Ο τομέας της υγείας την τελευταία δεκαετία έχει αντιμετωπίσει αλλεπάλληλες και μεγάλες προκλήσεις λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά ακόμα περισσότερο λόγω της πανδημίας της Covid-19. Η πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας τα δύο χρόνια της πανδημίας ήταν ασφυκτική, ωστόσο το ΕΣΥ κατάφερε να ανταποκριθεί, παρέχοντας υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης σε όλους τους πολίτες.
Η παγκόσμια επανεκκίνηση σε όλα τα υγειονομικά συστήματα, φυσικά και στο δικό μας εθνικό σύστημα, εξαιτίας της πανδημίας, προκάλεσε σοκ και μας έκανε να αναζητήσουμε μια νέα προσέγγιση. Εκεί διαπιστώσαμε ότι υπήρχαν οι προϋποθέσεις για μια νέα στρατηγική, πιο ανθρωποκεντρική. Η ανάπτυξη νέων σύγχρονων κλινών ΜΕΘ στα νοσοκομεία της χώρας, η ψηφιακή μεταρρύθμιση των υπηρεσιών υγείας, όπως η χρήση της άυλης συνταγογράφησης και η παραγωγή των εμβολίων κατά της Covid-19, με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών είναι μόνο μερικές από αυτές.
Η ανθεκτικότητα του ΕΣΥ, όμως, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του, της επαρκούς χρηματοδότησης, της συγκράτησης των δαπανών, της απόδοσης και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών που παρέχει.
Το Υπουργείο Υγείας, με τις πρόσφατες παρεμβάσεις του στον τομέα της φαρμακευτικής πολιτικής, επιδιώκει να καταστήσει δημοσιονομικά ανεξάρτητο το ΕΣΥ και να διασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στη συνεχώς εντεινόμενη ζήτηση σε υπηρεσίες, αλλά και στα αυξημένα κόστη των νέων θεραπειών, καινοτόμων τεχνολογιών και φαρμάκων, καθώς και να είναι προετοιμασμένο απέναντι σε κάθε μελλοντική κρίση.
Προτεραιότητα του Υπουργείου Υγείας είναι η έγκαιρη, ισότιμη και ποιοτική πρόσβαση των πολιτών στις αναγκαίες θεραπείες, σε φάρμακα και υπηρεσίες υγείας. Η πολιτική μας στο φάρμακο χαράζεται βάσει της αρχής ότι όλα γίνονται με διαφάνεια και με επίκεντρο τον ασθενή.
Με τα πρόσφατα μέτρα της φαρμακευτικής πολιτικής, νομοθετείται για πρώτη φορά η ρήτρα συνυπαιτιότητας, ενισχύονται οι διαδικασίες της διαπραγμάτευσης των τιμών των φαρμάκων και περιορίζεται η φαρμακευτική δαπάνη.
Επιπλέον, με τις διατάξεις που αφορούν το επενδυτικό clawback, παρέχονται κίνητρα για επενδύσεις σε κλινική έρευνα, ανάπτυξη και κλινικές μελέτες, διαμορφώνοντας ένα ελκυστικό περιβάλλον επενδύσεων σε αυτόν τον τομέα, που θα έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα τόσο στις επενδύσεις, όσο και στην προσέλκυση επιστημόνων, ερευνητών και τη δημιουργία ερευνητικών hub ή οικοσυστημάτων στη χώρα μας.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας, την ανάπτυξη θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης, την εισαγωγή φίλτρων στη συνταγογράφηση, την επιτροπή παρακολούθησης της φαρμακευτικής δαπάνης, διαμορφώνουν κατάλληλους μηχανισμούς ελέγχου και τη βάση για τα διαρθρωτικά μέτρα του εξορθολογισμού της φαρμακευτικής δαπάνης.
Η πρόθεσή μας είναι με τα κατάλληλα εργαλεία, να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών και των παρεχόμενων ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών και ο ασθενής να έχει πρόσβαση στο κατάλληλο φάρμακο όταν το έχει ανάγκη. Εδώ θα ήθελα να σημειώσω ότι ο ασθενής είναι η αφετηρία αλλά και η κατάληξη της πολιτικής μας για το φάρμακο και γι’ αυτό θεσμοθετήθηκαν και ποιοτικά κριτήρια στις νέες νομοθετικές παρεμβάσεις για τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης των φαρμάκων, όπως η θεραπευτική αξία του προϊόντος και η αναγκαιότητα της θεραπείας.
Με τις νέες παρεμβάσεις υιοθετούνται στρατηγικές που εφαρμόζονται ήδη σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με επιτυχία, όπως η σάρωση ορίζοντα (horizon scanning), η θέσπιση κλειστών προϋπολογισμών σε κατηγορίες φαρμάκων με μεγάλη δαπάνη, οι συμφωνίες διαπραγμάτευσης, η εισαγωγή φίλτρων στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης με βάση την Περίληψη Χαρακτηριστικών Προϊόντος, ώστε να περιοριστεί η προκλητή δαπάνη και παράλληλα να εκσυγχρονιστεί ο μηχανισμός ελέγχου με σύγχρονα μοντέλα οικονομικών υγείας. Η ωρίμανση αυτού του σχεδιασμού θα επιτευχθεί με τον ψηφιακό φάκελο ασθενή και τη δημιουργία ηλεκτρονικών μητρώων ασθενών, τα οποία θα είναι χρήσιμα για τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας και θα βοηθήσουν σε μελλοντικές παρεμβάσεις και στρατηγικές πολιτικής φαρμάκου.
Να επισημάνω σε αυτό το σημείο ότι η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού φακέλου έχει συμπεριληφθεί στο πακέτο χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας RRF «Ελλάδα 2.0», μαζί με άλλα έργα που αφορούν την ψηφιακή μεταρρύθμιση του τομέα υγείας, καθώς και έργα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των νοσοκομείων.
Το μέλλον της πολιτικής φαρμάκου θα έχει να αντιμετωπίσει τα επόμενα έτη την ανάπτυξη νέων καινοτόμων θεραπειών, ιδιαίτερα ακριβών βιοφαρμακευτικών προϊόντων, προσωποποιημένης ιατρικής αντιμετώπισης, που απευθύνονται σε ολοένα μικρότερες ομάδες του πληθυσμού και αυξάνουν τη ζήτηση σε χρηματοδότηση του συστήματος.
Τέλος, είναι εξίσου σημαντικό να υπογραμμιστεί η σημαντική συμβολή του υγειονομικού προσωπικού (ιατρών, νοσηλευτών και λοιπού προσωπικού), στη στήριξη του συστήματος υγείας, αλλά και των φαρμακοποιών και των ιδιωτικών φαρμακείων, που στήριξαν το σύστημα υγείας παρέχοντας αποτελεσματικές και ποιοτικές υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Επιπλέον, η πλευρά της βιομηχανίας και της αγοράς του φαρμάκου ευρύτερα έχει συνεισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας, αλλά και στην αγορά εργασίας με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, από υψηλού επιπέδου καταρτισμένο επιστημονικό δυναμικό, συμμετέχοντας ενεργά στην αναστροφή του φαινομένου του brain drain στη χώρα μας.
*Ο Μπάμπης Καραθάνος είναι Σύμβουλος του Υπουργού Υγείας