Τα τέσσερα οφέλη από την έλευση της Chevron και τα κρίσιμα επόμενα βήματα

Το πρόσημο της απόφασης της Chevron να μπει στο παιχνίδι των ελληνικών υδρογονανθράκων σε μια συγκυρία που Τουρκία και Λιβύη αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας είναι πρωτίστως γεωπολιτικό και δευτερευόντως οικονομικό.

Τα οφέλη της παρουσίας του αμερικανικού ομίλου είναι προφανώς πολλά, ωστόσο είναι εντελώς πρόωρη η συζήτηση για τις προοπτικές δισεκατομμυρίων που διανοίγονται για την Ελλάδα, καθώς σαφής εικόνα θα υπάρξει μετά τη διενέργεια των πρώτων ερευνητικών γεωτρήσεων, χρόνος που υπερβαίνει κατά πολύ μια κυβερνητική θητεία.

Στην καλύτερη των περιπτώσεων, αυτές δεν αναμένονται πριν το 2030, ενώ το γεγονός ότι η ExxonMobil βρίσκεται εδώ και έξι χρόνια στην Ελλάδα, χωρίς ακόμη να έχει πάρει απόφαση για να βάλει τρυπάνι, είναι κάτι που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Στο ερώτημα πάντως γιατί δεν προσήλθαν κι άλλοι ξένοι όμιλοι στον διαγωνισμό, η απάντηση είναι πως το στοίχημα αφορούσε το αν θα μετουσιώσει ή όχι σε προσφορά το ενδιαφέρον της η Chevron (που είχε άλλωστε αιτηθεί για τα κρητικά οικόπεδα), με τη γεωπολιτική σημασία που αυτό σημαίνει, όχι το πόσοι παίκτες θα «έρθουν».

Το μεγάλο τώρα στοίχημα που καλείται από εδώ και πέρα να κερδίσει η ελληνική κυβέρνηση είναι να μην επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος, δηλαδή να βελτιώσει τις επιδόσεις της σε έναν τομέα που χωλαίνει διαχρονικά, τη διοικητική και δικαστική γραφειοκρατία, η οποία ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν έχει ματαιώσει επενδυτικά σχέδια. Καθώς επίσης να διευκολυνθεί το σχήμα για την εξεύρεση του λιμανιού που θα λειτουργήσει ως βάση υποδοχής για μια τέτοια δραστηριότητα, ζήτημα που απασχολεί καιρό τώρα όλους τους υφιστάμενους operators στην Ελλάδα.

Η αποδυνάμωση του τουρκολιβυκού μνημονίου

Το μακράν μεγαλύτερο όφελος από την απόφαση του αμερικανικού κολοσσού να καταθέσει προσφορά από κοινού με τη Helleniq Energy για τα τέσσερα θαλάσσια μπλοκ νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου, επιβεβαιώνοντας όσα είχε γράψει το Euro2day.gr, είναι η αναγνώριση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας στις συγκεκριμένες περιοχές, τόσο από την εταιρεία όσο και από τις ΗΠΑ. Διαφορετικά η Chevron, η οποία προφανώς πριν λάβει την απόφαση βρισκόταν σε επικοινωνία με την αμερικανική κυβέρνηση, δεν θα έμπαινε στο παιχνίδι.

Το 2ο όφελος που συναρτάται άμεσα με το πρώτο και που προφανώς θα πρέπει να εκμεταλλευτεί η ελληνική διπλωματία αφορά το πλήγμα που επιφέρει η συγκεκριμένη κίνηση στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Το ανατολικότερο από τα τέσσερα οικόπεδα που διεκδικεί η Chevron, το «Νότια της Κρήτης 2» επικαλύπτει κατά 20%-25% τη θαλάσσια έκταση του μνημονίου. Το γεγονός δείχνει ότι η αμερικανική εταιρεία δεν αποδέχεται την επικάλυψη του συγκεκριμένου μπλοκ από την τουρκολιβυκή συμφωνία.

Η μέση γραμμή του νόμου Μανιάτη και η «Γαλάζια Πατρίδα»

Αν το μπλοκ περιέλθει στη Chevron, θα συνιστά πρακτικά ακύρωση του χάρτη που κατέθεσε τον Ιούλιο η Λιβύη στον ΟΗΕ, ισχυριζόμενη ότι πρόκειται για ζώνες δικής της δικαιοδοσίας, επιβεβαιώνοντας ότι η μέση γραμμή του νόμου Μανιάτη, όπως έχει θεσπιστεί από την ελληνική νομοθεσία και το διεθνές δίκαιο, είναι το πραγματικό όριο ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Λιβύη. Ακόμη και αν δεν έχει υπογραφεί συμφωνία οριοθέτησης ανάμεσα στις δύο χώρες.

Το 3ο όφελος από την είσοδο της αμερικανικής εταιρείας νότια της Κρήτης είναι ότι η αποδυνάμωση του τουρκολιβυκού μνημονίου πλήττει με τη σειρά του και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το μείζον τουρκικό ιδεολόγημα. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο έγινε ακριβώς για να στηρίξει το συγκεκριμένο δόγμα.

Το εφεύρημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», που αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών, καθώς και της ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ, αφορά την άποψη της Τουρκίας ότι μπορεί να διεκδικήσει μεγάλο μέρος του Αιγαίου και όλη την Ανατολική Μεσόγειο, μέχρι τις δυτικές ακτές της Κύπρου.

