Πόσο μέλλον έχουν οι... κηπουροί σε έναν κόσμο Τεχνητής Νοημοσύνης (ΙΙ)

Ποιος ο ρόλος των κηπουρών όταν τα λέιζερ θα ξεριζώνουν φυτά και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα δίνουν εντολές σε ρομπότ που ποτίζουν, ήταν το ερώτημα με το οποίο έκλεισε προηγούμενο άρθρο μας.

Στο παρελθόν, όπως προκύπτει από την ιστορική πορεία της βιομηχανικής επανάστασης, οι νέες τεχνολογίες έθεταν ορισμένους ανθρώπους στο περιθώριο, προκαλώντας αυτό που ο Τζον Μαίηναρντ Κέϋνς περιέγραφε ως «τεχνολογική ανεργία». Και κατά την άποψή του, η εξέλιξη αυτή ήταν θετική, γιατί η τεχνολογία οδηγούσε σε αύξηση της παραγωγικότητας, αποταμιεύοντας χρόνο για περαιτέρω καινοτομίες και ψυχαγωγία. Με άλλα λόγια, η άνοδος της παραγωγικότητας πρόσθετε στον άνθρωπο ελεύθερο χρόνο και πρόσφερε νέες δημιουργικές δυνατότητες.

Τα παραδείγματα τέτοιων περιπτώσεων είναι υπεράριθμα. Για παράδειγμα, η εμφάνιση βιομηχανικών αργαλειών έβαλε λουκέτο στους παραδοσιακούς υφαντές· τα αυτοκίνητα κατέστησαν παρωχημένους τους κατασκευαστές αμαξών και τους στάβλους για τα άλογα, τα εργοστάσια κατασκευής λαμπτήρων ανθούσαν, την ίδια στιγμή που οι κηροποιοί μαράζωναν.

Σε γενικές γραμμές, όποτε η τεχνολογία έπληττε παλαιότερα επαγγέλματα και τομείς δραστηριότητας, παρήγε παράλληλα νέους. Με τον καιρό, αυτές οι νέες θέσεις εργασίας έτειναν προς ρόλους στη βιομηχανία παροχής υπηρεσιών, όπως και σε μορφές πνευματικής εργασίας. Καθώς οι βιομηχανίες έκλειναν στις αναπτυγμένες χώρες, η ζήτηση για δικηγόρους, σχεδιαστές αλλά και άτομα ικανά να επηρεάζουν τις προτιμήσεις των συνανθρώπων τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκτοξευόταν. Μέχρι στιγμής τουλάχιστον, με οικονομικούς όρους, οι νέες τεχνολογίες δεν έχουν κατορθώσει να υποκαταστήσουν πλήρως την εργασία· συνολικά, έχουν λειτουργήσει συμπληρωματικά.

Έτσι, όπως υποστηρίζουν οι David Autour και Neil Thompson, η ΤΝ και οι αυτοματοποιήσεις μετασχηματίζουν την εργασία, δημιουργώντας πιο σύνθετα προβλήματα προς επίλυση.

Η φυσική ανησυχία οποιουδήποτε ελπίζει να βρει δουλειά σε πέντε χρόνια, είναι το πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να επηρεάσει το επάγγελμά του. Και ενώ υπάρχουν λίγες βεβαιότητες, το πλαίσιο που προτείνουν οι David Autour και Neil Thompson θέτει ένα ερώτημα για να διευκρινίσει την προοπτική: Φαίνεται πιθανό η Τεχνητή Νοημοσύνη να αντικαταστήσει το πιο εξειδικευμένο κομμάτι της εργασίας σας ή το λιγότερο εξειδικευμένο κομμάτι, αυτό από το οποίο δεν έχετε καταφέρει να απαλλαγείτε;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να σας βοηθήσει να προβλέψετε εάν η δουλειά σας θα γίνει πιο ευχάριστη ή πιο βαρετή και εάν η αμοιβή σας θα αυξηθεί ή θα μειωθεί - σε περίπτωση που η εξειδικευμένη εργασία σας υποτιμηθεί.

