Περαιτέρω αποκλιμάκωση στις τιμές ενέργειας το επόμενο διάστημα αναμένει ο Κωνσταντίνος Ξιφαράς, Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΠΑ, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα συμβούν απρόβλεπτα γεγονότα. Ακόμα, μιλά για τους μηχανισμούς διαμόρφωσης στο κόστος φυσικού αερίου και ρεύματος, για την τάση στην αγορά παγκοσμίως, για τα μαθήματα από την ενεργειακή κρίση, καθώς και για τη στρατηγική και τις νέες πρωτοβουλίες της ΔΕΠΑ.
Έχουν περάσει δύο χρόνια από το ξέσπασμα της διεθνούς ενεργειακής κρίσης, που δοκίμασε τις αντοχές της κοινωνίας και της οικονομίας. Ωστόσο, τελευταία βλέπουμε τις τιμές του φυσικού αερίου να υποχωρούν. Πού οφείλεται αυτή η πτώση; Εκτιμάτε ότι θα διαρκέσει;
Η αγορά έχει απορροφήσει το σοκ της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα οι τιμές να επιστρέφουν σταδιακά στα ιστορικά τους επίπεδα. Αυτή την περίοδο (σ.σ. τέλος 2023), το φυσικό αέριο διαπραγματεύεται στα 35 ευρώ τη μεγαβατώρα, στον κύριο ευρωπαϊκό κόμβο (TTF), συνέπεια της υπερεπάρκειας προσφοράς, που αναγκάζει τους traders να αποθηκεύουν αέριο ακόμα και στην Ουκρανία, με δεδομένο ότι η πληρότητα στις ευρωπαϊκές αποθήκες ξεπερνά το 90%. Επιπλέον, λόγω του ήπιου μέχρι στιγμής χειμώνα, η ζήτηση παραμένει διαχειρίσιμη. Αν, λοιπόν, το επόμενο διάστημα δεν βιώσουμε κάποια μείζονα διαταραχή στην τροφοδοσία ή πολικές θερμοκρασίες, η αποκλιμάκωση των τιμών θα συνεχιστεί.
Κατά πόσο έχει περάσει η μείωση της τιμής του φυσικού αερίου στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος;
Αυτό είναι ένα πιο σύνθετο ζήτημα, που σχετίζεται αφενός με την αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αφετέρου με ορισμένες ιδιαιτερότητες της εγχώριας αγοράς. Η οριακή τιμολόγηση (marginal pricing) στο πλαίσιο του Target Model σημαίνει ότι όλη η ημερήσια παραγόμενη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας τιμολογείται με βάση την τιμή που προσφέρει η ακριβότερη μονάδα, που συνήθως είναι οι παλαιάς τεχνολογίας θερμικές μονάδες, οι οποίες λειτουργούν με καύσιμο το φυσικό αέριο και μπαίνουν τελευταίες στο σύστημα.
Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας (με βάση τον παραπάνω μηχανισμό) σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπου την προτεραιότητα έχουν τα διμερή συμβόλαια παραγωγών και παρόχων - μεγάλων καταναλωτών, σε σταθερές τιμές. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι περιορισμένες διασυνδέσεις των ενεργειακών δικτύων της χώρας με την Ευρώπη, οι οποίες θα διευκόλυναν το διασυνοριακό εμπόριο, και η χαμηλή αποθηκευτική ικανότητα της Ελλάδας, που δεν επιτρέπει την περαιτέρω αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), πιέζοντας προς τα κάτω τις τιμές.
Είναι, επομένως, προφανές ότι χρειάζονται μεταρρυθμίσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως έχει ζητήσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, για να προστατευθούν οι καταναλωτές.Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται, άλλωστε, η σημαντική πρωτοβουλία του υπουργού Ενέργειας κ. Σκυλακάκη για τα νέα «χρωματιστά» τιμολόγια, τα οποία κατοχυρώνουν τη διαφάνεια στην αγορά και έχουν ήδη κινητοποιήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των παρόχων, συμπιέζοντας τις τιμές. Σε κάθε περίπτωση, η θυγατρική της ΔΕΠΑ στη λιανική αγορά, Φυσικό Αέριο, προσέφερε το 2023 τις χαμηλότερες τιμές και το ίδιο θα κάνει και το 2024.