Άλλωστε για να ενεργοποιηθεί το τουρκολιβυκό μνημόνιο, με τη διεξαγωγή σεισμικών ερευνών ή σε μια πιο ακραία εκδοχή με ερευνητικές γεωτρήσεις σε περιοχές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πεδίο έντασης με την Ελλάδα, θα πρέπει αυτό να εγκριθεί και από το κοινοβούλιο της Αν. Λιβύης στη Βεγγάζη.

Το γεγονός ότι αυτό δεν έχει καταστεί ακόμη εφικτό, περιορίζει και τη σημασία τυχόν κύρωσής του από εδώ και πέρα, καθώς όταν και εφόσον γίνει, θα έχει ήδη παρουσία στα επίμαχα οικόπεδα μια εταιρεία και, δη, η αμερικανική Chevron.

Το «ενεργειακό κλαμπ» της Αν. Μεσογείου

Συμπερασματικά, η παρουσία δύο αμερικανικών κολοσσών (Chevron, ExxonMobil), από τα νότια μέχρι τα νοτιοδυτικά της Κρήτης, δημιουργεί για την ελληνική διπλωματία ένα τετελεσμένο, και εφόσον αυτή παίξει σωστά τα χαρτιά της, θα αποδειχθεί ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο για τη χώρα μας, όταν και όποτε Αθήνα και Τρίπολη καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της ΑΟΖ.

Το 4ο φυσικά όφελος για τη χώρα είναι ότι εφόσον δεν χαθεί πολύτιμος χρόνος και δεν υπάρξουν οι γνωστές ελληνικές παθογένειες, η Ελλάδα θα μπει κάποια στιγμή προς τα τέλη της δεκαετίας στο κλαμπ των χωρών της Αν. Μεσογείου που έχουν παραγωγή υδρογονανθράκων (όπου ήδη βρίσκεται η Τουρκία). Σε αυτό συμμετέχουν δυναμικά το Ισραήλ και η Αίγυπτος, ενώ οι γεωτρήσεις αυξάνονται παντού, από τη Βουλγαρία μέχρι την Κροατία και από την Ιταλία μέχρι την Τουρκία.

Τα παραπάνω και η πρόθεση της κυβέρνησης να ανεβάσει ταχύτητες στους υδρογονάνθρακες θα συζητηθούν κατά τη σημερινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη με τον Αμερικανό υπ. Εσωτερικών και επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας του Λευκού Οίκου Νταγκ Μπέργκαμ, το τάιμινγκ της επίσκεψης του οποίου συνδέεται ευθέως με την προσφορά της Chevron.

Το ιστορικό

Εχει πάντως τη σημασία του ότι η Chevron είχε υποβάλει αίτημα προς την ελληνική κυβέρνηση ήδη από τον Αύγουστο του 2024 για έρευνες σε περιοχές νοτίως της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Η ελληνική πλευρά ωστόσο καθυστέρησε γύρω στους 6 μήνες να ανταποκριθεί, αποδεχόμενη αρχικά το αίτημα μόνο για την Πελοπόννησο στις 20 Ιανουαρίου 2025.

Καθόλου τυχαία, η αποδοχή του αιτήματος είχε ανακοινωθεί ανήμερα της ορκωμοσίας του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Το ενδιαφέρον για την Κρήτη ανακοινώθηκε επισήμως δύο μήνες αργότερα, στις 26 Μαρτίου 2025, και ενώ είχε προηγηθεί η προκήρυξη του μεγάλου διαγωνισμού από τη Λιβύη για 22 νέα οικόπεδα.

Τα βήματα

Συνοψίζοντας, η ελληνική πλευρά καλείται να τρέξει, καθώς ο δηλωμένος στόχος ως το τέλος του έτους το σχήμα Chevron - Helleniq Energy να έχει αναδειχθεί οριστικός παραχωρησιούχος δεν είναι αυτονόητος. Συνοπτικά:

Σήμερα συνεδριάζει η Επιτροπή Αξιολόγησης της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) που θα ανοίξει τους ογκώδεις φακέλους της προσφοράς. Πρώτα θα αξιολογηθεί η τεχνική αρτιότητα του αιτούντος και μετά θα ανοίξει ο φάκελος με το οικονομικό τίμημα. Εκτιμάται ότι η αξιολόγηση θα χρειαστεί κάποιο διάστημα.

Εν συνεχεία, η ΕΔΕΥΕΠ θα προχωρήσει στη σχετική εισήγηση προς το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αν αποδεχθεί το ΥΠΕΝ την εισήγηση για τον προτιμητέο ανάδοχο, τότε θα οριστικοποιηθεί και η σύμβαση μίσθωσης, σε διαπραγμάτευση με το ελληνοαμερικανικό σχήμα, η οποία στη συνέχεια θα συνυπογραφεί.

Έπεται η έγκριση της σύμβασης παραχώρησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο και η ψήφισή της από τη Βουλή, που σημαίνει ότι κάπου προς τα τέλη του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί και αυτό το βήμα. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, θα έχουμε και επίσημα οριστικό παραχωρησιούχο.

Ακολουθεί το στάδιο ερευνών που αποτελείται από τρεις φάσεις, το οποίο διαρκεί συνήθως γύρω στα 7 χρόνια.

Αν καταστεί εφικτό να συμπτυχθούν χρόνοι και διαδικασίες, δηλαδή να μειωθεί η διάρκεια της πρώτης όσο και της δεύτερης φάσης, τότε, καλώς εχόντων των πραγμάτων, μπορεί να φτάσουμε σε ερευνητική γεώτρηση γύρω στο 2030.