Το παρασκήνιο πίσω από τη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για τους δασμούς

Ήταν Παρασκευή απόγευμα 25 Ιουλίου, όταν ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής ομάδας διαπραγματεύσεων, επίτροπος Μ. Σέφκοβιτς ενημέρωνε την πρόεδρο της Κομισιόν και τα κράτη-μέλη για τα αποτελέσματα -μέχρι εκείνη τη στιγμή- των συνομιλιών με τις ΗΠΑ. Το έκανε γραπτώς με μια ολιγοσέλιδη έκθεση, προειδοποιώντας για δύο πράγματα:

1. Κάθε φορά που προσπαθούσε να αποσπάσει μια ενιαία πρόταση των ΗΠΑ, έβρισκε τοίχο. Στην έκθεση έγραψε ότι ο κάθε Αμερικανός αξιωματούχος που ρωτούσε, είχε διαφορετική άποψη. 

2. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν είχε βάλει σφραγίδα σε καμία από τις προτάσεις που είχε στο τραπέζι. Με προοπτική να καταρρεύσουν οι συνομιλίες στο παρά ένα, σενάριο που θα ήταν καταστροφικό για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Σέφκοβιτς πρότεινε ενιαίους δασμούς 15-16%, αλλά και αρκετά «τυράκια» για επενδύσεις στις ΗΠΑ, ώστε ο Τραμπ να πει το πολυπόθητο «ναι».

Στις Βρυξέλλες επικράτησε εκνευρισμός και αγωνία, ενώ το Βερολίνο θέλησε να πάρει τα ηνία των διαπραγματεύσεων. Τυχόν αποτυχία θα ήταν ακόμα ένα αρνητικό συμβάν στην ήδη βεβαρημένη φαρέτρα της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Οι Βρυξέλλες και τα κράτη-μέλη, διαισθανόμενοι τον κίνδυνο «ναυαγίου», έδειξαν ενότητα, αποφάσισαν και ανακοίνωσαν ένα πακέτο αντιμέτρων ύψους 93 δισεκατομμύρια ευρώ.

Μέσα στο Σαββατοκύριακο, όμως, γίνονταν πυρετώδεις ζυμώσεις για να διαμορφωθεί μια συμφωνία blueprint, ώστε να μη φτάσουμε στην 1η Αυγούστου. Ένα τηλεφώνημα μάλιστα κατέληξε σε σωτήρια παρέμβαση.

Ο Τραμπ είχε ήδη ανακοινώσει ότι θα βρισκόταν στη Σκωτία για να δει τις επενδύσεις του σε γήπεδα γκολφ. Η Φον ντερ Λάιεν τηλεφώνησε στον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και παρακάλεσε να μεσολαβήσει, ώστε να πραγματοποιηθεί μια συνάντηση στη Σκωτία και να «κλείσει» η συμφωνία. Η μεσολάβηση έγινε και ο Τραμπ είπε το «ναι», με τον όρο να ανακοινώσει αυτός τη συμφωνία, για την οποία έλεγε δημόσια ότι ήταν 50-50 για να κλείσει.

Πώς και γιατί άλλαξε η στάση του Τραμπ

Αρχικά ο Αμερικανός πρόεδρος ήθελε να το τραβήξει στα άκρα με την ΕΕ, ακόμα και να αφήσει τη συμφωνία να ναυαγήσει, να μπουν οι ταρίφες 30% στην ΕΕ και να διαπραγματευθεί με εκείνους τους όρους.

Όμως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Euro2day.gr, που είναι διασταυρωμένο, ο Ντόναλντ Τραμπ άλλαξε στάση και δέχθηκε να δει την πρόεδρο της Κομισιόν (την οποία είχε στολίσει στο παρελθόν με διάφορα κοσμητικά επίθετα) για δύο λόγους:

Η διαπραγματευτική ομάδα του ταξίδεψε στη Σκωτία την τελευταία στιγμή και του παρουσίασε αναλυτικά τη δική τους άποψη για προκαταρκτική συμφωνία, πείθοντάς τον ότι είναι ξεκάθαρα υπέρ των ΗΠΑ.

Ο Τραμπ, όπως είχαμε γράψει πριν από μερικές εβδομάδες, αντιμετώπιζε στο εσωτερικό της χώρας το μεγάλο σκάνδαλο με τη λίστα Επστάιν (Epstein) και τη φερόμενη συμμετοχή του σε αυτήν. Η Αμερική βοά εδώ και πολλές εβδομάδες και το σκάνδαλο δεν λέει να κοπάσει.

