Πλαφόν €200 ανά μεγαβατώρα εισηγείται η Κομισιόν

Οι Βρυξέλλες επεξεργάζονται ένα πλαφόν ύψους 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας εκτός φυσικού αερίου, ως μέρος των προσπαθειών για την καταστολή της ενεργειακής κρίσης της ΕΕ. 

Στο προσχέδιο προτάσεων που έχει στην κατοχή του το Euro2day.gr, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι συνέστησε στα κράτη-μέλη να περιορίσουν την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας από παραγωγούς όπως αιολικά πάρκα, πυρηνικά πάρκα και εργοστάσια άνθρακα, τα οποία καθορίζονται από την υψηλή τιμή του φυσικού αερίου, σε €200 η MWh. Η τρέχουσα τιμή spot για την ηλεκτρική ενέργεια στη Γερμανία, το σημείο αναφοράς στην περιοχή, είναι πάνω από 450 ευρώ ανά MWh.

Οι τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν εκτοξευθεί επειδή είναι συνδεδεμένες με την τιμή του φυσικού αερίου, είτε η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από αυτό είτε από άλλες πηγές. Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι περίπου 10 φορές υψηλότερες από ό,τι οι μέσοι όροι της τελευταίας δεκαετίας.

Ένα τέτοιο ανώτατο όριο θα μιμείται «τα αποτελέσματα της αγοράς που θα μπορούσαν να αναμένονται, εάν οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού λειτουργούσαν κανονικά και δεν υπόκεινταν στη μετατροπή της ενέργειας ως όπλου μέσω διακοπών του εφοδιασμού με φυσικό αέριο», σημειώνει η Επιτροπή.

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι παραμένει άγνωστη η επίπτωση τόσο των συγκεκριμένων μέτρων όσο και από τη σχεδιαζόμενη επιβολή πλαφόν στη τιμή του ρωσικού αερίου, στις τιμές ενέργειας, καθώς υπάρχουν ειδικοί της αγοράς που υποστηρίζουν ότι το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι σημαντικό, πέρα από την εύλογη συνέπεια της παραγωγής εσόδων που θα τροφοδοτούν κρατικές επιδοτήσεις.

Ιδιαίτερα δε για το πλαφόν στο ρωσικό αέριο, οι ίδιοι εκτιμούν ότι δεν αποκλείεται καθόλου να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, αυξάνοντας τις τιμές, ενώ δημιουργεί και τις προϋποθέσεις (λόγω καταστρατήγησης της ελεύθερης διαμόρφωσης τιμής και άρα των όρων των συμβολαίων) για άμεση και πλήρη διακοπή της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς όλη την Ευρώπη.

Το Euro2day.gr έθεσε αυτό το σχέδιο κανονισμού υπόψη και στελεχών της ελληνικής αγοράς, σύμφωνα με τους οποίους, παρότι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση ως προς τις inframarginal τιμές, είναι μάλλον κατώτερο λειτουργικά από το μοντέλο που ήδη ακολουθεί η Ελλάδα. Κι αυτό διότι προβλέπει στατική, μόνιμη τιμή στα 200 ευρώ η μεγαβατώρα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του το ενδεχόμενο να αυξηθούν πολύ οι τιμές των ρύπων, πράγμα που μπορεί να δημιουργήσει ανάγκη αναθεώρησης, αντίθετα με το ελληνικό μοντέλο που είναι πιο δυναμικό στον προσδιορισμό της τιμής.

Αβεβαιότητα...

Συγκεκριμένα, στο κείμενο της πρότασης της Κομισιόν επισημαίνεται ότι «οι τιμές της ενέργειας αναμένεται να παραμείνουν υψηλές λόγω της αβεβαιότητας στην αγορά μετά από μια σειρά διαταραχών στον εφοδιασμό φυσικού αερίου, που μπορεί να εξηγηθεί μόνο από μια σκόπιμη προσπάθεια της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει την ενέργεια ως πολιτικό όπλο. Περαιτέρω διακοπές του ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα ακόμη υψηλότερα επίπεδα τιμών του φυσικού αερίου με αρνητικές επιπτώσεις στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, στο επίπεδο του πληθωρισμού, στη συνολική χρηματοπιστωτική και μακροοικονομική σταθερότητα της ΕΕ και στους πολίτες». (Further disruptions of Russian gas supplies to the EU in the forthcoming weeks or months may result in even higher levels of gas prices with knock-on effects for the price of electricity, level of inflation, the overall EU financial and macroeconomic stability and on citizens).

