Η ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου αποδεικνύεται κάτι περισσότερο από στρατηγικό λάθος για το Κρεμλίνο. Με τα σημερινά δεδομένα, οι αλλαγές στην Ε.Ε. θα την ισχυροποιήσουν μεσοπρόθεσμα, ενώ η Ρωσία θα αντιμετωπίσει τη μακροχρόνια απομόνωση. Ελπίζοντας σε μια προσέγγιση με την Κίνα που: α) δεν καθίσταται δεδομένη, και β) δεν θα προσλάβει στρατηγικό χαρακτήρα. Παρά τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα, η υπό διαμόρφωση συγκυρία εξακολουθεί να ευνοεί τη ναυαρχίδα της Δύσης (ΗΠΑ) καθώς αποδυναμώνονται οι υπόλοιπες δυνάμεις.
Η μακροχρόνια όξυνση, εκτός της αποδυνάμωσης της Ρωσίας, ενδέχεται να φρενάρει και την άνοδο της Κίνας, υποθάλποντας καχυποψία. Εξαιτίας της αποδυνάμωσης της Ρωσίας και (μεσοπρόθεσμα) της αμυντικής ενίσχυσης της Ευρώπης, η Αμερική θα είναι σε θέση να επικεντρώσει τις δυνάμεις της στην Ασία.
Ως επιστέγασμα, έχει εξουδετερωθεί κάθε πιθανότητα προσέγγισης Ευρώπης - Ρωσίας που, υπό προϋποθέσεις και σε βάθος χρόνου, μπορούσε να οδηγήσει σε αυτονόμηση της Ευρώπης.
Εκ παραλλήλου, απέναντι στις αναθεωρητικές δυνάμεις που προκρίνουν μια εναλλακτική, ανελεύθερη διεθνή τάξη, παρουσιάζεται μια ευνοϊκή συγκυρία ώστε οι αναπτυγμένες δημοκρατίες να αντιμετωπίσουν πιεστικά ζητήματα στο εσωτερικό τους (κρίση παγκοσμιοποίησης, αυταρχικός λαϊκισμός, υποχώρηση της Δύσης). Διόλου τυχαίο πως χώρες όπως η Ρωσία, είχαν κάθε λόγο να διεισδύσουν ώστε να διευρύνουν και να εμβαθύνουν ρήγματα και αβεβαιότητες εντός των δυτικών κοινωνιών.
Όταν δεν έχεις να προσφέρεις θετικό αφήγημα, θρέφεσαι από τις αδυναμίες του αντιπάλου σου, προσπαθώντας να τον διαιρέσεις και να τον διχάσεις. Δηλαδή να τον κοντύνεις. Θα χρειαστεί ισχυρή και διατηρήσιμη ανάκτηση της υπονομευμένης συλλογικής μας αυτοπεποίθησης για να θεραπεύσουμε τις πληγές που έχουν ανοίξει στο δυτικό μοντέλο του φιλελεύθερου διεθνισμού.
Ξεκινώντας την προσπάθεια από την απόκρουση των δαιμόνων εντός των τειχών. Με αποτέλεσμα, εσωτερική και εξωτερική πολιτική να παραμένουν οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Προφανώς και το σημερινό διεθνές περιβάλλον δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο ούτε από μια ηγεμονική δύναμη. Όμως, αυτή κατέχει την ευρύτητα επιλογών ώστε το τελικό ισοζύγιο να κλείνει με καθαρό όφελος ακόμη και σε μη ιδανικές καταστάσεις, συχνά και παρά τα λάθη της. Ειδικά στην περίπτωση των ΗΠΑ, η μικρή πιθανότητα διεθνούς απεμπλοκής θα επηρεαζόταν από τις κοινωνικές διαιρέσεις που υποθάλπουν αντι-συστημικές τάσεις και ενδέχεται να εξελιχθούν απρόβλεπτα. Ταυτόχρονα, η καταγεγραμμένη άνοδος των ευρωπαϊκών εθνικισμών εξακολουθεί να αποτελεί -αν και συγκριτικά μικρότερης σημασίας- αστάθμητο παράγοντα.
Στρέφοντας το βλέμμα μας στην Ελλάδα, είναι η πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου (εξέλιξη που την υποβάθμισε) που ο τόπος μετρήσιμα αναβαθμίζεται. Ξαναμπαίνοντας στο γεωπολιτικό παιχνίδι. Η Ελλάδα μετρήσιμα ενισχύεται εξαιτίας της ρωσικής εισβολής, του ρόλου της γεωγραφίας και, τέλος, της απώλειας αξιοπιστίας από κοινού με τη διάρρηξη εμπιστοσύνης που ο Τούρκος πρόεδρος συντηρεί έναντι της Δύσης. Με αναβαπτισμένο περιφερειακό ρόλο ως αντίβαρο εξισορρόπησης εκ μέρους της διατλαντικής κοινότητας αξιών και συμφερόντων. Αναχαιτίζοντας και τις διεκδικήσεις της Τουρκίας σε ζώνες που έχουν επιλεγεί να παραμείνουν πρωτίστως δυτικές. Επιπλέον, όσο αποδυναμώνεται η Ρωσία, τόσο απομειώνεται η διαπραγματευτική θέση της Άγκυρας.
