Κουίζ: Τι κοινό και ποια σχέση μπορεί να έχει η κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB), της τράπεζας των startup εταιρειών, με την κατάρρευση των dot.com και την κρίση του 2008;
Την Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023 η ρυθμιστική αρχή της Καλιφόρνιας έκλεισε την αμερικανική τράπεζα που διαθέτει ενεργητικό 209 δισ. δολ. και καταθέσεις 175 δισ. δολ., όσο το ελληνικό ΑΕΠ.
Η τράπεζα βρέθηκε ξαφνικά με μια τρύπα άνω των 2 δισ. δολ., καθώς κλήθηκε να καλύψει ένα τσουνάμι εκροών καταθέσεων, εξαιτίας της ευρύτερης ύφεσης στον κλάδο της φούσκας των καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων στον οποίο πρωταγωνιστούσε η Silicon Valley Bank ως πολυδιαφημισμένος χρηματοδότης, προκαλώντας πανικό στις αγορές.
Την ίδια ημερομηνία, ακριβώς πριν από 23 χρόνια, 10 Μαρτίου του 2000, ο δείκτης Nasdaq έσκαγε με κρότο. Ο δείκτης των μετοχών υψηλής τεχνολογίας σημείωσε τότε το υψηλότερο κλείσιμο της ιστορίας του, λαμβάνοντας ώθηση από τη μεγάλη άνοδο των μετοχών του Ιντερνετ, που είχε ξεκινήσει από τις αρχές του 1995.
Στις 10 Μαρτίου 2000, ο δείκτης Nasdaq έκλεισε στις 5.048,62 μονάδες, έχοντας καταγράψει άνοδο 24% από το ξεκίνημα του έτους και 570% (!) από τις αρχές του 1995. Από τις 10 Μαρτίου 2000 και έπειτα, ο τεχνολογικός δείκτης ακολούθησε απότομη καθοδική πορεία για να φτάσει τελικά τον Οκτώβριο του 2002 στις 1.114 μονάδες, 80% χαμηλότερα από το υψηλότερο επίπεδο της ιστορίας του, οδηγώντας σε απώλειες χρηματιστηριακής αξίας περίπου 8 τρισ. δολ.
Η Fed αναγκάστηκε τότε να προβεί σε σημαντικές μειώσεις των επιτοκίων της για να αποτρέψει μια μεγάλη κρίση. Ο φθηνότερος δανεισμός ξεκίνησε έναν νέο κερδοσκοπικό κύκλο στα χρηματιστήρια με πρωταγωνιστές επενδυτές και hedge funds μέσω της αύξησης των μοχλεύσεων,
Οι dot.com, μια ομάδα νέων εταιρειών του Ίντερνετ που έδωσαν την ονομασία τους και στη χρηματιστηριακή φούσκα που ακολούθησε, εξελίχθηκαν σε μια κλασική ιστορία κερδοσκοπικής υπερβολής και υπερτίμησης, ανέφερε τότε η εφημερίδα Financial Times. Οι συνέπειες του ράλι του Nasdaq προετοίμασαν κατά κάποιον τρόπο το έδαφος για την παγκόσμια κρίση που ακολούθησε.
Το νέο κύμα κερδοσκοπίας ήρθε μέσα από τις φθηνές πιστώσεις που πρόσφεραν οι κεντρικές τράπεζας οδηγώντας στην κρίση του 2008, με αρχή την κατεδάφιση των subprime που απλώθηκε σαν ιός σε όλο χρηματοπιστωτικό σύστημα και την κατάρρευση της Lehman Brothers, ένα ορόσημο της χρηματοοικονομικης κρίσης καθώς καταγράφηκε ως η μεγαλύτερη χρεοκοπία αμερικανικής τράπεζας στην ιστορία.
Πλέον, με το λουκέτο της Silicon Valley Bank, 10 Μαρτίου του 2023, αναβιώνουν ξανά οι μνήμες και από τις δυο φούσκες που έσκασαν παταγωδώς: της “νέας οικονομίας” των dot.com το 2000 και του υποτιθέμενου “θωρακισμένου τραπεζικού συστήματος” το 2008 στις πιο “ώριμες” οικονομίες του πλανήτη.
