το 2023, επισημαίνει ότι αποτελεί τμήμα μιας μεγαλύτερης προσπάθειας που συνδέεται με την ενεργοποίηση του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB το 2022 και την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του FSRU Αλεξανδρούπολης το 2024. Εργα δηλαδή που δείχνουν τη σύσφιξη της ελληνοβουλγαρικής ενεργειακής συνεργασίας. Συνοψίζει σε 4 τα οφέλη για την Ελλάδα: 

1. Το γεγονός ότι ο Κάθετος Διάδρομος διασφαλίζει ότι η Ελλάδα (και όχι η Τουρκία) μέσα από τα τερματικά σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην πλήρη απεξάρτηση των χωρών της Νοτιοανατολικής και Ανατολικής Ευρώπης από το ρωσικό αέριο, εφαρμόζοντας με αυτόν τον τρόπο την Ευρωπαϊκή Στρατηγική του RepowerEU και ενισχύοντας ουσιαστικά την ενεργειακή ασφάλεια και ανθεκτικότητα της Ουκρανίας.

2. Το σχέδιο αγωγών «Δάκτυλος Αλληλεγγύης» (Solidarity Ring) που απέκλειε το 2023 την Ελλάδα από την αλυσίδα των συγκεκριμένων υποδομών προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη απέτυχε τον στόχο του. Ο λόγος για το ρωσικό σχέδιο ανάδειξης της Τουρκίας σε περιφερειακό hub αερίου, που είχε επιχειρήσει να προωθήσει η τότε βουλγαρική κυβέρνηση Ντένκοφ, «πατώντας» στη δεδηλωμένη πρόθεση του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, να διπλασιάσει τις προς εξαγωγή στην ΕΕ ποσότητες, από τα 11 στα 27 bcm μέχρι το 2027.

3. Στον αντίποδα, ανοίγει ο δρόμος για αύξηση της εξαγωγικής δυναμικότητας φυσικού αερίου από Ελλάδα προς Βουλγαρία από τα 2,3 στα 3,6 bcm τον χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με την επερχόμενη αύξηση της μεταφορικής ικανότητας του IGB από 3 σε 5 bcm ετησίως, η συνολική διαμετακομιστική δυναμικότητα της Ελλάδας προς τον Βορρά μπορεί να αυξηθεί στα 8,6 bcm/έτος.

4. Επιπλέον, μαζί με την υλοποίηση και του αγωγού διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία (1,5 -3 bcm) η εξαγωγική δυναμικότητα των ελληνικών υποδομών φυσικού αερίου από τη Βόρεια Ελλάδα έως τη Σερβία, τη Σλοβακία και την Ουκρανία μπορεί να φτάσει ακόμη και στα 11,6 bcm, όπως εκτιμά ο κ. Τσακίρης

Η αποτυχημένη πρώτη δημοπρασία

Η εικόνα θα ήταν ακόμη καλύτερη, αν χθες είχε στεφθεί και από επιτυχία το πρώτο τεστ για δέσμευση μιας μικρής δυναμικότητας για μεταφορά αερίου από Ελλάδα προς Ουκρανία, με την εφαρμογή της ενιαίας μειωμένης ταρίφας διαμετακόμισης για την οποία συμφώνησαν μια ημέρα πριν οι πέντε Διαχειριστές. Της Ελλάδας (ΔΕΣΦΑ), της Βουλγαρίας (Bulgartransgaz), της Ρουμανίας (Transgaz), της Μολδαβίας (VestMoldTransgaz) και της Ουκρανίας (GTSOU).

Η πρώτη ωστόσο μηνιαία δημοπρασία για προμήθειες φυσικού αερίου από τα Βαλκάνια προς την Ουκρανία δεν κατέγραψε καμία πώληση. Τα στενά χρονικά περιθώρια (ανακοινώθηκε μόλις μια μέρα πριν) δεν επέτρεψαν προφανώς στους ενδιαφερόμενους να προετοιμαστούν επαρκώς και να καταθέσουν προσφορές, ειδικά όταν η δημοπρασία αφορούσε ένα νέο προϊόν, την ενιαία ταρίφα, που προέκυψε από τη σύμπραξη των πέντε Διαχειριστών.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η δημοπρασία θα επαναληφθεί εντός του Ιουνίου και εκφράζεται η εκτίμηση ότι η έκβαση θα είναι διαφορετική. Στη δεύτερη αυτή προσπάθεια θα φανεί κατά πόσο το ποσοστό μείωσης 25% στα κόστη διέλευσης από την Ελλάδα μέχρι τη Ρουμανία και 46% από τη Μολδαβία έως την Ουκρανία είναι αρκετό ή όχι, για να προσελκύσει εμπορικό ενδιαφέρον.