Ενδεικτικά, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα και ευνοϊκά για τον σκληρό πυρήνα των ελληνικών συμφερόντων, γεωπολιτικά δεδομένα, το στρατηγικό λιμάνι - πολυεργαλείο της Αλεξανδρούπολης και o συνδυασμένος αντίκτυπος του υπό διαμόρφωση τρισδιάστατου αποτυπώματός του (στρατιωτικού - εμπορικού - ενεργειακού) σε Δυτικά Βαλκάνια - χώρες ΚΑΕ - Βαλτικές χώρες, οδηγούν στο συμπέρασμα πως θα αποτελέσουν την κορωνίδα σύμπλεξης μεταξύ εθνικών και διατλαντικών συμφερόντων.
Ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης. Η μετατόπιση των γεωπολιτικών τεκτονικών πλακών στην περιοχή μας αποτυπώνεται δυναμικά στη στρατηγική αναβάθμιση του λιμανιού της πόλης.
Δρομολογώντας το αναβαθμισμένο για την Ελλάδα πλασάρισμα στην επόμενη στροφή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των αναδιατασσόμενων συσχετισμών ισχύος εντός της Ε.Ε. Σε μια κατεύθυνση με θετικό και πάλι πρόσημο. Περισσότερο συνειδητοποιημένο στο επίδικο της άμυνας και της δυνατότητας άσκησης ρόλου πρώτης γραμμής.
Επομένως, η καθαρή και αξιόπιστη θέση μας συνεπάγεται μόνο οφέλη. Αφορά, λοιπόν, και τον τόπο μας ένα κεφάλαιο ξεπερασμένων γεωπολιτικών συντεταγμένων που διεγράφη και τώρα καθαρογράφεται το επικαιροποιημένο. Θα ολοκληρωθεί σε λίγα χρόνια, θέτοντας ένα κρίσιμο διακύβευμα προς το ελληνικό πολιτικό σύστημα: Εκείνου που θα προσδιορίσει το εύρος και το βάθος σε αξίες και ισχύ, τόσο της εθνικής ασφάλειας όσο και της άμυνας της δημοκρατικής μας κοινότητας. Ευρύτερα, την ανθεκτικότητα της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Εν τέλει, η ηγεσία, με χαρακτήρα δοκιμασίας για τα όρια και τις αντοχές της ενεργητικής της ευθύνης, διαδραματίζει ρόλο κομβικό. Ειδικά για όσους το έχουν αντιληφθεί και συνειδητοποιήσει. Συγχρονιζόμενοι με τη μεγάλη εικόνα. Η συζήτηση δεν σηκώνει θέσεις αμφίθυμες ή απαθείς, αλλά δράσεις εμπροσθοβαρείς.
Είναι η ορθή αντίληψη του παρόντος που προετοιμάζει ένα μέλλον περισσότερο ασφαλές και ευήμερο για την Ελλάδα. Έχοντας αποδεχθεί την πραγματική θέση της χώρας από κοινού με την αληθινή της κατάσταση και τους αντικειμενικούς για εκείνη περιορισμούς. Ειδικά για μια χώρα status quo. Ευνοώντας και ωφελώντας τόσο το αξιακό της παράδειγμα με όρους φιλελεύθερού διεθνισμού όσο -και κυρίως- τον πυρήνα του εθνικού της συμφέροντος, με αντίληψη γεωπολιτικού ρεαλισμού και περιφερειακής ισορροπίας δυνάμεων.
Καταληκτικά, το μόνο που απομένει είναι να μην πυροβολήσουμε τα πόδια μας. Αναλαμβάνοντας την ιδιοκτησία ενός εγχειρήματος που αφορά την ισχύ του παραδείγματος και τη συνέπεια του σκοπού μας. Συνδέοντας την οικονομία με την ασφάλεια και αθροίζοντας την «τεχνική» της διακυβέρνησης στο τρίπτυχο άνθρωποι - διαδικασίες - πολιτικές. Δεν πρόκειται περί βολικής φαντασίωσης εσωτερικού, αλλά περί στρατηγικής πραγματικότητας εξωτερικού.
*Ο κ. Σωτήρης Κ. Σέρμπος είναι αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, πρώην Επιστημονικός Διευθυντής Σχεδιασμού Πολιτικής στο Υπουργείο Εξωτερικών