Οι διαρκείς και συχνά ασαφείς παρεμβάσεις της κυβέρνησης στην αγορά, μόνο βραχυπρόθεσμα οφέλη φέρνουν για τους καταναλωτές και περιορίζουν το πεδίο δράσης των εταιρειών, τονίζει ο Αριστοτέλης Παντελιάδης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της METRO ΑΒΕΕ. Ακόμα, μιλά για τη μελλοντική πορεία των τιμών, σχολιάζει την κατάσταση στο οργανωμένο λιανεμπόριο και επισημαίνει τις δυνατότητες της χώρας συνολικά.
Κύριε Παντελιάδη, βασικοί δείκτες της ελληνικής οικονομίας, και κυρίως η εξέλιξη του ΑΕΠ, είναι καλύτεροι όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών. Μπορούμε επιτέλους να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε τα καλά του ενάρετου κύκλου στον οποίο έβαλαν την οικονομία οι αιματηρές θυσίες μας, όπως έχετε δηλώσει;
Λίγο οι θυσίες, λίγο η συγκυρία, λίγο κάποιες σωστές κινήσεις προσέλκυσης επενδύσεων και κάποιες μεταρρυθμίσεις, συν το γεγονός ότι όλοι οι δείκτες της οικονομίας είχαν πέσει τόσο χαμηλά που δεν μπορούσαν παρά να αρχίσουν να βελτιώνονται, μπορούμε πράγματι να αισιοδοξούμε για τα αμέσως επόμενα χρόνια. Αν, όμως, θέλουμε να γίνουμε μια πραγματική ευρωπαϊκή οικονομία, να αποκτήσουμε θεσμούς και μέσα εισοδήματα ευρωπαϊκού επιπέδου, τότε πρέπει να στρωθούμε στη δουλειά και με συνέπεια και επιμονή να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα πλάνο δεκαετίας.
Έχετε επίσης πει πως η κυβέρνηση κάνει κοινωνική πολιτική με ξένα κόλλυβα σε μια μεταμοντέρνα εκδοχή της φιλελεύθερης οικονομίας. Ποια είναι η αντιπρότασή σας στο κύμα ακρίβειας που πλήττει τα νοικοκυριά;
Σε γενικές γραμμές, όλα τα κοινωνικοοικονομικά μοντέλα εντάσσονται σε μία από τις δύο μεγάλες ομάδες: κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία ή ελεύθερη αγορά. Το πρώτο μοντέλο, αν και πολλά υποσχόμενο, δεν έχει καταφέρει μέχρι τώρα να αποδείξει την αποτελεσματικότητά του. Η τωρινή κυβέρνηση δηλώνει ότι υιοθετεί τη δεύτερη προσέγγιση.
Προφανώς υπάρχουν πολλές παραλλαγές του μοντέλου της ελεύθερης οικονομίας και εγώ προσωπικά δεν είμαι οπαδός της ανεξέλεγκτης ή ασύδοτης αγοράς. Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες, οι οποίοι θα ενισχύουν τον αληθινό ανταγωνισμό και θα προστατεύουν τον καταναλωτή, ενώ ταυτόχρονα θα παρέχουν ένα ικανοποιητικό ελάχιστο όριο διαβίωσης για κάθε πολίτη. Και φυσικά ένα οργανωμένο σύστημα πολιτειακών αρχών θα φροντίζει για την επιβολή αυτών των κανόνων, χωρίς εξαιρέσεις, ευνοούμενους και χάρες στα «δικά μας» παιδιά.
Συχνά μένω με την αίσθηση ότι η κυβέρνηση δεν έχει μια σταθερή και σαφή άποψη για το μοντέλο που θέλει να ακολουθήσει. Παρεμβαίνει σε μεγάλο βάθος καθορίζοντας τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς -προσοχή: άλλο κανόνες, άλλο τρόπος λειτουργίας- ενώ παράλληλα δηλώνει ένθερμος οπαδός της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Σε ό,τι αφορά τις τιμές των τροφίμων, που δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν ανέβει πάρα πολύ κατά την τελευταία διετία, πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι αιτίες εντοπίζονται κατά κύριο λόγο εκτός Ελλάδας. Μια σειρά κρίσεων, η πανδημία με τη διαταραχή που προκάλεσε στην εφοδιαστική αλυσίδα, ο πόλεμος στην Ουκρανία με επιπτώσεις στην τιμή της ενέργειας και μεγάλες ελλείψεις σε συγκεκριμένες πρώτες ύλες, και η κλιματική κρίση που πλήττει την παραγωγή πολλών βασικών γεωργικών - κτηνοτροφικών προϊόντων, έχουν εκτινάξει το κόστος παραγωγής σε όλο τον πλανήτη. Γι’ αυτό και το πρόβλημα του πληθωρισμού των τροφίμων δεν είναι μόνο ελληνικό.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε; Προφανώς, μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Αν, όμως, ενισχύσουμε τον ανταγωνισμό σε όλα τα επίπεδα, θα ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις των κρίσεων και θα εισπράξουμε χωρίς καμία καθυστέρηση τα οφέλη των όποιων μειώσεων τιμών παραγωγής γίνονται. Αντίθετα, με τις συνεχείς παρεμβάσεις μπορεί να πετυχαίνουμε μερικές φορές κάποια βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, αλλά τελικά εμποδίζουμε τον ανταγωνισμό να λειτουργήσει και φέρνουμε το αντίθετο από το επιδιωκόμενο.
Να σας φέρω ένα παράδειγμα. Εδώ και 3,5 χρόνια στα super markets το περιθώριο κέρδους σε καθένα από χιλιάδες βασικά προϊόντα είναι ελεγχόμενο και συγκεκριμένο. Θα έλεγε κανείς ότι αυτό εμποδίζει τις τιμές να ανέβουν περισσότερο από την άνοδο της τιμής στην οποία αγοράζουμε. Λειτουργεί, όμως, και ανάποδα. Αφού μας εμποδίζει να ασκήσουμε εμπορική πολιτική, δεν μας αφήνει τα περιθώρια να μειώσουμε σε κάποιες κατηγορίες τις τιμές μας ή να κάνουμε πιο δυνατές προσφορές. Να το θέσω πιο απλά, αν το μέτρο λειτουργούσε, οι τιμές θα καθορίζονταν παντού από το κράτος και όλα θα ήταν πιο εύκολα. Δυστυχώς, όμως, η οικονομία είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο και ευαίσθητο σύστημα και κάθε παρέμβαση έχει απρόβλεπτες και συχνά ανεπιθύμητες επιπτώσεις σε πολλαπλές παραμέτρους του.
Ποια είναι η ευκαιρία που έχει σήμερα η Ελλάδα;
Ένας τόπος εξαιρετικής ομορφιάς, με θαυμάσιο κλίμα -παρά τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης-, με ανθρώπους ζεστούς και φιλόξενους, που είναι ταυτόχρονα ικανοί και έξυπνοι εργαζόμενοι. Ανήκει στην Ε.Ε., αλλά συνορεύει με δύο άλλες ηπείρους, έχει την αρχαιότερη ιστορία στην Ευρώπη, αυτή είναι η Ελλάδα. Λες και σχεδιάστηκε για να πετύχει. Και εμείς δρούμε σαν να προσπαθούμε να εξισορροπήσουμε αυτή την εύνοια της τύχης και να ακυρώσουμε τα πλεονεκτήματα που μας προσφέρει. Έχει πολλές ευκαιρίες η Ελλάδα, αλλά πρέπει να δουλέψουμε λίγο γι’ αυτές. Να δουλέψουμε για την Ελλάδα, όχι για τον εαυτούλη μας.
Οι τιμές θα επιστρέψουν ποτέ στα προ κρίσης επίπεδα;
Δεν θα χαϊδέψω τα αυτιά κανενός. Δεν θα επιστρέψουν ποτέ οι τιμές σε εκείνα τα επίπεδα. Το θετικό, όμως, είναι ότι και οι μισθοί έχουν ανέβει αρκετά και θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν. Πολλοί έχουμε ξεχάσει ότι ο κατώτατος μισθός για τους νέους ήταν πριν λίγα χρόνια 511 ευρώ και σήμερα είναι 780 ευρώ, 50% περισσότερο. Θέλω εδώ βέβαια να σημειώσω ότι όλες οι μεγάλες αλυσίδες super market, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της METRO (My market - METRO Cash & Carry), ουδέποτε χαμήλωσαν τόσο τους μισθούς τους. Για την ακρίβεια, δεν προέβησαν σε μειώσεις μισθών κατά τη διάρκεια της κρίσης. Και σήμερα πληρώνουν αρκετά πάνω από τον κατώτατο θεσμοθετημένο μισθό. Η μία μετά την άλλη εξαγγέλλουμε νέες αυξήσεις, με αρχικούς μισθούς που κυμαίνονται από 900 έως 1.000 ευρώ. Αυτό πετυχαίνει η λειτουργία του υγιούς ανταγωνισμού.
Η προσπάθεια, λοιπόν, στο μέτωπο των τιμών είναι να σταθεροποιηθούν, να διορθωθούν οι υπερβολικές αυξήσεις που έγιναν, καθώς θα αποκαθίσταται σταδιακά το επίπεδο παραγωγής, ενώ ταυτόχρονα οι αποδοχές των εργαζόμενων θα βελτιώνονται, ώστε η αγοραστική τους δύναμη να επανέλθει τουλάχιστον στα προ κρίσεων επίπεδα.