Η κυκλική οικονομία δεν είναι πια θεωρητική υπόθεση, αλλά στρατηγική επιλογή για βιώσιμη ανάπτυξη και διαχείριση πόρων, μας λέει ο Δημήτρης Κονταξής, γενικός διευθυντής Κυκλικής Οικονομίας του Ομίλου Motor Oil, και εξηγεί πώς η εταιρεία πρωτοστατεί στην Ελλάδα και την Ευρώπη με καινοτόμες λύσεις για ανακύκλωση λιπαντικών, βιοκαυσίμων και αποβλήτων.
Μπορεί η κυκλική οικονομία να λύσει το πρόβλημα της περιβαλλοντικής απόδοσης και ποιες είναι οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Μotor Oil;
Η κυκλική οικονομία αποτελεί ένα υπαρκτό οικονομικό μοντέλο, μια ρεαλιστική στρατηγική για μείωση της πίεσης σε πόρους και για βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης. Απαιτεί κλίμακα, υλοποίηση σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων και συντονισμό δημόσιου - ιδιωτικού τομέα για τη διαμόρφωση του απαραίτητου λειτουργικού πλαισίου.
Οι κύριες προκλήσεις είναι η ανάπτυξη αποτελεσματικών συστημάτων ποιοτικής διαλογής στην πηγή, η δημιουργία τεχνολογικά προηγμένων υποδομών επεξεργασίας απορριμμάτων και αποβλήτων και η θεσμοθέτηση ουσιαστικών κινήτρων για την παραγωγή και χρήση δευτερογενών προϊόντων στην αγορά.
Η στρατηγική του Ομίλου εστιάζει στη δημιουργία ενιαίου οικοσυστήματος εταιρειών που καλύπτουν την ολιστική διαχείριση κρίσιμων ρευμάτων αποβλήτων (όπως για παράδειγμα: αστικά απορρίμματα, αστικά και βιομηχανικά λύματα, απόβλητα λιπαντικών και βρώσιμων ελαίων) και στην υλοποίηση έργων με εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών.
Τι θέση έχουν σήμερα τα ανακυκλώσιμα υλικά στις διεθνείς αλυσίδες αξίας; Ποιες χώρες πρωτοστατούν;
Τα ανακυκλώσιμα υλικά μετατρέπονται σε δευτερογενή προϊόντα, εντασσόμενα όλο και περισσότερο ως συμπληρωματικές πρώτες ύλες στις διεθνείς αλυσίδες, ειδικά σε κλάδους που απαιτούν μέταλλο, χαρτί και πλαστικά. Η αύξηση της ζήτησης προβλέπεται σημαντική τις επόμενες δεκαετίες, αλλά η πραγματική κλίμακα εξαρτάται από τεχνολογική πρόοδο και πολιτικές ενίσχυσης της ζήτησης μέσω παροχής κινήτρων. Χώρες με ισχυρές υποδομές ανακύκλωσης και πολιτικές επεκτάσεων παραγωγής -όπως κράτη με οργανωμένα δίκτυα συλλογής και υποδομές επεξεργασίας- οδηγούν τη μετάβαση.
Στην Ελλάδα έχουν γίνει βήματα, αλλά οι δείκτες κυκλικότητας της οικονομίας παραμένουν σημαντικά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Βοηθά η ευρωπαϊκή νομοθεσία ή λειτουργεί αποτρεπτικά λόγω υπερρύθμισης;
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας έρχεται να απαντήσει πρωτίστως στην ανάγκη για επάρκεια πρώτων υλών και ενεργειακών πόρων στην ευρωπαϊκή αγορά. Επιπλέον, επίσημες μελέτες της Ε.Ε. δείχνουν ότι η ανάπτυξη του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας θα συμβάλει σημαντικά στην ευρωπαϊκή οικονομία: εξοικονόμηση στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις 600 δισ. ευρώ, αύξηση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ κατά 6%, αύξηση της απασχόλησης κατά 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Θέτει δε σαφείς στόχους και υποχρεώσεις που δίνουν κατεύθυνση στην αγορά -αυτό διευκολύνει επιχειρήσεις που επενδύουν εγκαίρως και διαθέτουν τεχνογνωσία. Ωστόσο, η συμμόρφωση μπορεί να αυξάνει παροδικά το άμεσο κόστος αλλά τελικά μειώνει το συνολικό κόστος παραγωγής προϊόντος και διαχείρισης του υπολείμματος. H εντύπωση «υπερρύθμισης» προκύπτει όταν οι πολιτικές δεν συνοδεύονται από επαρκή τεκμηρίωση, επικοινωνία, χρηματοδότηση ή και τεχνική υποστήριξη. Συμπερασματικά, το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι εργαλείο επιτάχυνσης όταν συνοδεύεται από κίνητρα, υποδομές και ανοικτές συνεργασίες.