Ποια είναι η εκτίμησή σας για τη μελλοντική ζήτηση του φυσικού αερίου, καθώς προχωράμε σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας;
Το φυσικό αέριο ενέχει κρίσιμο ρόλο στο ενεργειακό μείγμα των χωρών στον δρόμο προς την απανθρακοποίηση. Είναι το καύσιμο-γέφυρα ανάμεσα στις συμβατικές πηγές ενέργειας (πετρέλαιο, άνθρακας) και τις ΑΠΕ, εξομαλύνοντας τις διακυμάνσεις στην παραγωγή τους.
Γι’ αυτό όλες οι μελέτες των διεθνών οργανισμών (π.χ. Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας - ΙΕΑ) δείχνουν ότι η ζήτησή του τα επόμενα χρόνια θα παραμείνει ισχυρή, με αυξητικές τάσεις, ορμώμενη κυρίως από την υποκατάσταση του άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή και την αυξημένη αστικοποίηση στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Για να καλυφθεί αυτή η ζήτηση και μάλιστα από διαφορετικές πηγές και οδεύσεις, ώστε να μην επαναληφθεί το σενάριο της εξάρτησης από μία χώρα, πρέπει να αναπτύξουμε τις αναγκαίες υποδομές σε αποθήκευση και μεταφορά, αλλά και τη διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων της Ευρώπης.
Τα προηγούμενα δύο χρόνια οι τιμές της ενέργειας εκτοξεύθηκαν για τους ιδιώτες καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, ενώ επιστρατεύθηκαν επιδοτήσεις από την πλευρά του κράτους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξε επιβάρυνση στους τελικούς καταναλωτές. Ποια ήταν η πολιτική της ΔΕΠΑ σε αυτό το διάστημα;
Η ΔΕΠΑ κλήθηκε από την κυβέρνηση, κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, να συμβάλει στον περιορισμό των επιπτώσεών της και το έπραξε στο ακέραιο. Ύψωσε ασπίδα προστασίας σε 1 εκατομμύριο νοικοκυριά και επιχειρήσεις, απορροφώντας σημαντικό μέρος των ανατιμήσεων στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου, με οριζόντιες επιδοτήσεις (ακόμα και σε πελάτες των ανταγωνιστών της στη λιανική αγορά), που ξεπέρασαν τα 180 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, την ίδια περίοδο απέδωσε μερίσματα στο Ελληνικό Δημόσιο άνω των 100 εκατ. ευρώ. Και, φυσικά, εγγυήθηκε την επάρκεια εφοδιασμού της χώρας μέσα από συμφωνίες με διεθνείς προμηθευτές, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία, όπου καμία ιδιωτική εταιρεία δεν ήθελε να αναλάβει ένα τέτοιο ρίσκο.
Τέλος, στήριξε και στηρίζει την κοινωνία με ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης άνω των 2 εκατ. ευρώ, αναλαμβάνοντας την αποκατάσταση περιοχών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές στον Έβρο, την Εύβοια και τη Μαγνησία, τον εξοπλισμό νοσοκομείων και κέντρων υγείας σε όλη τη χώρα, αλλά και υποτροφίες σε πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Για να διαφοροποιήσει το χαρτοφυλάκιό της και να ευθυγραμμιστεί με τους ευρύτερους στόχους της ενεργειακής μετάβασης, ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνει η ΔΕΠΑ Εμπορίας;
Η ΔΕΠΑ, στο πλαίσιο του μετασχηματισμού της σε ολοκληρωμένη ενεργειακή εταιρεία, με υψηλή καθετοποίηση, επενδύει συστηματικά τα τελευταία χρόνια στην καθαρή ενέργεια, αναπτύσσοντας ένα «πράσινο» χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ ισχύος άνω του 1 GW, ιδίως στις περιοχές της απολιγνιτοποίησης.
Παράλληλα, συμμετέχει στην κατασκευή και λειτουργία δύο σύγχρονων μονάδων συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας με καύσιμο το φυσικό αέριο, οι οποίες θα υποστηρίξουν την ενεργειακή μετάβαση. Η πρώτη, με ισχύ 840 MW, υλοποιείται στην Αλεξανδρούπολη και σε πλήρη λειτουργία θα μπορεί να υποκαταστήσει τρεις ρυπογόνες λιγνιτικές μονάδες, ενώ η δεύτερη, ισχύος 174 MW, στην Αλβανία.