Σύμφωνα με την Κομισιόν, το ανώτατο όριο θα πρέπει να είναι αρκετά υψηλό, ώστε να μην αποθαρρύνει τις μελλοντικές επενδύσεις σε τεχνολογίες που δεν στηρίζονται στο φυσικό αέριο.

Στην εισήγησή της, η Επιτροπή σημειώνει ότι «τα μέτρα που περιλαμβάνονται στον προτεινόμενο κανονισμό θα συμβάλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως όσον αφορά ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών. Ωστόσο, τα μέτρα ενδέχεται να μην οδηγήσουν στην άμεση επαναφορά των τιμών της ενέργειας στα προ κρίσης επίπεδα ούτε στην εξάλειψη των σημαντικών επιπτώσεων της κρίσης τόσο στον πληθωρισμό όσο και στην ευρωπαϊκή οικονομία». (However, the measures might not result in immediately bringing energy prices back to pre-crisis levels nor removing the significant effects of the crisis on both inflation and the European economy).

Τα κράτη-μέλη πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους πρόσθετους πόρους για να στηρίξουν τους καταναλωτές -για παράδειγμα υποστηρίζοντας όλους τους οικιακούς καταναλωτές με άμεσες επιχορηγήσεις με βάση την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, για να βοηθήσουν στην κάλυψη του κόστους αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή για να στηρίξουν επενδύσεις σε ΑΠΕ, αποθήκευση, ανταπόκριση ζήτησης, μεταφορά και διασύνδεση, με σεβασμό των κανόνων ανταγωνισμού. Ωστόσο, τα έσοδα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για την άμεση υποστήριξη συγκεκριμένων καταναλωτών εκτός των νοικοκυριών. (The Member States must use these additional resources to support consumers -for example by supporting all domestic consumers with direct grants based on their electricity consumption to help cover their electricity purchase costs, or to support investments in RES, storage, demand response, transmission and interconnection, while respecting competition rules. However, the revenues must not be used to directly support specific consumers other than households).

Να σημειωθεί ότι η Κομισιόν εισηγείται και τη στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων αλλά μόνο για το 80% της κατανάλωσής τους.

Η μείωση της κατανάλωσης

Το έγγραφο προτείνει επίσης έναν υποχρεωτικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας 5% κατά τις ώρες αιχμής των τιμών -κάτι που πρότεινε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ένας συνήθης τρόπος για να ενθαρρυνθούν οι βιομηχανικοί χρήστες να μειώσουν τη χρήση ενέργειας σε ώρες αιχμής είναι μέσω συμβολαίων που επιτρέπουν στους διανομείς ηλεκτρικής ενέργειας να μειώνουν την προσφορά, με αντάλλαγμα αποζημίωση ή χαμηλότερους μελλοντικούς λογαριασμούς.

Το έγγραφο της επιτροπής προειδοποιούσε ότι τα κίνητρα που θα χρησιμοποιηθούν πρέπει να είναι «οικονομικά αποδοτικά». 

Πιο αναλυτικά, στην πρόταση σημειώνεται: «Ως απάντηση στον αυξημένο κίνδυνο για τον ερχόμενο χειμώνα και την ανάγκη να μειωθεί η συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, να διατηρηθούν τα αποθέματα καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και να ληφθούν στοχευμένα μέτρα για τη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στις πιο ακριβές ώρες, ο προτεινόμενος κανονισμός ορίζει δύο στόχους μείωσης της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο πρώτος απαιτεί από τα κράτη-μέλη να λάβουν μέτρα για τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (σ.σ. κατά 10%) από όλους τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είναι ακόμη εξοπλισμένοι με έξυπνα συστήματα μέτρησης ή συσκευές που τους επιτρέπουν να προσαρμόζουν την κατανάλωσή τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Τα μέτρα θα πρέπει να είναι αρκετά φιλόδοξα για την επίτευξη του ενδεικτικού στόχου και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, εκστρατείες ενημέρωσης και επικοινωνίας των καταναλωτών και διαγωνισμούς για ανταπόκριση από την πλευρά της ζήτησης ή μη καταναλωμένη ενέργεια. Επιπλέον, για να στοχεύσει συγκεκριμένα τις πιο ακριβές ώρες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, όταν το φυσικό αέριο καθορίζει γενικά την οριακή τιμή, η Επιτροπή προτείνει έναν υποχρεωτικό στόχο μείωσης τουλάχιστον 5% της καθαρής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής.

Ο δεσμευτικός στόχος απευθύνεται πιο συγκεκριμένα σε καταναλωτές που μπορούν να προσφέρουν ευελιξία μέσω των προσφορών μείωσης της ζήτησης σε ωριαία βάση. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να επιλέγουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των στόχων μείωσης της ζήτησης και θα πρέπει, ειδικότερα, να εξετάζουν οικονομικά αποτελεσματικά μέτρα που να βασίζονται στην αγορά, όπως πλειστηριασμοί ή προγράμματα δημοπρασιών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει υφιστάμενα συστήματα ή εθνικά κίνητρα για την ανάπτυξη ανταπόκρισης στη ζήτηση και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει οικονομικά κίνητρα ή αποζημιώσεις στα συμμετέχοντα μέρη της αγοράς. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά πρέπει να σχεδιάζονται για να επιτυγχάνουν μειώσεις της ζήτησης με αποδοτικό κόστος και με ευρεία συμμετοχή για την αποφυγή επιδοτήσεων για συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών που στρεβλώνουν άσκοπα άλλες αγορές».

(The binding target addresses more specifically consumers who can deliver flexibility though demand reduction offers on an hourly basis. Member States should be free to choose the appropriate measures to reach achieve the demand reduction targets and should, in particular, consider economically efficient and market-based measures such as auctions or tender schemes. This may include existing schemes or national incentives to develop demand response and may also include financial incentives or compensation to participating market parties. Such measures must however be designed to achieve cost effective demand reductions, and with broad participation to avoid subsidies for particular consumer categories that unnecessarily distort other markets).

Η αιτιολογία

Στην πρόταση της Κομισιόν επισημαίνεται η ανάγκη να στηριχθούν τα νοικοκυριά αλλά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις:

Energy and in particular electricity is an essential good, as recognised in the European Pillar of Social Rights, and this importance is reflected in the Electricity Directive. The protracted and escalated energy crisis risks is resulting and will further result in record high energy bills for consumers – as existing contracts come up for renewal.

Vulnerable customers and the energy poor are hardest hit as was already last winter, but increasingly middle income households and SMEs who, risk not being able to pay their energy bills – facing the choice between energy and other essential goods or, for SMEs, their financial viability.

This represents a challenge: ensure adequate support so that household consumers continue having access to necessary energy, while not undermining the incentive to save energy. The starting point for action is full recognition of the hardship that households risk facing, including middle income households and need for support measures at national level.

Already a wide range of support measures have been put in place by Member States including based on the Toolbox [explain]. These have included direct income support, reductions in taxes and levies and rebates on consumers energy bills. Member States have also intervened in price setting in the supply of electricity – that is establishing regulated prices for end-consumers.

Article 5 of Directive 2019/944 sets out rules on regulated prices, and in this regard the Commission provided Guidance on Application these rules in the Communication REPowerEU: Joint European Action for more affordable, secure and sustainable energy. However, under Directive 2019/944 such regulated prices may not cover small and medium enterprises and must not be below cost.

As set out in the Communication on short-term market interventions and Long Term Improvements to the Electricity Market Design, the Commission considers it could be acceptable to extend price regulation to SMEs – this reflects the fact that the current energy market situation with high and volatile wholesale gas and electricity prices may be restricting competition and harm customers in the SME segment. However, such a possibility should maintain the incentive to reduce consumption – and thus be limited to 80% of their consumption.