Ποια ανταπόκριση έχουν διεθνώς τα προϊόντα κυκλικής οικονομίας -ποιοι τομείς έχουν τον ρόλο; Πού πρωτοστατεί η Μotor Oil;
Διεθνώς η ζήτηση για προϊόντα με υψηλό ποσοστό δευτερογενών υλικών αυξάνεται -ισχυροί τομείς είναι η αναγέννηση λιπαντικών, τα βιοκαύσιμα από συλλεγόμενα έλαια, και τα υλικά αλλά και ενεργειακά προϊόντα από βιολογικές επεξεργασίες οργανικού κλάσματος. Οι τάσεις δείχνουν στροφή σε προϊόντα με πιστοποιημένο χαμηλότερο αποτύπωμα και σε λύσεις circular-by-design. Η Μotor Oil πρωτοστατεί σε κρίσιμα πεδία: αναγέννηση (επαναδιύλιση) χρησιμοποιημένων λιπαντικών (LPC), συλλογή και μετατροπή χρησιμοποιημένων βρώσιμων ελαίων σε βιοκαύσιμα (Πράσινο Λάδι / VERD), διαχείριση απορριμμάτων, υγρών αστικών λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων και επαναχρησιμοποίηση νερού (Thalis και ΗΛΕΚΤΩΡ), τα παραπάνω συνθέτουν έναν συνεκτικό πυλώνα πρωτοποριακής κυκλικής δραστηριότητας για τον οποίο ο Όμιλος είναι ιδιαίτερα υπερήφανος.
Ποιες τεχνολογίες πρωτοστατούν σήμερα και ποιες αναμένονται να κυριαρχήσουν;
Σήμερα, ρομποτικά συστήματα και ποικίλες εφαρμογές αυτοματισμού χρησιμοποιούνται στη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων. Επιπλέον, στη διαχείριση υγρών λυμάτων σύνθετες τεχνολογίες υπερδιήθησης αξιοποιούνται ολοένα και πιο διευρυμένα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επαναχρησιμοποίηση (προς άρδευση) των επεξεργασμένων λυμάτων του βιολογικού Ηρακλείου Κρήτης με εφαρμογή τεχνολογίας THALIS. Βελτιωμένες γραμμές μηχανικής ανάκτησης για μέταλλα και πλαστικά και βιολογικές διεργασίες για την αξιοποίηση του βιογενούς κλάσματος των απορριμμάτων (κομποστοποίηση, αναερόβια χώνευση) βρίσκουν εφαρμογή και στην Ελλάδα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα της αξιοποίησης του βιοαερίου του ΧΥΤΑ Φυλής από την ΗΛΕΚΤΩΡ.
Επιπλέον, εξέχουσα θέση στην Ευρώπη κατέχει η τεχνολογία επαναδιύλισης (αναγέννησης) λιπαντικών στην LPC, η οποία συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάδειξη της Ελλάδας ως ευρωπαϊκού προτύπου διαχείρισης λιπαντικών.
Σε προφίλ ανάπτυξης, η χημική ανακύκλωση πλαστικών, τεχνολογίες για τη μετατροπή κρίσιμων ρευμάτων απορριμμάτων σε σύνθετα βιοκαύσιμα, καθώς και η ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων βελτιστοποίησης αλυσίδων διαχείρισης και παραγωγής (IoT, data analytics) αναμένονται να εξελιχθούν περαιτέρω. Η ευρεία υιοθέτησή τους θα εξαρτηθεί από το κόστος, το κανονιστικό πλαίσιο και την κλίμακα ανάπτυξής τους.
Η Μotor Oil ήδη επενδύει σε τεχνογνωσία και εξετάζει προτάσεις για την περαιτέρω βελτιστοποίηση και ανάπτυξη της δραστηριότητάς της στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, αναγάγοντάς την σε πρωταγωνιστή σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε ηγέτη στην Ελλάδα.