Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα στο Μεταναστευτικό. Οι γεωπολιτικές αναταράξεις, οι συγκρούσεις και οι οικονομικές ανισότητες δημιουργούν πιέσεις που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με παρωχημένα εργαλεία. Πληθαίνουν οι φωνές -και ανήκω κι εγώ σε αυτές- που ζητούν μια πιο ενεργητική, ενιαία ευρωπαϊκή παρουσία, με ρεαλισμό και αποφασιστικότητα.
Ως Υπουργείο Μετανάστευσης, έχουμε ήδη προχωρήσει σε σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. Θεσπίσαμε το δόγμα «φυλακή ή επιστροφή»: όποιος εισέρχεται παράνομα και του απορρίπτεται το αίτημα ασύλου, δεν μπορεί πλέον να παραμένει επ’ αόριστον στη χώρα. Προβλέπεται ποινή φυλάκισης 2 έως 5 ετών, με μοναδική εναλλακτική την επιστροφή. Η εφαρμογή του δόγματος έχει ήδη πρώτα αποτελέσματα.
Στις ενημερώσεις που πραγματοποιούμε στις δομές φιλοξενίας, παρατηρούμε αυξανόμενη προθυμία για οικειοθελείς επιστροφές, κυρίως μεταξύ μεταναστών από Πακιστάν, Μπαγκλαντές και Αίγυπτο -ποσοστό που φτάνει περίπου το 30%. Οι επιστροφές αυτές είναι γρήγορες και αποτελεσματικές, σε αντίθεση με τις αναγκαστικές, οι οποίες συχνά καθυστερούν λόγω νομικών διαδικασιών.
Η μείωση των ροών που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για αποτέλεσμα συνδυασμού αυστηρών μέτρων και διπλωματικών πρωτοβουλιών. Η αναστολή εισόδου λειτουργεί, ενώ η συνεργασία με χώρες προέλευσης ενισχύεται. Οι αφίξεις από χώρες χωρίς προσφυγικό προφίλ έχουν μειωθεί, ενώ οι αιτήσεις ασύλου πλέον αντανακλούν σε μεγαλύτερο βαθμό πραγματικές ανάγκες προστασίας. Ταυτόχρονα, προχωρούμε σε νομοσχέδιο για τη νόμιμη μετανάστευση, θέτοντας οργανωμένες πύλες εισόδου και σαφή κανάλια για όσους θέλουν να εργαστούν νόμιμα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Γιατί το Μεταναστευτικό δεν είναι μόνο θέμα φύλαξης συνόρων· είναι και θέμα οργάνωσης της κινητικότητας με τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των κοινωνιών και των οικονομιών μας.
Η Νέα Δημοκρατία και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το 2019 υπερασπίζονται μια πολιτική σκληρή αλλά δίκαιη. Μια πολιτική που δεν κλείνει τα μάτια ούτε στις ανθρωπιστικές υποχρεώσεις ούτε στην ανάγκη για ασφάλεια και κοινωνική συνοχή. Δυστυχώς, για χρόνια η Ευρώπη επικεντρωνόταν αποκλειστικά στις συνθήκες υποδοχής, ενώ εμείς προειδοποιούσαμε για το διογκούμενο κύμα μεταναστών.
Το μεταναστευτικό ζήτημα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τη μια μέρα στην άλλη. Απαιτεί μια συνολική, μακροπρόθεσμη στρατηγική, βασισμένη στη συνεργασία και την αλληλεγγύη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται ενιαία πολιτική, με κοινά κριτήρια και κοινούς μηχανισμούς ευθύνης, ώστε κανένα κράτος-μέλος να μη σηκώνει δυσανάλογο βάρος.
Οι πρόσφυγες μεταναστεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Η Ευρώπη χρειάζεται ενιαία πολιτική, με κοινά κριτήρια και κοινούς μηχανισμούς ευθύνης, ώστε κανένα κράτος-μέλος να μη σηκώνει δυσανάλογο βάρος», αποσαφηνίζει ο Θάνος Πλεύρης, υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου
Η αυστηρότητα απέναντι στην παράνομη μετανάστευση πρέπει να συνδυάζεται με αποτελεσματικές διαδικασίες επιστροφών και με σαφή μηνύματα αποτροπής προς τα κυκλώματα διακινητών. Παράλληλα, η επανεξέταση των όρων παροχής ασύλου είναι αναγκαία, ώστε να αποφευχθεί η μαζική μετακίνηση πληθυσμών.
Η Ευρώπη χρειάζεται μια ισορροπημένη προσέγγιση: να προστατεύει τα σύνορά της, να διαφυλάσσει την κοινωνική της συνοχή και ταυτόχρονα να υπερασπίζεται τις αξίες της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης. Μόνο με ρεαλισμό, συντονισμό και κοινή πολιτική βούληση μπορεί να υπάρξει μια δίκαιη, βιώσιμη λύση στο μεταναστευτικό ζήτημα.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται άδικα για αποτροπές, όταν ενεργεί στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Όταν οι βάρκες βρίσκονται στα χωρικά ύδατα άλλων χωρών, ενημερώνουμε τις αρμόδιες αρχές. Στα διεθνή ύδατα, η Frontex λειτουργεί ουσιαστικά ως μεταφορικό μέσο προς την Ελλάδα, την Ιταλία ή τη Μάλτα. Προφανώς, όταν υπάρχει κίνδυνος ζωής, οφείλουμε να σώσουμε ανθρώπους· αλλά δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι πολλές μετακινήσεις γίνονται χωρίς πραγματικό κίνδυνο, με σκοπό την παράνομη είσοδο στην Ε.Ε.
Πιστεύω ότι, αργά ή γρήγορα, η Ευρώπη θα κληθεί να επανεξετάσει συνολικά το μεταναστευτικό πλαίσιο. Ήδη χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Δανία λαμβάνουν πιο αυστηρά μέτρα. Αν αυτά δεν αποδώσουν, η συζήτηση για μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική στο θέμα της μετανάστευσης θα είναι αναπόφευκτη.
Η Ελλάδα παραμένει σταθερή σε μια πορεία ρεαλισμού, ευθύνης και ανθρωπιάς. Πρόκειται για μια πολιτική στάση που αντανακλά τη βούληση της χώρας να αντιμετωπίζει τις σύγχρονες προκλήσεις με σοβαρότητα, νηφαλιότητα και σεβασμό προς τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου. Η προστασία των συνόρων μας δεν αποτελεί μόνο ζήτημα εθνικής κυριαρχίας, αλλά και ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Η Ελλάδα αποδεικνύει ότι μπορεί να συνδυάσει την αυστηρότητα με τη δικαιοσύνη, την αποφασιστικότητα με την ευαισθησία. Δεν επιδιώκει να κλείσει τις πόρτες της στον κόσμο, αλλά να διασφαλίσει ότι όποιος εισέρχεται στη χώρα το κάνει με τρόπο νόμιμο. Γιατί μόνο έτσι μπορεί η κοινωνία να παραμείνει σταθερή, να προστατεύσει τους πολίτες της και να διαφυλάξει τα σύνορά της.
Το δόγμα μας λοιπόν αποτυπώνεται στο τρίπτυχο αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων - πάταξη της παράνομης μετανάστευσης και απελάσεις - ενίσχυση νόμιμης μετανάστευσης. Το Μεταναστευτικό είναι εθνικό και ευρωπαϊκό πρόβλημα και απαιτεί άμεσες λύσεις.
*Ο κ. Θάνος Πλεύρης είναι Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου.