Σουρεαλιστικό ταξίδι 45 ημερών αποκαλύπτει τα κενά του ΝΑΤΟ

Ο Αμερικανός στρατηγός Μπεν Χότζες επέβλεπε μία στρατιωτική άσκηση στην Ευρώπη, όταν σημειώθηκε ένα απρόσμενο περιστατικό σε σιδηροδρομικό σταθμό στην Πολωνία.

Καθώς δεκάδες τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Bradley διέσχιζαν τον σταθμό, ορισμένοι από τους πυργίσκους των πυροβόλων χτύπησαν στην οροφή της αποβάθρας. «Κανείς δεν τραυματίστηκε», δήλωσε ο Χότζες, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη και έκτοτε έχει αποστρατευθεί. «Αλλά ήταν ζημιά χιλιάδων δολαρίων. Και 10 οχήματα δεν θα ήταν κατάλληλα για μάχη για κάποιο διάστημα».

Δέκα χρόνια αργότερα, οι ετοιμόρροπες γέφυρες, οι ασύμβατες σιδηροδρομικές διατομές και η τεράστια γραφειοκρατία εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικά εμπόδια για τη μεταφορά στρατιωτικών μέσων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Μετά τη ρωσική πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022, η Γαλλία δεν κατάφερε να αποστείλει άρματα μάχης στη Ρουμανία από τη συντομότερη χερσαία διαδρομή μέσω Γερμανίας και αναγκάστηκε αντ’ αυτού να τα μεταφέρει διά θαλάσσης μέσω της Μεσογείου, γράφουν οι Financial Times.

Αυτά τα παραδείγματα υπενθυμίζουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι η ευρωπαϊκή κούρσα επανεξοπλισμού δεν περιορίζεται στην προμήθεια όπλων ή στη δημιουργία μεγάλων στρατών. Θα πρέπει επίσης να είναι εφικτή η ταχεία μεταφορά στρατευμάτων, εξοπλισμού και πυρομαχικών από τη Δύση -όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων του ΝΑΤΟ- προς το ανατολικό άκρο της Συμμαχίας.

Σήμερα, θα απαιτούνταν περίπου 45 ημέρες για τη μετακίνηση ενός στρατού από τα στρατηγικά λιμάνια της Δύσης σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία ή την Ουκρανία, σύμφωνα με εκτιμήσεις αξιωματούχων της ΕΕ οι οποίοι προετοίμαζαν νέα πρόταση για τη «στρατιωτική κινητικότητα». Στόχος, ανέφεραν, είναι η μείωση αυτού του χρόνου σε πέντε ή ακόμη και τρεις ημέρες.

Ο Αλεξάντερ Ζόλφρανκ, Γερμανός αντιστράτηγος αρμόδιος για την προετοιμασία της χώρας του για τον κεντρικό της ρόλο σε μια τέτοια επιχείρηση, δήλωσε ότι κάθε στοιχείο πρέπει να λειτουργεί «σαν ελβετικό ρολόι». Ο στόχος, είπε, είναι να σταλεί ισχυρό μήνυμα αποτροπής προς τη Μόσχα: «Ξέρουμε τι σχεδιάζετε και είμαστε έτοιμοι. Κοιτάξτε, είμαστε εδώ».

Σε περίπτωση κινητοποίησης του ΝΑΤΟ θα πρέπει να ξεκινήσει η μετακίνηση στρατευμάτων και εξοπλισμού προς τα ανατολικά. Οι ακριβείς αριθμοί που προβλέπονται για τα διάφορα σενάρια είναι απόρρητοι. Το ίδιο ισχύει και για τις διαδρομές που θα χρησιμοποιούνταν.

Ωστόσο, διπλωμάτες του ΝΑΤΟ δήλωσαν ότι εκτιμήσεις αναλυτών περί 200.000 στρατιωτών, περίπου 1.500 αρμάτων μάχης και άνω των 2.500 άλλων θωρακισμένων οχημάτων που θα μεταφέρονταν από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω της ηπειρωτικής Ευρώπης, είναι σε γενικές γραμμές σωστές.

«Η στρατιωτική κινητικότητα αποτελεί ουσιώδες στοιχείο αποτελεσματικής ασφάλειας και άμυνας, και η κατάλληλη υποδομή βοηθά τους συμμάχους να διασφαλίσουν ότι μπορούμε να μεταφέρουμε τις σωστές δυνάμεις στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή», δήλωσε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.

Ο Χότζες ανέφερε ότι η χαρτογράφηση των βασικών ευρωπαϊκών διαδρομών από την αμερικανική πλευρά έχει βελτιωθεί σημαντικά από το περιστατικό με τους πυργίσκους. Αλλά ο Αλμπέρτο Ματσόλα, εκτελεστικός διευθυντής του ευρωπαϊκού φορέα σιδηροδρομικής βιομηχανίας CER, δήλωσε ότι η Ευρώπη μόλις τώρα αποκτά μια ολοκληρωμένη εικόνα των προβλημάτων. 

Το ευρωπαϊκό τυποποιημένο περιθώριο φόρτωσης -δηλαδή οι μέγιστες διαστάσεις των εμπορικών συρμών ώστε να περνούν με ασφάλεια κάτω από γέφυρες και μέσα από σήραγγες- είναι πολύ στενό για στρατιωτικές μεταφορές. Η κλίση των γραμμών μπορεί επίσης να αποτελέσει πρόβλημα. «Αν έχεις πολύ βαριά φορτία, μπορεί απλώς να πέσουν από το βαγόνι», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ.

Για την αντιμετώπιση του ζητήματος των διαφορετικών σιδηροδρομικών διατομών στις χώρες της Βαλτικής, Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία υλοποιούν ένα έργο ύψους €24 δισ. για την ενσωμάτωσή τους στο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο. Το έργο Rail Baltica σχεδιάστηκε λαμβάνοντας υπόψη τις στρατιωτικές μετακινήσεις, ώστε να γίνει εφικτή η μεταφορά μεγάλων φορτίων.

Η μετακίνηση στρατιωτικών μέσων από την Ισπανία και την Πορτογαλία θα αντιμετώπιζε παρόμοια προβλήματα, καθώς η Ιβηρική χερσόνησος λειτουργεί επίσης με διαφορετικές διατομές από την υπόλοιπη ήπειρο.

Σημαντικές εργασίες πρέπει να γίνουν και στο οδικό δίκτυο, ιδίως στη Γερμανία, της οποίας η γεωγραφική θέση και ο ρόλος ως χώρας υποδοχής 37.000 Αμερικανών στρατιωτών την καθιστούν κεντρικό κρίκο του σχεδίου. Πέρυσι, ένα τμήμα 100 μέτρων της γέφυρας Καρόλα στη Δρέσδη (φωτ.) κατέρρευσε και έγινε σύμβολο της δεινής κατάστασης των δρόμων της χώρας.

Οι παραδόσεις των γαλλικών αρμάτων Leclerc στη Ρουμανία το 2022 χρειάστηκαν εβδομάδες αντί για ημέρες, αφού οι γερμανικές τελωνειακές αρχές τις απέρριψαν επειδή ήταν υπερβολικά βαριές για να μεταφερθούν οδικώς. Αντ’ αυτού, το φορτίο μεταφέρθηκε από το λιμάνι της Μασσαλίας στην Αλεξανδρούπολη και από εκεί σιδηροδρομικώς στη Ρουμανία.

Ένα από τα παράδοξα της μετακίνησης στρατευμάτων προς ανατολάς είναι ότι θα διέρχονταν από χώρες που δεν βρίσκονται σε πόλεμο, γεγονός που σημαίνει ότι οι στρατιωτικές ηγεσίες θα πρέπει να συμμορφωθούν με τους τελωνειακούς κανόνες και τους εργατικούς νόμους που ρυθμίζουν τον χρόνο οδήγησης των οδηγών φορτηγών.

«Αν υπάρχει πραγματικός πόλεμος που έχει κηρυχθεί ως τέτοιος, όλα αυτά τα γραφειοκρατικά εμπόδια καταρρέουν», δήλωσε ο Γιάνικ Χάρτμαν, ερευνητής στο Κολέγιο Άμυνας του ΝΑΤΟ στη Ρώμη. «Αλλά αν αυτό κηρυχθεί, τότε είμαστε ήδη πολύ αργά. Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο… Δεν είμαστε ακόμη σε κατάσταση πολέμου».

Αξιωματούχοι εργάζονται σε μια μορφή «στρατιωτικής Σένγκεν» που θα εναρμόνιζε τις αποσπασματικές ρυθμίσεις σχετικά με τη μετακίνηση στρατευμάτων. Η Γερμανία, η Πολωνία και οι Κάτω Χώρες υπέγραψαν πέρυσι συμφωνία για την απλοποίηση των διασυνοριακών στρατιωτικών μεταφορών μεταξύ τους.