Άνθρωποι που τον γνωρίζουν, μας ανέφεραν ότι θέλησε να παρουσιάσει στο εσωτερικό «νίκες» για να αλλάξει την επικαιρότητα. Μάλιστα, όταν βρισκόταν στη Σκωτία και ρωτήθηκε από δημοσιογράφους για τη συμφωνία με την ΕΕ, αυτός απάντησε ότι οι ΗΠΑ είναι πολύ κοντά σε συμφωνία με την Κίνα! Οι αγορές αντέδρασαν αμέσως θετικά, γιατί ήταν προετοιμασμένες για «μάχη» μέχρι τελικής πτώσεως μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Μάλιστα μόλις χθες, ο Τραμπ είπε ότι σκέφτεται να επισκεφθεί την Κίνα.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Όπως μας είχαν πει Αμερικανοί διπλωμάτες προ ημερών, «αυτός είναι ο Τραμπ, απρόβλεπτος, αλλάζει γνώμη με χαρακτηριστική ευκολία και κάνει το άσπρο μαύρο σε δευτερόλεπτα, εάν τον βολεύει. Δεν τον ενδιαφέρει να είναι politically correct και σκέφτεται σαν επιχειρηματίας».

Έτσι, στη Σκωτία ο Τραμπ έβαλε την ΕΕ σε θέση άμυνας και ανακοίνωσε «τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία», η οποία θα πλήξει τις περισσότερες ευρωπαϊκές εξαγωγές με δασμούς 15%, ενώ παράλληλα θα μειώσει τους δασμούς στα αμερικανικά αυτοκίνητα και σε ορισμένα γεωργικά προϊόντα στο μηδέν.

Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Φρανσουά Μπαϊρού δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι ήταν μια «μαύρη μέρα» για την Ευρώπη.

Με επιφύλαξη υποδέχθηκαν τo blueprint της συμφωνίας (οι λεπτομέρειες ακόμα δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα) πολλές χώρες, ανάμεσά τους η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα.

Η Κομισιόν και ο ίδιος ο Σέφκοβιτς απάντησαν ότι η κατάσταση θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί σε καταστροφή, πυροδοτώντας ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο.

Ωστόσο, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές από τη γαλλική πρωτεύουσα, η συμφωνία είναι χειρότερη για την Ευρώπη από ό,τι υπολόγιζαν πριν μερικές εβδομάδες οι ισχυροί του μπλοκ.

Εμμέσως πλην σαφώς, έχουν αρχίσει τα πυρά κατά της διαπραγματευτικής ικανότητας της Φον ντερ Λάιεν να κλείσει τη συμφωνία με καλύτερους όρους και στους διαδρόμους των Βρυξελλών ψιθυρίζεται ότι «ευτυχώς που ξέσπασε το σκάνδαλο με τη λίστα Επστάιν».

Τι προηγήθηκε

Ο Σέφκοβιτς χωρίζει τη νέα πραγματικότητα σε δύο μέρη: πριν και μετά τις 2 Απριλίου, όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς 20% για όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της ΕΕ.

Τότε η ΕΕ δεν πήρε στα σοβαρά τις απειλές Τραμπ και ήταν σίγουρη ότι, όταν θα διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ, θα πέσει ραγδαία ο συντελεστής σε μονοψήφιο νούμερο. Η Κομισιόν ανακοίνωσε μάλιστα αντίμετρα ύψους 72 δισ. ευρώ και χτύπημα στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες όπως η Apple και η Google. Όμως τα κράτη-μέλη δεν είχαν δώσει το οk σε αυτή την ανακοίνωση και αρκετές χώρες διαμαρτυρήθηκαν ότι δεν λαμβάνονται υπόψη η προστασία κρίσιμων τομέων της οικονομίας τους, όπως η βιομηχανία και η γεωργία.

Έτσι η ΕΕ χάθηκε για ακόμα μια φορά στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των χωρών-μελών, ώστε να βρεθούν ενιαία αντίμετρα.

Αυτό άφησε πολύτιμο χρόνο στον Τραμπ να αντεπιτεθεί, λέγοντας ότι η ΕΕ είναι «τελειωμένη», ότι δεν βάζει το χέρι στην τσέπη και ότι η παρούσα εμπορική συμφωνία είναι άδικη για τις ΗΠΑ. Έτσι ξεκίνησε να απειλεί με δασμούς μέχρι και 50% και μετά κατέβηκε στο 30%.

Η Κομισιόν συνέχιζε να «σφυρά αδιάφορα», λέγοντας ότι τα ισχυρά αντίμετρα θα λυγίσουν στο τέλος τον Τραμπ και ότι όσα λέει ο Αμερικανός πρόεδρος είναι τα λεγόμενα «test balloons», ώστε να δει αντιδράσεις. Αρχικά, αξιωματούχοι της ΕΕ απέρριψαν τις απειλές Τραμπ ως απλές διαπραγματευτικές κινήσεις.

Μάλιστα ακούστηκαν φωνές ότι η ΕΕ είναι σημαντικότερη από τη Βρετανία, που κλείδωσε σε δασμούς 10%, συνεπώς ο συντελεστής θα έπρεπε να ήταν χαμηλότερος.