Ταυτοχρόνως, ενισχύει την παρουσία της στη λιανική αγορά ενέργειας μέσω της θυγατρικής της Φυσικό Αέριο - Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας, καθώς και μέσα από το δίκτυο πρατηρίων αεριοκίνησης (CNG - LNG), το μοναδικό στην Ελλάδα, εισάγοντας, μάλιστα, και ανανεώσιμα καύσιμα στο μείγμα, όπως το βιομεθάνιο και το υδρογόνο, επενδύοντας στις σχετικές τεχνολογίες.
Τέλος, εντείνει διαρκώς την επιχειρησιακή εξωστρέφειά της, έχοντας εξασφαλίσει ισχυρή παρουσία σε σχεδόν όλες τις αγορές της ΝΑ Ευρώπης, αλλά και σε τρία χρηματιστήρια ενέργειας (Ελλάδα, Ιταλία, Ουγγαρία), η οποία μας επέτρεψε να διπλασιάσουμε τις ποσότητες φυσικού αερίου που εξάγουμε τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, η ΔΕΠΑ δεσμεύεται από μακροχρόνια συμβόλαια με μεγάλους προμηθευτές, όπως η Gazprom, και ρήτρες take or pay, για τις οποίες είναι σε συζητήσεις με τη ρωσική εταιρεία. Σε ποιο σημείο βρίσκονται αυτές οι διαπραγματεύσεις;
Η ΔΕΠΑ, από την ίδρυσή της, είχε ως κύρια αποστολή την ασφάλεια του εφοδιασμού της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό ανέλαβε όλες τις συμβάσεις που ήταν αποτέλεσμα διακρατικών συμφωνιών και αποτέλεσαν τον πυλώνα ανάπτυξης της αγοράς του φυσικού αερίου στη χώρα μας.
Οι συμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν, ως γνωστόν, ρήτρες που ορίζουν ότι σε περίπτωση που η ΔΕΠΑ δεν παραλάβει κάποιο έτος τις ελάχιστες συμβολαιοποιημένες ποσότητες, καλείται να προπληρώσει μέρος του κόστους τους και να τις παραλάβει όποια χρονιά επιθυμεί.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η συνακόλουθη πολιτική της Ε.Ε., δηλαδή εξωγενείς παράγοντες, δεν επέτρεψαν στη ΔΕΠΑ να παραλάβει τις ποσότητες που περιλαμβάνει το συμβόλαιό της με την Gazprom. Οι όροι της σύμβασης, ωστόσο, επιτρέπουν στην εταιρεία μας να διεκδικήσει όλα τα δίκαια αιτήματά της και αυτό πράττουμε.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δοκίμασε την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και ανέδειξε τη σημασία του ενεργειακού πλουραλισμού και της συνεργασίας των χωρών-μελών της Ε.Ε. στον τομέα της ενέργειας. Πώς ανταποκρίνεται η εταιρεία σας σε αυτές τις ανάγκες;
Ο πόλεμος υπογράμμισε την ανάγκη για διαφοροποίηση των πηγών και των οδεύσεων εφοδιασμού, αλλά και την περαιτέρω διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων της Ε.Ε. Μόνο έτσι η Ευρώπη θα εξασφαλίσει επάρκεια εφοδιασμού και ανθεκτικότητα απέναντι σε εξωτερικά σοκ. Προς αυτή την κατεύθυνση, η εταιρεία μας πρωταγωνιστεί σε μια σειρά από μεγάλα διεθνή έργα, όπως ο αγωγός IGB, ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης και ο αγωγός EastMed, που συμβάλλουν καταλυτικά στην ενεργειακή ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής.
Πρόκειται για έργα που, λειτουργώντας σε συνέργεια, ενεργοποιούν τον Κάθετο Διάδρομο μεταφοράς φυσικού αερίου, ο οποίος καλύπτει τις ανάγκες της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης, παρέχοντας πρόσβαση στα πλούσια κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και σε LNG, απ’ όλο τον κόσμο. Επιπλέον, είναι υποδομές που θα έχουν σημαντικό ρόλο και στην εποχή της καθαρής ενέργειας, καθώς είναι έτσι σχεδιασμένες ώστε να μπορούν να υποδεχτούν και να μεταφέρουν και ανανεώσιμα αέρια, όπως το υδρογόνο.