Παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος: Οι φιλόδοξοι στόχοι και οι νέες προκλήσεις

Ενώ ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος της ανθρωπότητας στην μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής ο καταστροφικός πόλεμος στην Ουκρανία και η εκρηκτική αύξηση του κόστους ενέργειας έρχεται να βάλει ένα ακόμα εμπόδιο στην προσπάθεια του πλανήτη να αντιστρέψει μια πορεία που οδηγεί στην καταστροφή.

Στις 5 Ιουνίου, που γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, το κύριο όχημα των Ηνωμένων Εθνών για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της δράσης για την προστασία του περιβάλλοντος, το ερώτημα αν μπορεί η Ευρώπη και ο πλανήτης να επιταχύνει καθίσταται περισσότερο επίκαιρο από ποτέ.

Όπως είναι γνωστό τον περασμένο Φεβρουάριο οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ενέκριναν συμπεράσματα σχετικά με τα αποτελέσματα της διάσκεψης COP26 για το κλίμα και συμφώνησαν ως προς τις προτεραιότητες των εργασιών της ΕΕ στο πεδίο της κλιματικής διπλωματίας.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα αυτά, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, στο πλαίσιο μιας κοινής προσέγγισης «Ομάδα Ευρώπη», θα συνεργαστούν με εταίρους σε ολόκληρο τον κόσμο για να επιταχύνουν την υλοποίηση των δράσεων και των πρωτοβουλιών που συμφωνήθηκαν στην COP26.

Ποιος είναι ο αντίκτυπος της υπερθέρμανσης του πλανήτη;

Τα τελευταία στοιχεία κορυφαίων επιστημόνων δείχνουν πρωτοφανείς αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη. Σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η υπερθέρμανση προκαλεί αυξημένες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μη αναστρέψιμες αλλαγές στις βροχοπτώσεις, τους ωκεανούς και τους ανέμους σε όλες τις περιοχές του κόσμου.

Όσον αφορά την Ευρώπη, η έκθεση προβλέπει αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων των επεισοδίων υπερθέρμανσης των θαλάσσιων υδάτων, και προειδοποιεί ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις για τη φύση και τους ανθρώπους.

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και τα εντεινόμενα καιρικά φαινόμενα θα οδηγήσουν επίσης σε τεράστιο κόστος για την οικονομία της ΕΕ και θα υπονομεύσουν την ικανότητα των χωρών να παράγουν τρόφιμα.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ανθρώπινη δράση μπορεί να ανατρέψει την πορεία των γεγονότων. Οι άμεσες, ταχείες και μεγάλης κλίμακας μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η επίτευξη μηδενικών εκπομπών CO2 μπορούν να περιορίσουν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της.

Η αντίδραση της ΕΕ στην κλιματική αλλαγή: Στόχοι και νομοθεσία

Η ΕΕ έχει θεσπίσει φιλόδοξη νομοθεσία σε πολλούς τομείς πολιτικής με σκοπό να υλοποιήσει τις διεθνείς της δεσμεύσεις ως προς την κλιματική αλλαγή. Οι χώρες της ΕΕ έχουν θέσει δεσμευτικούς στόχους εκπομπών για βασικούς τομείς της οικονομίας με στόχο τη σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Έως το 2017, η ΕΕ είχε ήδη μειώσει τις εκπομπές της κατά σχεδόν 22% σε σύγκριση με το 1990, επιτυγχάνοντας τρία χρόνια νωρίτερα τον στόχο που είχε θέσει για το 2020 όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών.

Τον Δεκέμβριο του 2020, δεδομένης της δέσμευσης της ΕΕ να αυξήσει τη φιλοδοξία της για το κλίμα κατά τα οριζόμενα στη συμφωνία του Παρισιού, οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν δεσμευτικό ενωσιακό στόχο για καθαρή εσωτερική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990 — μια σημαντική αύξηση σε σχέση με τον προηγούμενο στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά 40% έως το 2030.

Τον Απρίλιο του 2021, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, το οποίο αποσκοπεί στο να κατοχυρωθεί νομοθετικά ο στόχος μείωσης των εκπομπών για το 2030. Η συμφωνία εγκρίθηκε από τους υπουργούς της ΕΕ τον Ιούνιο του 2021.

Αυτή η αυξημένη φιλοδοξία για το κλίμα θα απαιτήσει τον μετασχηματισμό της βιομηχανίας της ΕΕ, αλλά παράλληλα:

• θα δώσει ώθηση στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη
• θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας
• θα αποφέρει οφέλη ως προς την υγεία και το περιβάλλον στους πολίτες της ΕΕ
• θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της ΕΕ χάρη στην προώθηση της καινοτομίας στις πράσινες τεχνολογίες

Μακρόπνοο όραμα: Μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ έως το 2050

Ακριβώς έναν χρόνο πριν από τον καθορισμό του νέου στόχου μείωσης των εκπομπών, οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν τον στόχο μιας κλιματικά ουδέτερης ΕΕ έως το 2050 κατά τη διάρκεια συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αυτό σημαίνει ότι, μέχρι το 2050, η ΕΕ θα μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα βρει τρόπους να αντισταθμίσει τις εναπομένουσες και αναπόφευκτες εκπομπές. Η επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών θα ωφελήσει τους ανθρώπους και το περιβάλλον και θα περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Δράση 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον ΟΗΕ

Απέναντι στην παγκόσμια ενεργειακή κρίση και εν μέσω της επιδεινούμενης κλιματικής έκτακτης ανάγκης, ο ΟΗΕ οργανώνει μια δράση μεγάλης κλίμακας για να υποστηρίξει στην πράξη τη μετάβαση σε καθαρή και οικονομικά προσιτή ενέργεια για όλους, με μηδενικές εκπομπές. Παρουσίασε το Σχέδιο Δράσης «UN-Energy», που εκπονήθηκε από τριάντα κορυφαίους διεθνείς οργανισμούς.