Η διαπραγματευτική ομάδα της ΕΕ με επικεφαλής τον κ. Σέφκοβιτς πραγματοποίησε 10 επισκέψεις στην Ουάσιγκτον για face to face συνομιλίες, καθώς τα μηνύματα και τα τηλεφωνήματα δεν έβγαζαν πουθενά.

Μετά από εξαντλητικές διαπραγματεύσεις, ο κ. Σέφκοβιτς επέστρεψε, έγραψε την έκθεση και ενημέρωσε Κομισιόν και κράτη-μέλη ότι, κατά την άποψή του, ο κ. Τραμπ είναι πεπεισμένος ότι η ΕΕ εκμεταλλεύεται τις ΗΠΑ και ότι είναι έτοιμος να επιβάλει δασμούς 30%, χωρίς να τον ενδιαφέρει η παραδοσιακή διατλαντική σχέση.

Τότε συνειδητοποίησαν όλοι ότι οι μονοψήφιοι αριθμοί «δεν υπάρχουν» και ότι ακόμα και το 10% που πέτυχε η Βρετανία ίσως είναι μακριά για την ΕΕ.

Ταυτόχρονα, όπως προείπαμε, ο Τραμπ, θέλοντας να αλλάξει την επικαιρότητα στη χώρα του, άρχισε να εμπλέκεται πιο σοβαρά στο θέμα των δασμών και είχε πολλές συναντήσεις με τη διαπραγματευτική του ομάδα και ειδικά με τον Χάουαρντ Λάτνικ, τον υπουργό Εμπορίου, και τον Τζέιμσον Γκριρ, τον εμπορικό εκπρόσωπο των ΗΠΑ.

Η έκθεση Σέφκοβιτς ήρθε να επιβεβαιώσει τους φόβους των Ευρωπαίων, καθώς έλεγε ότι το μπλοκ πρέπει να κλειδώσει άμεσα μια συμβιβαστική πρόταση με συντελεστή 15%.

Όσο για αμοιβαίους μηδενικούς δασμούς σε αυτοκίνητα και βιομηχανικά προϊόντα, τελικά η συμφωνία κάνει λόγο για μηδενικούς δασμούς μόνο στην αμερικανική πλευρά και 15% στην ευρωπαϊκή.

Η απειλή της ΕΕ για επιβολή δασμών σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 93 δισ. ευρώ, με ισχύ από τις 7 Αυγούστου, δεν φαίνεται να έπιασε τόπο, παρά το γεγονός ότι είχε την υπογραφή όλων των κρατών-μελών.

Μετά την έκθεση Σέφκοβιτς, πέρασε ένα Σαββατοκύριακο όπου οι αναλυτές των Βρυξελλών ανέλυσαν διάφορα σενάρια για το πόσο επώδυνα θα μπορούσαν να είναι τα αντίποινα, εάν εξαπολύσουν έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ.

Τα νούμερα δεν ήταν καλά και έτσι οδηγηθήκαμε στο ταξίδι της Φον ντερ Λάιεν στη Σκωτία. Για να τη δει ο Τραμπ, έθεσε όρο να υπάρξει συμφωνία που θα ανακοίνωνε αυτός. Η πρόεδρος της Κομισιόν δέχτηκε, αλλά αρκετές χώρες φέρονται να υποστήριξαν ότι πήγε αδιάβαστη, αν και στη Σκωτία έσπευσαν και οι διαπραγματευτικές ομάδες εκατέρωθεν.

Η Κομισιόν υπεραμύνεται της συμφωνίας, λέγοντας ότι τουλάχιστον απέφυγε να συμφωνήσει σε αλλαγές των αυστηρότερων κανονισμών της για τις ψηφιακές επιχειρήσεις ή να δεχθεί εισαγωγή κρεάτων από τις ΗΠΑ.

Βέβαια, οι ΗΠΑ πανηγυρίζουν ότι πέτυχαν αυξημένες αγορές αμερικανικών ενεργειακών προϊόντων και επενδύσεις ύψους 600 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές των Βρυξελλών, το πακέτο, για να κλείσει, περιλαμβάνει και αγορές αμυντικού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ, αύξηση δραστηριότητας στην Ουκρανία εκ μέρους της ΕΕ και συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών σε ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς. Δεν ήταν δηλαδή μια εμπορική συμφωνία μόνο. Επεκτάθηκε και στους τομείς των εξοπλιστικών προγραμμάτων και Άμυνας καθώς και στις επενδύσεις.

Τα ψιλά γράμματα δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα. Και κάποια δεν έχουν καν αποσαφηνιστεί. Συνεπώς, τα κράτη-μέλη δεν έχουν ακόμα ολοκληρωμένη τη συμφωνία.

Η οποία για να ισχύσει νομικά, θα πρέπει να ψηφιστεί και από τις 27 χώρες της ΕΕ.