Εταιρείες όπως ο κατασκευαστής βιντεοπαιχνιδιών Roblox και ο κατασκευαστής συσκευών ροής (streaming) Roku ενημέρωσαν ότι είχαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις στην τράπεζα, τις οποίες ζητούσαν πίσω. Η Roku αναφέρει ότι οι καταθέσεις της στην SVB ήταν σε μεγάλο βαθμό ανασφάλιστες, με αποτέλεσμα οι μετοχές της να βουτήξουν πάνω από 10%.
Ηδη, oρισμένοι αναλυτές προβλέπουν μεγαλύτερο πόνο για τον κλάδο καθώς το τελευταίο επεισόδιο απλώνει τις ανησυχίες για κρυφούς κινδύνους στον τραπεζικό τομέα, την ευπάθειά του στο αυξανόμενο κόστος του χρήματος και το ρίσκο bank run... αλά SVB.
«Θα μπορούσε να γίνει λουτρό αίματος την επόμενη εβδομάδα, καθώς οι short sellers είναι εκεί έξω και θα επιτεθούν σε κάθε τράπεζα, ειδικά στις μικρότερες», δήλωσε στο Reuters ο Christopher Whalen, πρόεδρος της Whalen Global Advisors.
Η Silicon Valley Bank είναι η πρώτη τράπεζα στις ΗΠΑ που πτωχεύει εντός του 2023 (και η πρώτη από το 2020), σε συνθήκες ανοδικής τροχιάς των επιτοκίων και κινδύνου αναβίωσης του στασιμοπληθωρισμού σε μεγάλο και ισχυρό τμήμα της παγκόσμιας οικονομίας, όπως προειδοποιούν δηκτικοί αναλυτές.
Με επιθετικές κινήσεις, εδώ και έναν χρόνο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αυξάνει τα επιτόκια από τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα στην προσπάθειά της να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό.
Οι επενδυτές έχουν λιγότερη όρεξη για επενδυτικό ρίσκο όταν τα χρήματα που έχουν στη διάθεσή τους γίνονται ακριβά λόγω των υψηλότερων επιτοκίων. Αυτό επιβάρυνε τις νεοσύστατες εταιρείες τεχνολογίας - τους κύριους πελάτες της Silicon Valley Bank - επειδή έκανε τους επενδυτές τους πιο απρόθυμους να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο.
Καθώς τα υψηλότερα επιτόκια προκάλεσαν το κλείσιμο της αγοράς για τις αρχικές δημόσιες προσφορές για πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις και έκαναν την ιδιωτική συγκέντρωση κεφαλαίων πιο δαπανηρή, ορισμένοι πελάτες της Silicon Valley Bank βρέθηκαν σε ασφυξία άρχισαν να βγάζουν χρήματα για να καλύψουν τις ανάγκες ρευστότητάς τους, εξηγούν αναλυτές στο Reuters. Αυτό κορυφώθηκε όταν η Silicon Valley Bank αναζητούσε τρόπους αυτή την εβδομάδα για να καλύψει τις αναλήψεις των πελατών της.
Για να χρηματοδοτήσει τις εκροές, η Silicon Valley Bank πούλησε την Τετάρτη ένα χαρτοφυλάκιο ομολόγων 21 δισ. δολ. που αποτελείται κυρίως από ομόλογα των ΗΠΑ. Το χαρτοφυλάκιο απέδιδε κατά μέσο όρο 1,79%, πολύ κάτω από την τρέχουσα απόδοση του 10ετούς ομολόγου περίπου 3,9%. Αυτό ανάγκασε την SVB να αναγνωρίσει ζημία 2 δισ. δολ., την οποία χρειαζόταν να καλύψει μέσω αύξησης κεφαλαίου.
Και έγινε το "ξαφνικό" μπαμ...
Κατέρρευσε. Και τώρα, αναζητά με τεράστια δυσκολία, λόγω των συνθηκών σύσφιξης της ρευστότητας, να βρει κάποια άλλη μεγάλη τράπεζα να την εξαγοράσει, υπό τις φτερούγες της Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (FDIC) την οποία η ρυθμιστική αρχή διόρισε ως διαχειριστή.
