Δύο ιστορίες ευρωπαϊκής αποτυχίας

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Πριν από 46 χρόνια, σαν χθες, «στις 28 Μαΐου του 1979, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραφε στο Ζάππειο τη Συνθήκη προσχώρησης της πατρίδας μας στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα», επέλεξε να υπενθυμίσει χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, προς τα μέλη του υπουργικού του συμβουλίου.

Την επομένη της υπογραφής, από τις στήλες της Καθημερινής, μία «ψυχή» αρθρογραφούσε υποστηρίζοντας ότι  «η ένταξη δεν ζητήθηκε και δεν πραγματοποιήθηκε για οικονομικούς μόνο λόγους αλλά και για πολιτικούς». Κατά τον ίδιο, «με την ένταξη αποκτούμε ισχυρά διπλωματικά ερείσματα και υποστηρίξεις. Δεν είμαστε πλέον μόνοι μας».

Σχεδόν μισό αιώνα μετά, υπάρχει βάσιμο έδαφος ώστε να υποστηριχθεί πως σε αμφότερους τους τομείς, τον οικονομικό και τον πολιτικό, δεν τα πήγαμε και τόσο καλά. Για το μέγεθος, δε, των τότε προσδοκιών, μάλλον αποτύχαμε. Και εμείς και η Ευρώπη.

Στο οικονομικό πεδίο, η ευθύνη αυτής της αποτυχίας βαρύνει κατά κύριο λόγο εμάς και αφορά στην αδυναμία της χώρας μας να αξιοποιήσει με τον προσήκοντα τρόπο, από πλευράς αποτελεσματικότητας και διαφάνειας, τον πακτωλό κοινοτικών κονδυλίων που εισέρρευσαν στην Ελλάδα τα τελευταία 46 χρόνια.

Σύμφωνα με μελέτη που είδε το φως της δημοσιότητας το 2017, η Ελλάδα είχε ήδη απορροφήσει ποσό άνω των 250 δισ. ευρώ ή περίπου ενός ετησίου ΑΕΠ σε τότε τρέχουσες τιμές, ενώ έκτοτε εισέρρευσαν ακόμη δεκάδες δισ., τόσο μέσω του ΕΣΠΑ, της ΚΑΠ και φυσικά του Ταμείου Ανάκαμψης, επί των κονδυλίων του οποίου εδράζεται και σημαντικό τμήμα της ανάπτυξης που γνωρίζει σήμερα η χώρα μας.

Ας μην παρεξηγηθούμε: ο κατάλογος των έργων υποδομής και λοιπών δραστηριοτήτων που χρηματοδοτήθηκαν μέσω κοινοτικών κονδυλίων είναι ανεξάντλητος και ασφαλώς δίχως αυτά τα χρήματα θα ήμασταν σε πολύ δυσμενέστερη θέση.

Η απόσταση, όμως, που μισό αιώνα μετά εξακολουθεί να μας χωρίζει από τον μέσο κοινοτικό όρο σε σειρά τομέων στέκει ως αδιάψευστος μάρτυρας τόσο της πλημμελούς αξιοποίησης αυτών των κονδυλίων όσο και της αδιαφάνειας που τη χαρακτήρισε. Ενδεικτική δε αυτής είναι και η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, που μόλις χθες, στο υπουργικό συμβούλιο, ώθησε στα χέρια της ΑΑΔΕ ο πρωθυπουργός.

Η δεύτερη, όμως, αφορά στην πολιτική αποτυχία της ΕΕ να προτάξει ως κυρίαρχες τις αρχές και αξίες επί των οποίων υποτίθεται ότι εδράζεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, διασφαλίζοντας την προστασία του κοινοτικού κεκτημένου -και βεβαίως την κυριαρχία- στα κράτη μέλη της και ιδίως σε εκείνα που απειλούνται από τους γείτονές τους, με κορυφαία παραδείγματα την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ περί SAFE, η οποία ουσιαστικά ανοίγει την πόρτα των ευρωπαϊκών εξοπλιστικών προγραμμάτων στην Τουρκία, δίχως να προσμετρά τις ελληνικές ανησυχίες ως προς αυτό, συνιστά το επιστέγασμα αυτής της αποτυχίας.

Για την πρώτη αποτυχία, το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης το φέρει η Ελλάδα. Για τη δεύτερη, όμως, το φέρουν κυρίως οι Ευρωπαίοι εταίροι της, οι οποίοι διέψευσαν -σε μεγάλο βαθμό- αυτά τα 46 χρόνια τις προσδοκίες που κυριαρχούσαν τότε σε σχέση με την ένταξη της Ελλάδος στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Το γεγονός ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει τη συνολικότερη αποτυχία αυτού του εγχειρήματος ή ακόμη και το έλλειμμα ηγεσίας που σήμερα αντιμετωπίζει η Γηραιά Ήπειρος. Η Ευρώπη παραμένει μετά από τόσα χρόνια δίχως ενιαία φωνή και δίχως μία στοιχειώδη προστασία των κρατών μελών της, στη βάση της περίφημης κοινοτικής αλληλεγγύης.

Τα προβλήματα της Ελλάδας, ωστόσο, στο οικονομικό πεδίο οδήγησαν στη χρεοκοπία της, από την οποία, επί της ουσίας, ακόμη να σηκώσουμε κεφάλι και στα εθνικά ζητήματα, σε ορατή επιδείνωση. Αυτά, για να τα λέμε όλα, σχεδόν μισό αιώνα μετά και να θυμόμαστε ότι, στην πραγματικότητα, είμαστε πάντα μόνοι μας.