Η χώρα πέρασε δύσκολα χρόνια στη διάρκεια της δεκαετούς χρεοκοπίας. Εάν γίνει κάποιος απολογισμός, ο αντικειμενικός παρατηρητής θα κατέληγε ότι, δυστυχώς, αυτή η οδυνηρή περιπέτεια απέβη άκαρπη. Τίποτε, δυστυχώς, δεν δίδαξε.
Ο χρόνος κυλάει ακόμη ασάλευτος και ανέμελος σε σχέση με την πραγματικότητα και τα συνεχώς επιδεινούμενα και σωρευόμενα προβλήματα. Ενώ οι επιλογές της χώρας είναι κρίσιμες και προπαντός δεν είναι εύκολες, απορεί κανείς με τα κηρύγματα ευκολίας των ημερών, που τόσο κακό κάνουν στη χώρα μας.
Ο λαός μας δεν μπορεί να γίνεται συνεχώς αντικείμενο εκμετάλλευσης και καπηλείας από εκείνους που επιδίδονται στην επιτηδευμένη επεξεργασία της πληροφόρησης, καθώς και από άλλους που επιδίδονται σε λαϊκίστικες θωπείες.
Η χώρα μας θα περάσει ξανά δύσκολα χρόνια. Για να αντέξει, θα απαιτηθεί να υιοθετηθούν από την ελληνική κοινωνία μεγάλες πειθαρχίες για να αναστήσει μία ανταγωνιστική και παραγωγική οικονομία. Κυρίως, όμως, να αναζωογονήσει τους ασθενείς πολιτικούς θεσμούς της, στη βάση του αναγκαίου ορθολογισμού. Η χαμηλή πολιτική διαχείριση από όλο το πολιτικό σύστημα και τις ιθύνουσες δυνάμεις της είναι φανερή. Εξαντλεί και τις τελευταίες ψυχικές αντοχές υποστήριξης ρεαλιστικών πολιτικών. Έχει ήδη φτάσει στα όριά της, μόλις λίγα χρόνια μετά τη χρεοκοπία της χώρας.
Η πρώτη πρόταση που θεωρώ ότι θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για να ξεκολλήσουμε από το τέλμα στο οποίο οδηγήθηκε ο μεταπολιτευτικός κοινοβουλευτισμός είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ των δύο πόλων της εκτελεστικής λειτουργίας που διαταράχθηκε με την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1986, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στην πλήρη αποδυνάμωση του Προέδρου της Δημοκρατίας και την υπέρμετρη ενίσχυση του Πρωθυπουργού.
Είναι γνωστό ότι έκτοτε κυριάρχησε ένα ετεροβαρές και άκρα προβληματικό πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο, χωρίς αντίβαρα, ελέγχους και ισορροπίες, με κύρια χαρακτηριστικά την πολιτική υποβάθμιση της Βουλής και τη σχεδόν ολοκληρωτική αποθεσμοποίηση της χώρας.
Ζούμε μία διαρκή και συνολική παρεκτροπή του κοινοβουλευτισμού, η οποία δυστυχώς έχει τόσο πολύ ταυτιστεί με την πορεία του τόπου προς την καταστροφή, ώστε είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί με ημίμετρα και εμβαλωματικές λύσεις.
Απαιτείται, αντίθετα, μία θαρραλέα και ριζοσπαστική αντιπαράθεση με όλες τις παθογένειες του ισχύοντος κοινοβουλευτικού κακεκτύπου, με όλες τις κακοήθεις στρεβλώσεις των θεσμών πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε το σημερινό, κλυδωνιζόμενο συθέμελα, οικοδόμημα του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Είναι μεγίστη αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις σε λειτουργίες του κράτους, όπως οικονομία, διοίκηση, παιδεία, υγεία κ.λπ., μπορούν να επιβιώσουν στον χρόνο αμόλυντες από τη βασική παθογένεια, που είναι η λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος.
Το ελληνικό Κοινοβούλιο. «Η χαμηλή πολιτική διαχείριση από όλο το πολιτικό σύστημα και τις ιθύνουσες δυνάμεις της χώρας είναι φανερή και εξαντλεί και τις τελευταίες ψυχικές αντοχές υποστήριξης ρεαλιστικών πολιτικών», σχολιάζει ο πρώην υπουργός Αλέκος Παπαδόπουλος.