Το Δίκτυο Δράσης για την Ενέργεια φέρνει κοντά τις χώρες που αναζητούν υποστήριξη για στόχους καθαρής ενέργειας με εκείνες τις κυβερνήσεις και επιχειρήσεις που έχουν δεσμευτεί σ' ένα πακέτο άνω των 600 δισ. δολ. ώστε να επιτευχθούν οι παγκόσμιοι πράσινοι στόχοι.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Ο κόσμος είναι ήδη 1,2°C θερμότερος από την προβιομηχανική εποχή και κάθε κλάσμα της αύξησης μετράει. Έρευνες δείχνουν ότι με 2°C υπερθέρμανσης θα έχουμε πιο έντονες ξηρασίες, πιο καταστροφικές πλημμύρες, περισσότερες πυρκαγιές και καταιγίδες. Απέναντι σε αυτή την σκληρή πραγματικότητα ο ΟΗΕ καταθέτει 10 προτάσεις με τις οποίες όλοι μπορούμε να γίνουμε συμμέτοχοι στην προσπάθεια για κλιματική λύση.

Ο ελληνικός κλιματικός νόμος

Ένα νέο τοπίο δημιουργείται για τις ελληνικές επιχειρήσεις μετά την ψήφιση του κλιματικού νόμου. Και αυτό γιατί επιβάλει σειρά υποχρεώσεων η μη τήρηση των οποίων συνεπάγεται και σημαντικά πρόστιμα. Μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες που εισάγει είναι ότι από το 2023 επιχειρήσεις που ανήκουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες, θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το προηγούμενο έτος η οποία θα επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα.

Οι θέσεις των ειδικών

«Απέναντι στην κλιματική αλλαγή, η παγκόσμια κοινότητα καλείται να εξασφαλίσει ανάπτυξη συμβατή με τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για την αποτροπή της υπερθέρμανσης του πλανήτη πάνω από 1,5 °C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα», τονίζει σε άρθρο του στο αφιέρωμα του Euro2day.gr o Κ. Κωνσταντίνου Γενικός Διευθυντής του Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Εισηγείται παρεμβάσεις σε τρεις άξονες ώστε να περάσουμε ταχύτατα από τη θεωρία στην πράξη.

Από την πλευρά του, ο Νίκος Αυλώνας, πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE), δίνει απάντηση σε ένα βασικό ερώτημα: πώς τα ESG κριτήρια και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου επηρεάζουν τις επενδύσεις και οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων.

Κινητοποίηση των επιχειρήσεων

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι αδύνατη χωρίς την κινητοποίηση των επιχειρήσεων. Και αυτό φαίνεται πως το έχουν ενστερνιστεί μεγάλοι ελληνικοί όμιλοι που προέρχονται από εντελώς διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας: από το εμπόριο έως την ενέργεια και από τις τηλεπικοινωνίες έως τη διαχείριση υδάτων.

Η ΕΥΔAΠ μέσα από τη συνεχή αναβάθμιση των εγκαταστάσεών της, στοχεύει στην σταδιακή μείωση των παραγόμενων αποβλήτων με επαναχρησιμοποίηση των παραπροϊόντων από τις παραγωγικές διαδικασίες, με ανάκτηση και παραγωγή ενέργειας από τα απόβλητα των παραγωγικών διαδικασιών και με σταθερή μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.

Στο πλαίσιο της υπεύθυνης διαχείρισης των υγρών και στερεών αποβλήτων, και της εφαρμογής πρακτικών κυκλικής οικονομίας, η Εταιρεία συμβάλλει στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, όπως αυτοί έχουν οριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

Για την MYTILINEOS, η Βιώσιμη Ανάπτυξη αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του «εταιρικού DNA» της και είναι ενσωματωμένη σε κάθε έκφανση της δραστηριότητάς της. Σε αυτή την κατεύθυνση άλλωστε, η ελληνική πολυεθνική με παρουσία σε περισσότερες από 30 χώρες, ήταν η πρώτη ελληνική εταιρεία, που το 2021 έθεσε σαφείς στόχους και δεσμεύτηκε να ελαχιστοποιήσει το ανθρακικό της αποτύπωμα, δείχνοντας το δρόμο για μία πιο πράσινη και περιβαλλοντικά φιλική βιομηχανία.

Στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας, που είναι ο πιο σημαντικός πνεύμονας πρασίνου της Αττικής και ο βασικότερος μηχανισμός μείωσης της θερμοκρασίας του αέρα δημιουργείται χάρη στην τεχνολογία, η πρώτη έξυπνη δασική έκταση της Ελλάδας, αποκτώντας ένα προηγμένο σύστημα πρόληψης και αντιμετώπισης πυρκαγιών. Η πρωτοβουλία ανήκει στη Vodafone, έχει διάρκεια 12 μηνών και ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της εταιρείας να κάνει την τεχνολογία σύμμαχο στην προσπάθεια για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Από την πλευρά της, η Metro ΑΕΒΕ έχει στόχο να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2027. Οι επενδύσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας που έγιναν έχουν ήδη δείξει σημαντικά αποτελέσματα, καθώς επετεύχθη 37% μεσοσταθμική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Μείωση που αντιστοιχεί σε αποφυγή εκπομπής 129.826 τόνων CO2 και ισούται με την ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος 23.580 νοικοκυριών ή την ποσότητα CO2 που δεσμεύουν περίπου 643.692 στρέμματα δάσους.