Τι θα συμβεί όμως αν τα νέα συστήματα που θα καταστήσουν παρωχημένες κάποιες θέσεις εργασίας κατορθώσουν τελικά να υπερβούν το επίπεδο των ανθρώπινων νοητικών δυνατοτήτων, εξαφανίζοντας κάθε περιθώριο να στραφεί κάπου αλλού η εργασία;

Αν το επερχόμενο κύμα της Τεχνητής Νοημοσύνης αποδειχτεί πράγματι τόσο γενικό και ευρύ όσο φαίνεται, πώς θα μπορέσουν να το ανταγωνιστούν οι άνθρωποι; Τι θα συμβεί αν η μεγάλη πλειοψηφία των πνευματικών μορφών εργασίας μπορεί να ολοκληρωθεί αποτελεσματικότερα από μια τεχνητή νοημοσύνη; Σε ελάχιστους τομείς θα εξακολουθήσουν οι άνθρωποι να είναι «καλύτεροι» από ό,τι οι μηχανές.

Με την άφιξη της νέας γενιάς μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, αυτή η κατάληξη είναι αναπόφευκτη, υποστηρίζουν αρκετοί μελετητές της ΤΝ.

Πιο διεξοδικά, υποστηρίζουν ότι τα νέα εργαλεία, προσωρινά μόνο θα ενισχύσουν την ανθρώπινη ευφυΐα. Για κάποιο διάστημα, θα μας καταστήσουν εξυπνότερους και αποδοτικότερους, ανοίγοντας τεράστια περιθώρια οικονομικής ανάπτυξης, όμως επί της ουσίας είναι τεχνολογίες αποκατάστασης της εργασίας.

Κάποια στιγμή θα καταλήξουν να εκτελούν νοητικές εργασίες αποδοτικότερα και οικονομικότερα από ό,τι πολλοί άνθρωποι που εργάζονται στους τομείς της διοίκησης, στην εισαγωγή δεδομένων, στην εξυπηρέτηση πελατών (συμπεριλαμβανομένης της πραγματοποίησης και διαχείρισης τηλεφωνικών κλήσεων), στη σύνταξη μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στη σύνταξη περιλήψεων, στη μετάφραση έγγραφων, στη δημιουργία περιεχομένου, στη δημιουργία διαφημιστικών κειμένων και τα λοιπά.

Απέναντι σε μια υπεραφθονία ισοδύναμων επιλογών εξαιρετικά χαμηλού κόστους, οι μέρες αυτού του είδους της «πνευματικής χειρωνακτικής εργασίας» είναι μετρημένες.

Πολλοί εξακολουθούν να διατηρούν επιφυλάξεις. Οικονομολόγοι όπως ο Ντέβιντ Ότορ υποστηρίζουν ότι η νέα τεχνολογία συστηματικά ενισχύει τα εισοδήματα, δημιουργώντας ζήτηση για νέες μορφές εργασίας. Η τεχνολογία καθιστά τις εταιρείες περισσότερο παραγωγικές, δημιουργεί περισσότερο χρήμα, το οποίο στη συνέχεια διοχετεύεται και πάλι στην οικονομία.

Με απλά λόγια, η ζήτηση είναι ακόρεστη και η ζήτηση αυτή, ενισχυμένη από τον πλούτο που δημιούργησε η τεχνολογία, γεννά νέες μορφές εργασίας που απαιτούν ανθρώπινη παρουσία. Άλλωστε, επισημαίνουν οι σκεπτικιστές, δέκα χρόνια επιτυχιών στον τομέα της βαθιάς μάθησης δεν προκάλεσε κατάρρευση των θέσεων εργασίας λόγω του αυτοματισμού τους.

Η παράδοση σε εκείνο τον φόβο, υποστηρίζουν ορισμένοι, αποτέλεσε επί της ουσίας επανάληψη του λογικού σφάλματος πίσω από τη θεωρία του «όγκου εργασίας», που λανθασμένα υποστηρίζει πως υπάρχει μια σταθερή ποσότητα εργασίας προς κατανομή. Αντίθετα, το μέλλον παραπέμπει περισσότερο σε μια κατάσταση όπου δισεκατομμύρια άνθρωποι θα εργάζονται σε υψηλά αμειβόμενες θέσεις, τις οποίες ακόμη δεν έχουμε αρχίσει καλά καλά να συλλαμβάνουμε.

Προσωπικά, για φιλοσοφικούς λόγους, συμφωνώ με την εκδοχή αυτή και αυτό είναι μια άλλη ιστορία.