Γι’ αυτό η όποια μεγάλη μεταρρύθμιση πρέπει να ξεκινήσει από τον βασικό θεσμό. Η οποιαδήποτε θεσμική πρωτοβουλία αλλαγών στις νοσούσες κρατικές λειτουργίες και στους θεσμούς αποτελεί ματαιοπονία, αν δεν προηγηθεί η αναθέσμιση του πολιτειακού και πολιτικού συστήματος.
Συγκεκριμένα:
• Επαναφορά του συνόλου αρμοδιοτήτων που διέθετε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με το Σύνταγμα του 1975 (με κάποιες ενδεχομένως εξαιρέσεις ή αλλαγές που θα μπορούσαν να συζητηθούν αν και όταν φτάσει η ώρα, αλλά και με κάποιες προσθήκες, όπως ενδεικτικά η επιλογή της ηγεσίας των Ανώτατων Δικαστηρίων και των Ανεξάρτητων Αρχών έπειτα από πρόταση πολλαπλάσιου αριθμού υποψηφίων από την παρακάτω προτεινόμενη Γερουσία). Επίσης, θα ήταν χρήσιμο, κατά την άποψή μου, να προστεθεί η δυνατότητα να παραπέμπει ο Πρόεδρος, κατά την κρίση του, ψηφισμένα νομοσχέδια στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο προκειμένου αυτό να ασκεί προληπτικό έλεγχο της συνταγματικότητάς τους, μετεξελισσόμενο έτσι, ενδεχομένως και με την ανάληψη ορισμένων πρόσθετων σχετικών αρμοδιοτήτων, σε οιονεί Συνταγματικό Δικαστήριο.
• Να ξεκινήσει συζήτηση για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό, με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία. Η άμεση εκλογή από τον λαό ισχύει και σε πολλές άλλες χώρες, όπως ενδεικτικά στην Πορτογαλία, την Αυστρία και τη Φινλανδία, χωρίς να δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα δυαρχίας, όπως κάποιοι επικαλούνται.
• Η θεσμική ενίσχυση του Προέδρου της Δημοκρατίας θα μπορούσε να συνδυαστεί με την καθιέρωση Γερουσίας με 50 αιρετά, εκλεγμένα από τον λαό, μέλη (και αντίστοιχη μείωση των μελών της Βουλής στα 250) και με αρμοδιότητες, αφενός μεν, νομοθετικές και ελεγκτικές, αφετέρου δε, εγγυητικές και μετριαστικές. Μία τέτοια καθιέρωση θεωρώ ότι θα προσθέσει πολιτική ωριμότητα και θεσμικό βάθος στη νομοθετική λειτουργία ενώ παράλληλα θα αποτελέσει ένα επιπλέον στοιχείο ισορροπίας στη λειτουργία των πολιτικών μας θεσμών.
Σημαντική τομή ως προς τη γνησιότητα των εκλογών θεωρούμε και την αποτροπή καταχρηστικών διαλύσεων της Βουλής με την καθιέρωση δήλης ημέρας ως προς τη διεξαγωγή τους, ακόμη και αν μεσολαβήσουν για οποιονδήποτε λόγο ενδιάμεσες εκλογές. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση ενδιάμεσων εκλογών, η βουλευτική περίοδος θα διαρκεί μόνο όσο είναι το υπόλοιπο χρονικό διάστημα έως την ως άνω καθορισμένη ημερομηνία των εκλογών (κατά το σουηδικό πρότυπο).
Αν σε όλες αυτές τις αλλαγές προστεθεί, αφενός μεν, η πλήρης κατάργηση των πάσης φύσεως πολιτικοθεσμικών προνομίων ώστε να χτυπηθεί στον πυρήνα της η λογική του καθεστωτισμού, αφετέρου δε, η εκ βάθρων τροποποίηση του συστήματος χρηματοδότησης των κομμάτων και η κατάργηση του σταυρού προτίμησης, ώστε να αναγκαστούν τα κόμματα να εισαγάγουν διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες, έχουμε το περίγραμμα μιας ριζικής και συνολικής συνταγματικής τομής, η οποία μπορεί και πρέπει να αποτελέσει το νέο σημείο εκκίνησης για την πολιτική και οικονομική ανάταξη του τόπου.
*Ο κ. Αλέκος Παπαδόπουλος είναι πρώην Υπουργός