Είναι η στιγμή που η "κρίση ρευστότητας" μετατρέπεται σε ανύποπτο χρόνο σε "κρίση φερεγγυότητας" οδηγώντας σε "κρίση χρεοκοπιών" και όλοι τρέχουν να βρουν την έξοδο στα χρηματιστήρια σε ένα ποδοβολητό που ματώνει τις αγορές σε Ανατολή και Δύση υπό τον φόβο της μετάστασης και σε άλλες τράπεζες, όπως οι ανησυχίες για την First Republic Bank, αλλά και οι φόβοι για την αγορά κρυπτονομισμάτων μετά τη βουτιά του USD Coin με κεφαλαιοποίηση 37 δισ. δολ., καθώς ο εκδότης του η Circle Internet Financial έχει μεγάλα ανοίγματα στην χρεοκοπημένη SVB.
Η μονάδα της SBV στη Βρετανία πρόκειται να κηρυχθεί "αφερέγγυα", έχει ήδη σταματήσει τις συναλλαγές της και δεν δέχεται πλέον νέους πελάτες. Οι ιδρυτές startup πανικοβάλλονται για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και την πληρωμή των εργαζομένων. Το Σάββατο, οι CEO περίπου 180 εταιρειών τεχνολογίας έστειλαν επιστολή καλώντας τον υπουργό Οικονομικών της Γηραιάς Αλβιόνας,Τζέρεμι Χαντ, να παρέμβει.
Οπως μεταδίδει ο Guardian, τα προβλήματα στη Silicon Valley Bank είναι μια υπενθύμιση ότι πολλές τράπεζες αντιμετωπίζουν «μεγάλες, μη πραγματοποιηθείσες απώλειες» στα ομόλογά τους, σύμφωνα με τον Russ Mould, διευθυντή επενδύσεων της AJ Bell:
Με δεδομένο τον υψηλό δανεισμό σε νεοφυείς εταιρείες τεχνολογίας, το αδιέξοδο της SVB «μετά από μια περίοδο που η όρεξη από δανειστές και επενδυτές προς αυτό το τμήμα της αγοράς έχει στερέψει, δεν ήταν μεγάλη έκπληξη. Ωστόσο, σε έναν έντονα διασυνδεδεμένο τραπεζικό κλάδο, δεν είναι τόσο εύκολο να διαχωρίσει κανείς αυτού του είδους τα γεγονότα, που συχνά υποδηλώνουν τρωτά σημεία στο ευρύτερο σύστημα. Η SVB αποτελεί καμπανάκι για πολλά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα».
Ο Ed Moya, ανώτερος αναλυτής αγοράς στην Oanda σχολίασε: «Όλοι στη Wall Street γνώριζαν ότι η εκστρατεία αύξησης των επιτοκίων της Fed τελικά θα έσπαγε κάτι και αυτή τη στιγμή αυτό καταστρέφει τις μικρές τράπεζες». Η άλλη ρωγμή στον τραπεζικό τοίχο έρχεται από τα κρυπτονομίσματα. Η τράπεζα κρυπτονομισμάτων Silvergate αναγκάστηκε επίσης να ρευστοποιήσει μετά την κατάρρευση των τιμών και των ανταλλαγών του bitcoin και άλλων κρυπτονομισμάτων.
«Οι θεσμικές προκλήσεις της SVB αντικατοπτρίζουν ένα μεγαλύτερο και πιο διαδεδομένο συστημικό ζήτημα: ο τραπεζικός κλάδος βρίσκεται πάνω σε ένα βουνό περιουσιακών στοιχείων χαμηλής απόδοσης, τα οποία λόγω των αυξήσεων στα επιτόκια, πλέον βυθίζονται», δήλωσε ο Konrad Alt, συνιδρυτής του Ομίλου Klaros. Ο Alt εκτίμησε ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων έχουν «αφανίσει ουσιαστικά περίπου το 28% του συνόλου του κεφαλαίου στον τραπεζικό κλάδο από τα τέλη του 2022».
"Μεμονωμένη περίπτωση";
Κάποιοι απορρίπτουν την ιδέα ότι η κατάρρευση του SVB είναι ένα σημάδι των πραγμάτων που θα ακολουθήσουν. «Η SVB ήταν μικρή, με πολύ συγκεντρωμένη βάση καταθέσεων», δήλωσε ο επικεφαλής αναλυτής για την ευρωπαϊκή αγορά μετοχών στην Amundi, Ciaran Callaghan. «Δεν ήταν προετοιμασμένη για εκροές καταθέσεων, δεν είχε τη ρευστότητα στη διάθεσή της για να καλύψει τις εξαγορές καταθέσεων και, κατά συνέπεια, ήταν ένας αναγκαστικός πωλητής ομολόγων που οδήγησε σε άντληση μετοχών και δημιούργησε τη μετάδοση. Αυτή είναι μια πολύ μεμονωμένη, ιδιότυπη περίπτωση».
Είναι όμως, "μεμονωμένη περίπτωση"; Η κατάρρευση της SVB οφείλεται σε ένα ευρύτερο γεγονός, δηλαδή στις επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων της Federal Reserve τον περασμένο χρόνο. Όταν τα επιτόκια ήταν κοντά στο μηδέν, τράπεζες όπως η SVB φόρτωσαν τον ισολογισμό τους με μακροχρόνια, φαινομενικά χαμηλού κινδύνου ομόλογα. Αλλά καθώς η Fed αύξησε τα επιτόκια για να «καταπολεμήσει τον πληθωρισμό», η αξία αυτών των περιουσιακών στοιχείων μειώθηκε, αφήνοντας πολλές τράπεζες να μένουν με «απραγματοποίητες ζημίες».
Οπως αναφέρουν οι Financial Times είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πτώχευση τράπεζας στην ιστορία των ΗΠΑ από το 2008, όταν ξέσπασε η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση που οδήγησε σε παγκόσμια ύφεση, προκαλώντας σοβαρό βραχυκύκλωμα στο ευρύτερο σύστημα οι επιπτώσεις του οποίου και οι κίνδυνοι επανάληψης δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμα.
Το 2008 ήταν η περίοδος του ρίσκου “too big too fall”, του κινδύνου, δηλαδή, για μαζικές καταρρεύσεις-ντόμινο, σε ένα απόλυτα διασυνδεδεμένο διεθνές σύστημα κολοσσιαίων τραπεζών και επιχειρήσεων, για τις οποίες κράτη και κυβερνήσεις όταν έρχονταν τα δύσκολα έτρεχαν απεγνωσμένα να κάνουν αυτό που κάνουν πάντα ιστορικά: Να διασώσουν με δημόσιο χρήμα μεγάλα ονόματα στις διεθνείς μπίζνες, που αποδείχθηκαν αναξιοπαθούντες του επιχειρείν, όταν τέλειωνε το κερδοσκοπικό κρεσέντο και μια "αναπάντεχη", πάντα, αφορμή άνοιγε του Ασκούς του Αιόλου παρασύροντας το ένα μετά το άλλο στη δίνη της κρίσης.
Και το ερώτημα είναι σαφές, μετά το "ξαφνικό" λουκέτο στη Silicon Valley Bank, σε συνθήκες όλο και πιο ακριβού κόστους του χρήματος και αυξημένων χρεών, ιδιωτικών και κρατικών:
Η ιστορία επαναλαμβάνεται;
Η Ρωσία θέλει να κάνει πόλη-φάντασμα το Χάρκοβο 
Ο χρυσός επιστρέφει και στέλνει ηχηρό μήνυμα
Ελλάκτωρ: Reggeborgh και Motor Oil αποφασίζουν επιστροφή κεφαλαίου
Οι Iρανοί χτύπησαν πρώτα τα κρυπτονομίσματα
Goldman Sachs: Νέες τιμές-στόχοι, αλλαγές στις συστάσεις για τις τράπεζες
Απεργία 17 Απριλίου: Πώς θα κινηθούν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
FAZ: Αμφιβολίες για το ελληνικό «οικονομικό θαύμα»
Εισηγμένες: Διψήφιο growth στον κλάδο πληροφορικής
Ζυγίζει την απάντηση στο Ιράν και στέλνει σήματα το Τελ Αβίβ
Ελληνική οικονομία: Μήπως ετοιμάζεται μια νέα φούσκα;