Κτήρια πιστοποιημένα για την αειφορία τους ή με άριστο ενεργειακό αποτύπωμα είναι το σημείο στόχευσης της PRODEA Investments, δηλώνει ο κ. Άρις Καρυτινός, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, επισημαίνοντας ότι τα 2/3 του επενδυτικού προγράμματος είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο. Ακόμα, ο κ. Καρυτινός κρίνει την κατάσταση της ελληνικής αγοράς τώρα, επισημαίνει τον κρίσιμο ρόλο των υποδομών για την αγορά και ζητά θεσμικές βελτιώσεις.
Έπειτα από μια δεκαετή περίοδο οικονομικής κρίσης, αλλά και την αναταραχή που προκάλεσε η πανδημία, πώς εκτιμάτε ότι διαμορφώνεται η εγχώρια αγορά real estate; Ποιοι είναι οι τομείς στους οποίους πιστεύετε ότι υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες;
Παρά την πανδημία, το ελληνικό real estate έχει αντιδράσει πολύ δυναμικά και καταγράφεται αμείωτο το επενδυτικό ενδιαφέρον, με επίκεντρο κυρίως τα logistics, τα πράσινα γραφεία και τον οικιστικό κλάδο, κυρίως αναφορικά με high-end κατοικίες. Ειδικά για τους πράσινους γραφειακούς χώρους, η ζήτηση είναι αυξανόμενη και μεγαλύτερη από την προσφορά.
Ποιους μετασχηματισμούς (θεσμικούς, φορολογικούς κ.λπ.) θεωρείτε απαραίτητους, ώστε να τονωθεί η δραστηριότητα στον τομέα του real estate;
Το βασικότερο σημείο που θα μπορούσε να βελτιωθεί στην Ελλάδα, είναι θεσμικό και έχει να κάνει με διαδικασίες που μπορεί να καθυστερήσουν την ολοκλήρωση μιας συναλλαγής, μιας μεταβίβασης ή το ξεκίνημα ενός αναπτυξιακού έργου. Πρακτικά, ό,τι μπορεί να βελτιώσει τον χρόνο απόκρισης σε θέματα τακτοποίησης ακινήτων, πολεοδομικά, χωροταξίας κ.λπ., θα είναι ιδιαίτερα θετικό.
Η διοχέτευση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης στον τομέα των υποδομών ποια αντανάκλαση εκτιμάτε ότι θα έχει στον κλάδο των επενδυτικών ακινήτων;
Οι υποδομές και η ανάπτυξη της κτηματαγοράς συμβαδίζουν. Έργα όπως το μετρό και η Αττική Οδός είχαν άμεση επίδραση στη διαμόρφωση του τοπίου της κτηματαγοράς στις περιοχές αναφοράς. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι, όμως, και οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές, ίσως μια αχίλλειος πτέρνα για τη χώρα μας για αρκετά χρόνια. Χώρες με προηγμένες τηλεπικοινωνιακές υποδομές έχουν καταφέρει να προσελκύσουν πολλές διεθνείς εταιρείες και αυτό, όπως γίνεται αντιληπτό, έχει άμε-σο θετικό αντίκτυπο στο real estate.
Τα κριτήρια βιωσιμότητας ESG τι ρόλο παίζουν στη στρατηγική της PRODEA Investments;
Η PRODEA ήδη από το 2013 επένδυσε στο πρώτο και μεγαλύτερο συγκρότημα γραφείων πιστοποιημένο κατά LEED και έκτοτε συνεχίζουμε να εστιάζουμε σε κτήρια τα οποία είτε λαμβάνουν διεθνείς πιστοποιήσεις ως προς την αειφορία τους είτε αναπτύσσονται είτε ανακαινίζονται με τρόπο που βελτιώνει το ενεργειακό τους αποτύπωμα και ταυτόχρονα εξασφαλίζουν το καλύτερο δυνατό περιβάλλον, σε θέματα υγείας και ευεξίας, για τους εργαζόμενους. Προς αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, εκδώσαμε τον Ιούλιο του 2021 το πρώτο ομόλογο στην Ελλάδα για επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία, ύψους 300 εκατ. ευρώ. Δεν μένουμε, όμως, μόνο στο περιβαλλοντικό κομμάτι του ESG. Δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο σε θέματα κοινωνικά και inclusiveness στην πράξη (από το 2016 το πρόγραμμα εταιρικής υπευθυνότητας «Δομές Ευθύνης» έχει ανταποκριθεί σε πλήθος αναγκών σε όλη την Ελλάδα), αλλά και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης και διαφάνειας σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
Η PRODEA Investments, με «αποτύπωμα» στο σύνολο των κλάδων του real estate, έχει ένα επενδυτικό πρόγραμμα που ξεπερνά τα 400 εκατ. ευρώ. Πόσο ώριμες είναι αυτές οι επενδύσεις και ποιους κλάδους αφορούν κυρίως;
Όπως είχαμε ανακοινώσει και κατά την πρόσφατη έκδοση του πράσινου ομολόγου μας, πάνω από το 80% αυτού του επενδυτικού pipeline εστιάζει σε κτίρια που είτε θα πιστοποιηθούν ως προς την αειφορία τους είτε θα έχουν ένα ενεργειακό αποτύπωμα με προδιαγραφές καλύτερες από τα προβλεπόμενα από τη σχετική νομοθεσία. Αναφερόμαστε κυρίως σε πράσινα γραφεία, αλλά και σε αποθηκευτικούς χώρους, ενώ με ενδιαφέρον εξετάζουμε και οικιστικά έργα. Τα 2/3 αυτού του pipeline είναι ήδη σε πολύ προχωρημένο στάδιο, δηλαδή είτε έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις και αναπτύσσονται τα ακίνητα είτε είμαστε πολύ κοντά στην υπογραφή. Το 52% των επενδύσεων αυτών αναμένεται να χρηματοδοτηθεί από το πράσινο ομόλογο.